سفر به ۷۰ سال پیش با دستنویس های دختر غمگین

همشهری جوان:

سفری به 70 سال پیش با مدد دستنویس های یک دختر جوان غمگین

تهران که باغ بود

اشرف جان و رویاهای شهریور/ سیروس سعدوندیان و شرمین نادری/ نشر کتاب آمه/ 18000 تومان

«خواب دیدم که اشرف جان در راهروی پایین لب حوض نشسته و ابول [ابوالحسن] هم نشسته و راجع به فرشته صحبت می کند و من هم منزل نصرت دعوت داشتم و می خواستم خیلی زود بروم. اشرف گفت: افسر، خیلی زود است که تو می خواهی بروی. صبر کن و بنشین قدری صحبت کنیم. گفتم: اشرف جان چقدر تو بی قدی هستی! سر ساعت می بایست آنجا باشم و شروع کردم به شانه زدن سرم. گفت: اگر دیر شده عیبی ندارد، با اسماعیل برو و اتومبیل آنجا باشد که تو برگشتی راحت باشی. من سوار ماشین شدم به منزل نصرت رفتم. وارد حیاط که شدم، از خواب بیدار شدم.»


این شروع دفترچه خواب های دختری به نام افسر است که ۷۰ سالی پیش از این در خواب هایش خواهر مرده اش، اشرف را می بیند و با او ماجراهایی داشته. این کتاب، تلفیقی از حقیقت و رویاست؛ شامل پنج روایت از سه نویسنده، یکی محقق و یابنده دفتر خاطرات دختر جوانی که ۷۰ سال پیش به ثبت خواب هایش (کاری که چندان نمونه ای در تاریخ ادبیات ما ندارد) می پرداخته، یکی کسی که این دفترچه را پیدا کرده و دیگری قصه گو و روایتگر خیالات این دختر شده که انگار تمامی زندگی اش به نوعی به خواب گذشته بعد از مرگ خواهر جوانش سر زایمان.

نوشته های افسر، بخشی از تاریخ معاصر ماست، «تصور صاف و بی خدشه تابستان ۱۳۲۰، همان وقت که افسرهای پاگون پوش انگلیسی در شهر قدم می زدند و شهر در بیم و هراس اشغال بود و دخترکان ارمک پوش مدرسه ژاندارک برای فراموش کردن صدای هواپیماهای متفقین، رادیو گوش می کردند و از روی مجله پیرهن ژورژت می دوختند و پشت در شیرینی فروشی به انتظار جعبه ای نان فرنگی منتظر می ماندند.»

این کتاب، تصویری است از تهران قدیم، تهران زیبای قدیم که زیر چکمه اشغالگران است. حتی یک فصل از کتاب هم عکس هایی است که محقق از مکان هایی که در متن کتاب اسمشان برده شده و بریده روزنامه های آن دوران را آورده تا این خاطره بازی بهتر و کامل تر باشد. کتاب «اشرف جان...» از آن کتاب هایی است که موقع خواندنش به آدم خوش می گذرد.

باز هم داستان پلیسی

مگره و زن بلندبالا/ ژرژ سیمنون/ عباس آگاهی/ موسسه جهان کتاب/ ۹۰۰۰ تومان

یک داستان دیگر از سربازرس مگره. ماجرا از این قرار است که زنی از آشنایان قدیمی سربازرس مگره به دیدنش می آید؛ ارنستین بلندبالا که سال ها پیش، سربازرس یک بار او را بازداشت کرده بود.


او حالا با نام خانم ژوسیوم با سربازرس ملاقات می کند تا از شوهرش آلفردو و احتمال وقوع یک قتل بگوید. آلفرد ژوسیوم یا آنطور که بین پلیس های پاریس مشهور است، آلفرد محزون، دزد باسابقه ای است که به خاطر تخصص اش در سرقت گاوصندوق های پیشرفته شهرتی به هم زده است. این بار آلفرد بعد از ورود به خانه ای که مطب یک دندانپزشک است، جسد خون آلود زنی را می بیند و از ترسش متواری و پنهان می شود.

حالا همسرش که از ماجرا باخبر شده، سراغ مگره رفته تا شوهرش را نجات بدهد اما بازرس ها خانه ای را که آلفرد نشان داده بود پیدا می کنند، نه از جسد خبری هست و نه نشانی از وقوع قتل... خلاصه یک وضعیتی.

از گرمای قاهره

واحه غروب/ بهاء طاهر/ ترجمه رحیم فروغی/ انتشارات نیلوفر/ ۱۸۵۰۰ تومان

این همه که توی خبرها درباره مصر می شنویم اما اطلاعات ما از مصر امروز حتی از مصر باستان هم کمتر است. این کتاب نوشته یکی از رمان نویس های مهم مصر است که نخستین دوره جایزه جهانی رمان عربی (بوکر عربی) را در ۲۰۰۸ هم برده.


زمان داستان دو دهه آخر قرن نوزدهم است. مصر در اشغال انگلستان است و دولتی ناتوان و دست نشانده در آن حکومت می کند. انقلاب احمد عرابی علیه اشغال انگلستان و دولت دست نشانده امیدی در دل مردم انداخته اما این حرکت با شکست مواجه می شود و آن بازجویی ها و محاکمه ها شروع می شود.

جالب اینکه در این رمان ایرانی ها هم حضور دارند. در ابتدای رمان زمینگیر شدن سپاه ۵۰ هزار نفری کمبوجیه در توفان شن مصر را می بینیم و در ادامه سید جمال الدین اسدآبادی را؛ در جلسات اوست که احمد عرابی نسبت به استعمار انگلستان حساس می شود.

با قاتل بوفالوها

سرخپوست ها/ آرتور کوپیت/ ترجمه عاطفه پاکبازنیا/ نشر افراز/ ۷۲۰۰ تومان

این نمایشنامه درباره کشتار جمعی سرخپوست های آمریکا در اواخر قرن نوزدهم است. پیت این نمایشنامه را در اعتراض به حضور آمریکا در ویتنام نوشته است و با روایت داستان سرخپوست ها در مقابل داستان حضور آمریکا در ویتنام می گوید که تاریخ دوباره تکرار شده ولی این بار آمریکا کمر به از بین بردن ویتنامی ها بسته است.


شخصیت محوری این نمایشنامه، یک شخصیت تاریخی به نام بوفالو برای تامین خوراک کارگران راه آهن، باعث انقراض نسل بوفالوها در آمریکا شد و به نوعی یک قهرمان از گروه گاوچران هاست. او که یک سیرک دار بود (فضای نمایشنامه هم در سیرک می گذرد) در جنگ های ارتش آمریکا با سرخپوستان نقش دوگانه ای داشت و هم با سفیدها و هم با سرخپوست ها رفیق بود. انتخاب هوشمندانه این کاراکتر باعث شده که حرف های دو طرف را ببینیم.