از شکست والیبال ایران ناراحت نشویم چون...

برترین ها - بهنام منقولی: پدیده و قدرت نوظهور والیبال دنیا یعنی «ایران» در اولین تجربه حضور افتخارآفرین خود در دور سوم گروهی مسابقات والیبال قهرمانی جهان در سال ۲۰۱۴، در برابر آلمان شکست سنگینی را متحمل شد و اگر حتی یک ست به فرانسه واگذار کند در گروه خود سوم خواهد شد و باید برای کسب مقام پنجم - ششم جهان مبارزه کند که باز هم در نوع خود افتخار بسیار بزرگی است؛ با در نظر گرفتن این نکته که مسابقات قهرمانی جهان پس از المپیک معتبرترین تورنمنت والیبال سالنی بزرگسالان است که هر ۴ سال یکبار برگزار میشود و ایران در اولین حضور خود به جمع ۶ تیم برتر راه یافت.

پس از شکست در برابر آلمان و از بین رفتن تقریبی رویای قهرمانی در اولین حضور در این مسابقات معتبر؛ فارغ از جزئیات فنی و تخصصی ورزش والیبال ، ذکر چند نکته کلی فرهنگی و مدیریتی و ... درباره مباحث مرتبط با این شکست و تاثیرات و درس های ناشی از آن ضروری است:

۱.تیم ایران نشان داده است که غالبا اگر از ابتدا جریان بازی از دستش خارج شود غالبا توان برگشت به بازی را ندارد، اتفاقی که در ۳ شکست برابر فرانسه، لهستان و آلمان در همین مسابقات روی داد. (به جز دو ست بازی با لهستان که عملا و در واقع خروج اجباری وینیارسکی- بهترین بازیکن لهستان- از بازی باعث برتری ایران شد؛ همچنین به یاد آورید شکست ناگهانی برابر بوسنی در جام جهانی پس از برابری نسبی در بازی پیش از آن برابر آرژانتین و لیونل مسی.)

این مساله و ضعف در تربیت و نهاد تک تک ما (به طور غالب نه مطلق)، در سطح کلان تر در کار گروهی ما (از جمله تیم های ورزشی) و در مقیاسی بزرگتر در فرهنگ ما وجود دارد که:

اگر در هر نوع رقابتی پیروز باشیم سریعا مغرور می‌شویم و صرفا به برتری آنی خود می اندیشیم (نه حتی دلایل آن)، ضعف های خود و مزایای رقیب را تا اطلاع ثانوی فراموش می‌کنیم. پس از اندی اگر همه چیز به ضررمان شود و شکست بخوریم، قافیه را می‌بازیم و معمولا برنامه ای برای تغییر اوضاع نداریم و به دنبال بهانه های واهی می‌رویم.

رفتاری که در فرهنگ غربی در هر اقدام کوچک و بزرگی به نوعی در هر فرد و گروهی وجود دارد (باز هم به طور غالب نه مطلق) که به داشتن Plan A، B و .. معروف است و نمونه مشهور و سیاسی اش را در فیلم «دکتر استرنج لاو» شاهکار استنلی کوبریک میتوان مشاهده کرد.

ما برای رسیدن به یک هدف بر روی «یک روش» زوم میکنیم و تمامی برنامه ریزی خود را به طور یگانه انجام میدهیم و خودآگاه و ناخودآگاه میپنداریم باید از طریق همان روش به آن هدف بزرگ دست یابیم و راه دیگری نیست، غافل از اینکه ضرورت ها، الزامات و اولویت های مسیر را در نظر نگرفته ایم، حتی خودمان را هم از بیرون مشاهده و بررسی نکرده ایم چه رسد به سایر رقبا.

۲. خلق شگفتی های یک سال گذشته والیبالیست ها، باعث نشود که فراموش کنیم تیم ملی والیبال ایران تجربه زیادی در شرکت در مسابقات معتبر جهانی ندارد، هرگز در المپیک و جام جهانی بازی نکرده است، فقط دو دوره در لیگ جهانی حاضر بوده است و اکنون برای اولین بار در مسابقات قهرمانی جهان رقابت میکند.

از سوی دیگر میانگین سنی و تجربه تک تک بازیکنان ایران نسبت به بازیکنان دیگر قدرت های والیبال جهان بالا نیست و اختلاف فاحشی دارد و نباید انتظار معجزه از این بازیکنان و تیم در مواقع حساس در مسابقاتی با این فشردگی و در این سطح داشت ولو اینکه عملکرد یک سال اخیر این تیم به معجزه شبیه بوده باشد!

۳. بپذیریم که رسانه ها و به خصوص رسانه ملی و برنامه توپ و تور با اجرای دافعه برانگیز تهیه کننده اش یعنی «بهزاد کاویانی»، نه تنها به اطلاع سانی درباره قدرت های والیبال جهان و آمار و ارقام و تهیه گزارش و آگاه سازی مخاطب نمی پردازند بلکه انتظارات کاذب و نابجایی را برای خیل عظیم هموطنان علاقمند به تیم ملی والیبال ایجاد مینمایند که با پتانسیل های کنونی ورزش ما همخوانی ندارد. به عبارت دیگر باید مرز میان حمایت از تیم ملی و واقعیت های موجود در رقبا و ورزش را به خوبی شناخت و به طور حرفه ای به رویدادها و نتایج نگاه کرد نه از سر احساسات عمومی و شخصی.

شکی در موفقیت حال حاضر والیبال ایران و پیشرفت آن در آینده نیست اما اشاره درست نائب رئیس فدراسیون در برنامه توپ و تور را فراموش نکنیم که در بازی با لهستان گفت: ما هنوز در حال تجربه کردن در سطح اول والیبال جهان هستیم و این برایمان ارزش دارد، نگاه به آینده داریم و ثبات در سطح اول جهان هدف اصلی مان است.

برنامه توپ و تور دائما بر قدرت به حق خودمان تاکید کرده، اما هیچ گاه به اطلاع رسانی درباره تیم هایی مانند فرانسه، لهستان، آلمان، کوبا، بلغارستان، صربستان و ... نپرداخته است و مردم نه گزارشی از مسابقات و تیم ها دیده اند ونه آمار و ارقامی از دوره های قبلی و .. (به جز اطلاعات ارزشمند آقای «کُرده» گزارشگر محترم)

نتیجه آن میشود که ناگهان در مقابله با این تیم های معتبر شکست میخوریم و نوعی بهت و سردر گرمی و افسردگی در میان عاشقان والیبال به وجود می آید که چرا ایران باید برزیل و ایتالیا و آمریکا را شکست دهد اما در مقابل فرانسه و لهستان و آلمان بازی را واگذار کند؟

۴. نکته دیگر اختلاف فاحش میان تیم اصلی و نیمکت ایران است که به طور کلی کاهش فاصله آن نیاز به زمان دارد اما جناب کرده و محتشمیان، گزارشگران والیبال در حین بازی به خوبی اشاره کردند که باید در همین مسابقات معتبر به جوانتر ها هم میدان دهیم تا این فاصله هر روز کمتر شود و از سوی دیگر اعتماد به نفس آنها نسبت به بازیکنان اصلی کاهش نیابد، کاری که تیم های بزرگ دنیا مانند آمریکا انجام میدهند و نتیجه گیری در بلند مدت برایشان مطرح است.

۵. عدم آنالیز قوی حریفان توسط کادر فنی ایران به نظر واضح است. در هوشمندی، کاربلدی و تسلط اسلوبودان کواچ که خود بازیکنی برخاسته از شرق اروپا (مهد والیبال) بوده است شکی نیست اما قطعا کواچ نیاز به دستیاران قوی خارجی و آنالیزورهای به روز دارد تا اختلاف کادر فنی تیم ایران با قدرت های جهان کاهش یابد. به طور نمونه ایران در برابر لهستان عملا مغلوب وینیارسکی Winiarsky شد و در مقابل آلمان نیز مغلوب دورگه ای از مجارستان به نام گروژر Grozer شد که در ست سوم بازی شب گذشته، برتری ۱۲-۸ ایران را با سرویس های استثنائی خود به ۱۷-۱۲ به نفع آلمان تغییر داد!

داشتن برنامه و به عبارت آقای محتشمیان دوست داشتنی «نقشه» در والیبال امروز نیازمند آنالیز قوی تیم های رقیب و بازیکنان موثر آنها پیش از مسابقات، و تمرین و برنامه ریزی بر اساس عملکرد آنها قبل و در حین مسابقات است نه صرفا تکیه بر توان تیم خود و استعدادهای بازیکنان! کاری که برزیلی ها و در سطح بعد روس ها و شرق اروپایی ها در آن تبحر خاصی دارند یا مدیریت فنی و آنالیزورهای تیم ملی فوتبال آلمان که در تاریخ فوتبال شهره است.

توان جسمی و فیزیک بازیکنان تیم های رقیب علاوه بر تغذیه و بدنسازی به روز آنها که قطعا از ما بهینه تر است از نکات مهم دیگری است که تاثیر آن در مسابقات فشرده و در این سطح به خصوص در بازی های نهایی نباید دست کم گرفته شود . حضور تیم قوی روانشناس برای ترمیم روحیه بازیکنان در این سطح از فشار و استرس از نکات مهم دیگری است که امیدواریم در تیم ما هم اتفاق بیفتد.

به یاد آورید جمله ترجمه شده کواچ را در وقت استراحت ست سوم بازی با آلمان: هر چه بوده گذشته، از الان با روحیه وارد زمین شوید.

این کار قطعا قبل و حین و پس از بازی به هیچ وجه وظیفه کواچ نیست و در توان وی هم نیست. نتیجه آن میشود که بازیکنان در لحظاتی که عقب میفتند و روحیه شان کاهش می یابد دچار خودباختگی ناگهانی و خطاهای بسیار شده، توانایی تغییر جریان بازی را از دست میدهند و در نهایت بازی را واگذار میکنند.

۶. «مدیریت جریان بازی» موضوعی است که هیچ کارشناسی اهمیت آن را رد نمی کند به خصوص در ورزش هایی مانند والیبال یا بسکتبال که تغییر تاکتیک ها لحظه ای است و یک تیم به طور کلی و تک تک بازیکنان در پست و مقام خود در هر لحظه باید نسبت به هر شرایطی انعطاف داشته باشند و Flexible باشند نه بی نقشه و صرفا با ثبات.

نتیجه آنکه اگر تیم مقابل متفاوت بازی کند یا بازی متفاوتی نسبت به دیگر رقبای قبلی داشته باشد، تیم ایران زمین گیر میشود حتی با قرعه مناسب (همگروهی با فرانسه و آلمان در مقایسه با گروه دیگر که شامل برزیل و روسیه و لهستان میزبان بود) و ۳ روز استراحت و ...

اگر هم بچه های ایران در مسابقات قبلی بازی باخته را برگردانده اند بگذارید به حساب احساسات و غیرت ایرانی که وجود آن به خودی خود بد نیست اما بسنده کردن به آن و انتظارات نابجا از بازیکنان اشتباه بسیار بزرگی است..

در نهایت امیدواریم تیم مربیگری والیبال کشورمان «آنالیز و روانشناسی» را هم چاشنی تجربه و هوش و تخصص خود نمایند و به تبع آن بازیکنان، «مدیریت جریان» بازی را چاشنی سرعت و قدرت خود نمایند.

و از همه مهمتر رسانه ها به یکی از وظایف خود یعنی «مدیریت انتظارات مردم» بهتر از این عمل نمایند.
*سردبیر برترین ها