چرا ترکیه مقصد جدید مهاجران ایرانی است؟

روزنامه هفت صبح: ترکیه تبدیل به مقصد جدید ایرانی ها برای مهاجرت شده است. طی دو سال گذشته ایرانی ها که دوبی برایشان مهاجرپذیر بود، مسیر مهاجرت را تغییر داده و شهرهای ترکیه را برای اقامت انتخاب می کنند. اگر در این مدت به موسسات آموزش زبان سری زده باشید، می بینید اغلب آنها کلاس های آموزش زبان ترکی استانبولی برگزار می کنند، در حالی که قبلا کمتر آموزشگاهی امکان یادگیری این زبان را فراهم می کرد.

از طرف دیگر در خرداد 91 برخی خبرگزاری ها به نقل از گزارش رسمی اداره مهاجرت کشور ترکیه، اعلام کردند که 30 هزار نفر ایرانی مقیم ترکیه هستند. آمارهای غیررسمی حال حاضر نیز تعداد مقیمان ایرانی این کشور را بین 100 تا 150 هزار نفر تخمین می زنند.

دلیل این اتفاق چه می تواند باشد؟ مردمان ترک زبان مهمان نوازتر شده اند؟ زندگی و کار کردن در شهرهای ترکیه راحت تر شده یا مهاجران ایرانی ترجیح می دهند در نزدیکترین کشور به سرزمین و خانواده شان اقامت داشته باشند؟

با چند نفر از ایرانی های مقیم کشور ترکیه گفتگو کردیم تا از انگیزه هایشان از مهاجرت به این کشور مطلع شویم. یک کارشناس مسائل سیاسی و اقتصادی می گوید: «تب مهاجرت ایرانی ها به ترکیه را باید از چند بعد بررسی کرد؛ بعد اول مربوط به بحران اقتصادی جهانی است که دبی در این میان بیشتر آسیب دید. بسیاری از تجار ایرانی که در دبی سرمایه گذاری کرده بودند، بعد از این بحران خسارت های سنگین دیدند اما در آن دوران ترکیه روابط خوبی با ایران داشت. نزدیکترین مقصد به ایران بود و از سوی دیگر انتقال سرمایه به این کشور راحت تر شده بود.

بعد دیگر این بود که وقتی تحریم ها علیه ایران تشدید شد، دولت امارات به دلیل پیشینه اختلافات سیاسی - تاریخی اش با ایران، مقررات بانکی و مالی علیه بازرگانان ایرانی را سفت و سخت اجرا کرد. برای همین شاهد کاهش شدید مبادلات بین ایران و امارات و از آنطرف افزایش مبادلات با کشورهایی مثل گرجستان بودیم.»

این کارشناس در ادامه می گوید: «دو سال گذشته مبادلات مالی امارات و ایران کاهش پیدا کرده است. در همین دوران، مبادلات بین ایران و ترکیه افزایش شدیدی داشته است. طی دو سال اخیر به دلایل اقتصادی و دلایل سیاسی (تحریم ها) اقامت در کشورهایی مثل امارات و گرجستان برای ایرانی ها ناامن شد. از سوی دیگر حوادثی مثل تجارت مواد مخدر و اتهام های تروریستی مهاجرت به مالزی و شرق آسیا را دشوار کرد.

به طور طبیعی ایرانی ها دنبال کشور جدیدی بودند که راحت تر سفر کنند، امکان سرمایه گذاری داشته باشند و اقامت راحت تری بگیرند. از طرف دیگر در عین اینکه سفر هوایی و زمینی به ترکیه و خرید خانه در این کشور راحت تر است، دولت ترکیه امکانات ویزا و اقامت را آسانتر از بقیه کشورها (به ویژه برای ایرانی ها) فراهم می کند.»

این کارشناس در ادامه می گوید: «بعد سوم امکان تجارت ایرانی ها در این کشور است. امکان تجارت خرده پا و تجارت چمدانی برای ایرانی ها بیشتر است و تجارت خرد در این کشور سرمایه کمتری می خواهد. از طرفی ایران به دلیل مشکلات به وجود آمده ناشی از تحریم ها، در حال حاضر مناسب ترین روابط تجاری و اقتصادی را با ترکیه دارد. شهروندان هم از این موضوع استفاده می کنند. چه شهروندانی که واردات کلان انجام می دهند و چه شهروندانی که در حوزه توریسم و پوشاک فعالیت دارند.»

یکی از ایرانیان مقیم ترکیه نیز می گوید: «علاوه بر اشتراک فرهنگی و تاریخی که با ترک ها وجود دارد، بخشی از جمعیت غرب کشور ترک زبان هستند و ترکیه برای آنهایی که زبان مادری شان ترکی است، امکان بهتری برای تحصیل فراهم می کند و راحت تر می توانند برای ثبت نام یا دانشگاه اقدام کنند. همچنین برای ایرانی های مهاجر امکان ارتباط با ایران راحت تر است. شما با یک بلیت اتوبوس 150 هزار تومانی راحت می توانی از ترکیه به تهران سفر کنی.»

ایرانی دیگر مقیم ترکیه می گوید: «یکی از دلایل این موضوع، افزایش هزینه سفر به دبی و مقیم شدن در این کشور است اما به طور کلی، به دلایل مختلف از قبیل اشتراکات فرهنگی - تاریخی، تحصیلات کشور میزبان، تحریم ها، روابط سیاسی - اقتصادی دولت ها و حاشیه هایی نظیر پناهندگی و اقدام برای اقامت گرفتن در کشورهای دیگر، ترکیه تبدیل به مقصد اول مهاجرت ایرانیان شده است. از سوی دیگر موجی از مهاجران ایرانی درخواست پناهندگی به ترکیه داده اند که به کشورهای دیگر بروند. برای رفتن به بسیاری از کشورها باید به سفارتشان در ترکیه مراجعه کنی. تا چند سال پیش که سفارت انگلیس و کانادا در ایران بود، ایرانی ها کمتر به فکر اقامت در این کشور می افتادند.»

این ایرانی مقیم ترکیه در پاسخ به این سوال که با چه مبلغ پول می توانید یک خانه 90 متری برای سکونت در استانبول تهیه کنید، می گوید: «با مبلغی بین 100 تا 150 هزار دلار می توانید از طریق خرید مسکن در این کشور اقامت بگیرید.»

او همچنین می گوید بخش گردشگری ترکیه از یکسو و وارداتی که در ترکیه به 18 میلیارد دلار رسیده از سوی دیگر باعث شده اند بازار کار در این کشور بیشتر از گذشته فراهم باشد و همین موضوع عامل مهاجرپذیری بیشتر این کشور شده است.»

101 میلیون دلار سرمایه ایرانی ها در ترکیه

غیر از اینکه ایرانی ها علاقه زیادی به مهاجرت به کشور ترکیه پیدا کرده اند، سرمایه های ایرانی ها هم طی دو سال اخیر از کشور امارات به ترکیه انتقال پیدا کرده است، طوری که روز گذشته وزیر ترکیه از وجود 3350 شرکت با 101 میلیون دلار سرمایه ایرانی ها در ترکیه خبر داد.

نهاد زیبکچی، در پاسخ کتبی به سوال «آلتان تا» نماینده کرد مردم «دیاربکر» از حزب «صلح و دمکراسی» در مجلس ترکیه گفته است در سال 2013 میلادی بیشتری واردات ترکیه از ایران را نفت و گاز و فرآورده های نفتی، پلاستیک و تولیدات پلاستیکی، مس و فرآورده های مسی تشکیل داده است.

براساس این خبر، شمار شرکت هایی که با سرمایه اتباع ایرانی در ترکیه فعالیت دارند، سه هزار و 350 شرکت است و میزان سرمایه این شرکت ها که از سال 2002 میلادی تاکنون در ترکیه سرمایه گذاری کرده اند، بالغ بر 101 میلیون دلار است!

در واقع طی دو سال گذشته سرمایه گذاری ها و مبادلات بین دو کشور پا به پای مهاجرت از ایران به ترکیه افزایش داشته است. البته سیاست های دولت های دو کشور هم در این میان بی تاثیر نبوده است. سیاست هایی که بر افزایش صددرصدی مبادلات اقتصادی دو کشور تا سقف 30 میلیارد دلار تا سه سال آینده تاکید دارد؛ تا جایی که دو سال پیش، وزیر رشد و توسعه ترکیه اعلام کرد حجم تبادلات تجاری ترکیه با ایران به 16 میلیارد دلار رسیده.

او این رقم را نازل عنوان کرده و گفته بود که میزان آن تا دو سال دیگر به 35 میلیارد دلار خواهد رسید. جودت ییلماز، وزیر رشد و توسعه ترکیه در آن زمان یادآور شده بود که حجم مبادلات تجاری ترکیه و ایران ظرف 10 سال اخیر هشت برابر شده است. همچنین نباید فراموش کنیم که بعد از تشدید تحریم ها، ترکیه از معدود کشورهایی بود که بانک های آن به مردم ایرانی خدمت بانکی ارائه دادند. همچنین به رغم فشار دولت آمریکا، مردم ترکیه روابط بازرگانی خود را با ایرانیان قطع نکرده اند.