چگونه به کودک خود امنیت دهیم؟ (۳)

کودک متعادل: در این مطلب به ادامه بحث امنیت کودکان می پردازیم که در دو بخش پیش نیز به آن اشاره کردیم و اکنون آخرین بخش این مبحث را مطرح می کنیم.

در يكي از مشاوره ها خانم و آقايي مراجعه كردند كه فرزندشان مشكلات بسيار عميقي داشت. تمام حرف اين والدين اين بود كه هر كاري از دستمان برمي آمده براي او انجام داديم و مي دهيم. خواستم كه يكي يكي نام ببرند و من هم نوشتم بعد از اتمام ليستي كه بدست آمد، گفتم همه ي اين كارهايي كه شما براي فرزندتان انجام داديد من هم مي توانم براي او انجام بدم. همه ي اين كارها بر اساس پول است.

پول بدهيد من همه ي اين كارها را حتي بهتر از شما برايش انجام ميدم. بهترين پزشك مي برمش، بهترين غذا را ميدهم و ... هر كاري را حتي بهتر از شما انجام خواهم داد. اما اون چه كاري است كه شما مي توانيد انجام دهيد ولي من نمي توانم؟

عاطفه؟ عشق؟ شب بيداري؟ من هم كه آدم بي عاطفه اي نيستم من هم مي توانم به او عاطفه بدهم؛ عشق هم كه شعار است و وجود ندارد؛ شب بيداري را هم كه پرستار هم مي تواند انجام دهد. تنها كاري كه مختص پدر و مادر است و هيچ كس ديگري نمي تواند به كودك بدهد « محبت بي قيد و شرط است ».

محبت بي قيد و شرط زماني است كه والدين جايگاه خود را بشناسند. اين مقام و منزلت است كه مي تواند محبت بي قيد و شرط داشته باشد و گرنه پرستار هم پول مي گيرد و اگر پدر و مادر تا صبح ده دفعه بيدار شوند پرستار اصلاً نمي خوابد تا خود صبح و يك شيفت از كودك مراقبت مي كند خيلي هم بهتر از والدينش. تفاوت در اين است كه اگر حقوق پرستار را ندهيد ديگر نمي آيد ولي پدر و مادر اصلاً به حقوق فكر نمي كنند چون به جايگاه خويش ايمان دارند.

شما زن هستيد يا مادر؟ مرد هستيد يا پدر؟ دامي توسط جهان سلطه و سودجو پهن شده كه براي سود بيشتر دست به هر جنايتي مي زند و يكي از بزرگترين اين جنايت ها تغيير مكان زن و مادر است. انتخاب با خود شماست. شما مي توانيد بچه داشته باشيد ولي مادر نشده باشيد و بالعكس مي توانيد بچه نداشته باشيد ولي مادر باشيد.



اگر من نتوانم پدر باشم و اگر منزلت و مقام پدري را ندانم هيچ كدام از حرف هايي كه مي زنم به درد نمي خورد و اعتبار نخواهد داشت. زماني كارهاي ما به عنوان پدر و مادر ارزش دارد كه ذيل كلمه ي پدري و مادري باشد و ذيل اين مقام باشد. اين مسئله در مورد پدر بزرگي و مادربزرگي هم صدق مي كند.

ما اول بايد به جايگاه خود ايمان داشته باشيم تا بعد بتوانيم از آن دفاع و مراقبت كنيم. چه معني دارد كه دختر ۱۳ ساله مادرش را كتك مي زند وپدر هم جرأت ندارد حرف بزند و بعد براي طلب كمك و مشاوره مراجعه مي كنند. چه معني دارد كه نوجوان ۱۷ ساله قانونگذار خانواده باشد و پدر هيچ قدرتي نداشته باشد. واقعاً چه اتفاقي افتاده است؟

دين ما دين منزلت پدر و مادر است. حتي ما روايت داريم كه جوان مسلمان شده اي پيش پيامبر آمد وگفت پدر و مادر من مشرك هستند؛ پيامبر فرمودند به تو ربطي ندارد، احترامشان واجب است، هر كي كه هستند و هر كس كه هستند منزلت پدري و مادري دارند.

فرزندي ممكن است از پدر و مادرش بيشتر درس خوانده باشد و يا پولدارتر يا مقام اجتماعي بالاتري داشته باشد و از پدر و مادرش خجالت بكشد، نكته ي درد ناك اين است كه اين پدر و مادر بر خجالت كشيدن فرزندشان صحه بگذارند و آن ها هم به اين مسئله معتقد باشند چون پول يا تحصيلات ندارند يا حرف زدن بلد نيستند و ....مايه ي خجالت فرزندشان هستند.

فاجعه از اين جا شروع مي شود. پول و ثروت ومقام و تحصيلات و غيره همه هويت هستند. مهم اين است كه من پدر و مادر هستم و منزلت پدري و مادري دارم. اگر اين منزلت را نشناسيم و حفظ نكنيم و اگر الگوي اين منزلت نباشيم، فرزندان ما آسيب خواهند ديد.

با پدر و مادر خود چه رفتاري داريم؟ با كلمه ي مادر چه كار كرده ايم؟ روز مادر جشن مي گيريم و سرويس قابلمه و ظرف و ظروف هديه مي بريم، اين درد است، جشن نيست. درد است كه روز مادر، خرت و پرت فروشي ها پر مي شوند.

چرا در روزهاي عادي براي مادر سرويس و كادو نمي بريد؟ مگر روز مادر جاي اين مسخره بازي هاست؟ چند نفر از ما روزمادر مي رويم و دست مادر را مي بوسيم؟ چند نفر از ما روز مادر دست او را با اشك چشممان مي شوييم؟

عامل بعدي (دوم )در ايجاد اقتدار، شناخت اصول و ارزش ها است.

هر زندگي بايد يك ساختار ارزشي و يك سلسله مراتب اصول و ارزش ها داشته باشد.

اصل - اصول - ارزش - اهميت - مفيد - بي تفاوت(بي حاصل) - مخرب

خانواده بستر رشد كودك است. ساختار ارزشي ما چيست؟ اصل و نقطه ي نگاه ما چيست؟ ما به كدام نقطه نگاه مي كنيم؟ اصل يكدونه است و ما فقط به يك نقطه نگاه نياز داريم. برگرديد به زندگي و ببينيد ما چند نقطه نگاه داريم؟ گاهي غير قابل شمارش نقطه نگاه داريم و فقط دور خودمان مي چرخيم چون نمي دانيم نقطه نگاه چيست؟ اصل پي است.

يك ساختمان براي محكم بودن يك پي بزرگ و قوي نياز دارد. اين پي هرچه قوي تر، ساختمان هم محكم تر خواهد بود. ارزش، سقف و ديوارهاي ساختمان است. مهم يا اهميت، درب و پنجره ها هستند.

مفيد، شيشه ها و دستگيره ها و.... چيزهاي بي تفاوت مثل اين كه خانه چه رنگي باشد... و مخرب چيزهايي هستند كه مضرند و نبايد در ساختمان باشند و ساختار را بي اعتبار مي كنند. آيا اين ها را مي شناسيم؟ مسلم است كه خانواده اي كه اين ساختار را نشنانسد يك خانواده ي بي اقتدار خواهد بود.

يك نمونه مثال مي زنم : اين ساختار را در سفره غذا پيدا و مشخص كنيد. ادب و آداب و اخلاق غذا خوردن در متون سنتي ما وجود دارد ولي ما همه آن ها را گم كرده ايم. اصل در سفره چيست؟ اصل غذا خوردن است. اگر غذا نخوريم مي ميريم. اصول كدامند؟ آداب غذا خوردن. ارزش ها؟ هرچيز كه سر سفره مي آيد خورده شود.

اهميت؟ نوع غذا و مخلفاتي كه مفيدند. چيزهاي بي تفاوت؟ مثل اين كه چه فرقي مي كند نان بربري باشد يا لواش و غيره و چيزهاي مضر و مخرب؟ مثل نوشابه گازدار.

حالا امروزه ما در سفره ها چه كار مي كنيم؟ چون نوشابه سياه سر سفره نيست قهر مي كنيم. يعني اصول را زير پا مي گذاريم. چه گفتگوهايي سر سفره داريم؟ گفتگو مي كنيم يا جنگ كه خود حرمت شكني سفره است.

چه قدر سر سفره سر غذا با بچه هايتان جرو بحث مي كنيد؟ چون اين ساختار را نداريم و تفاوت ها را نمي دانيم. يكي از عوامل اقتدار، داشتن اصول است. اقتدار يعني داشتن اصول و احترام به اصول توأم با مهرباني.

عامل بعدي (سوم) در ايجاد اقتدار، احترام و حرمت و حفظ حريم ها است.

در يك خانواده مقتدر همه اعضا اقتدار دارند وصرف متعلق به پدر و مادر نيست. اگر اقتدار فقط مختص يكي از اعضاء باشد تبديل به خشونت مي شود كه در مبحث خشونت مفصل به آن مي پردازيم. اقتدار خشونت نيست. كودك هم بايد اقتدار داشته باشد. چون كودك هم منزلت و جايگاه كودك بودنش را بايد بشناسد. كودك هم بايد با اصول و ارزش ها آشنا شود.

انسان مقتدر هرگز لب به دشنام باز نمي كند، توهين و تحقير نمي كند. اقتدار تند خويي و نعره زدن و حرمت شكني نيست بلكه حرمت گذاشتن است. در زندگي آيت ا... قاضي طباطبايي از عرفاي نجف در حدود ۱۰۰ سال پيش مي خواندم در جايي بودند كه كودك زياد بوده و دائم در رفت و آمد بودند، هر وقت كودكي وارد مي شده ايشان تمام قد بلند مي شدند و مي ايستادند و سلام مي كردند.

اطرافيان و شاگردان اعتراض كردند كه شما بزرگتريد و عالميد و مقام داريد چرا اين كار را مي كنيد؟ ايشان جواب دادند اگر من اين كار را نكنم اين كودكان احترام را از كجا ياد بگيرند؟ چند نفر از ما وقتي فرزندمان وارد مي شود و سلام مي كند به پاي او بلند مي شويم درست مثل زماني كه مهمان وارد مي شود؟ بعد مدعي مي شويم كه چرا فرزندان ما احترام بلد نيستند. يك انسان مقتدر احترام و حرمت دارد و خود نيز حرمت ها را نمي شكند.

عامل چهارم قانونمندي، ثبات و ريتم

به اين نكته توجه كنيد كه اصل و اصول متعلق به ذهن من نيستند چون اگر كسي مدعي اصل و اصول شود تبديل به استبداد مي شود. اصول و ارزش ها معيارهايي دارند كه در جاي خودش بايد بررسي شوند. ارزش ها و اصول نظر من نيستند اگر نظر شخصي من باشند تبديل به استبداد مي شوند.

ارزش ها قانونمندي و ثبات دارند هميشه بودند و هستند و قابل پيش بيني اند. يكي از عواملي كه كودك را ناامن مي كند غير قابل پيش بيني بودن والدين است. خانواده و والدين غيرقابل پيش بيني نا امني ايجاد مي كنند.

يك روز داد مي زنيم كه اين كاري كه من ميگم درسته و قانون خونه مااست روز ديگه حالمون بهتره ميگيم اشكال نداره يك روز كه هزار روز نميشه. اين بي ثباتي كودك را ناامن مي كند.اتفاقات براي كودك زير ۶ سال بايد قابل پيش بيني باشد چون درك انتزاعي ندارد و فقط در اثر تكرار اتفاقات را متوجه مي شود.

عامل پنجم مهرباني، خوشرويي، شوخ طبعي

ما تا الان فكر مي كرديم كه اگر اخم كنيم و راه برويم يعني اقتدار و همه از ما حساب ببرند. اما الان مي بينيم كه اقتدار حساب بردن نيست. مثلاً ميگن بچه از پدرش حساب مي برد اين اصلاً خوب نيست. مهرباني يعني احساس خوشايند داشتن و تبادل احساس خوشايند و دوست داشتن و دوست داشته شدن همراه با خوشرويي و شوخ طبعي. اقتدار را با اخم اشتباه نكنيد.

بين شوخ طبعي وشوخي هم تفاوت وجود دارد. لودگي اقتدار را كم مي كند. بين متلك و زخم زبان با شوخ طبعي كلي فاصله وجود دارد. ما گاهي گله و حرفي كه سر دلمان مانده در قالب شوخي با زهر و تلخي ابراز مي كنيم و بعد هم اذعان مي كنيم كه چيزي نگفتم فقط شوخي كردم. شوخ طبعي ادب را زير پا نمي گذارد و كسي را نمي رنجاند.

اين عوامل را در خودتان بسازيد و ببينيد كه چه قدر از مسائلتان حل خواهد شد. مثل بحث ريتم و خواب كه گفتيم اگر رعايت كنيد ۵۰ درصد مشكلاتتان حل مي شود. باور كنيد اگر روي اين عوامل هم كار كنيد خيلي از مشكلات حل خواهد شد.