ازدواج باید دبیرستانی شود، ۲۵ سالگی دیر است

همشهری جوان - شهریار شکروی: چند وقت قبل سالروز مبارک ترین ازدواج جهان بود. ازدواج حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) و شروع هفته ازدواج. اساسا چون که «هر آن دل که عاشق نیست دل نیست و دل افسرده غیر از آب و گل نیست (یا یک همچین چیزی)» و ازدواج دغدغه ای است که برای همه دوستان عزیز از بدو خلقت تا امروز وجود داشته است.

از آنجایی که به طور خاص این دغدغه پتانسیل بروز بیشتری در عهد شباب دارد، خیلی از دوستان تجربیات متفاوتی پیرامون آن دارند اما متاسفانه جوان قصه ما وقتی که این احساس را تجربه می کند و حالا می خواهد این احساس بالقوه را به یک ازدواج بالفعل (!) تبدیل کند، تقریبا هیچ مشکلی نمی ماند که با آن مواجه نشود.


از همان اول که چالش درآمد و پول اجاره خانه و ... مطرح می شود و خب طبیعتا دانشجوی بنده خدا نمی تواند در این زمینه کاری از پیش ببرد تا بعدش که کار و هزارتا مشکل دیگر پیش پایش قرار می گیرد. حالا در این گیرودار بعضی از دوستان هم مرتب بر طبل ازدواج جوانان در سنین پایین می کوبند و به شدت از آن طرفداری می کنند.

این هفته که می رسد خیلی ها می روند سراغ گفتگوهای تکراری با مسئولان ولی از آنجا که این نوع گفتگوها دیگر نخ کش شده، ما رفتیم سراغ یک بحث متفاوت، یک چالش جدی در برابر کسی که ۴۰ سال است با دانشگاه و جوانان سر و کار دارد و سال هاست که جوانان زیادی برای مشورت گرفتن برای ازدواج به او مراجعه می کنند.

این گفتگو حاصل یک ساعت بحث و کل کل با حجت الاسلام جعفری، مسئول نهاد مقام معظم رهبری در دانشکده فنی دانشگاه تهران است. مرد آرامی که غالب دانشجویان فنی سال های اخیر خاطراتی به یادماندنی از او دارند.

یک جوان طفلکی که تازه دانشگاه قبول شده می خواهد بیاید و شرعی و قانونی ازدواج کند اما خیلی از همین جوان ها در همان ابتدای کار به خاطر مشکلات اقتصادی قید ازدواج را می زنند. به نظر شما چرا در این سال ها پول به اولویت اول تبدیل شده؟

خب البته این یک موضوع اجتماعی است و موضوعات اجتماعی معمولا بسیار پیچیده هستند و پاسخ به آنها در تخصص ما نیست اما اگر بخواهم از نظر خودم به اصلی ترین مشکل اشاره کنم، باید بگویم که سختگیری خانواده ها و دور شدن از سبک زندگی اسلامی دلایل آن است. در سبک زندگی اسلامی اصلا مشکلی ایجاد نمی شود.

می گویند در همان روزهای اول بلوغ ازدواج کن. اگر در همان ۹ سالگی دختر و ۱۵ سالگی پسر وسایل و اسباب ازدواج فراهم شود، دیگر بستری برای گناه پیش نمی آید. خانواده ها باید همکاری کنند. ما ازدواج هایمان باید ازدواج دبیرستانی شود، در همان سنین.

یعنی شما الان می گویید ۲۵ سالگی برای یک پسر دیر است؟

بله، به نظر من الان سن ایده آل مثلا برای دخترها ۱۷-۱۶ سال و برای پسرها ۲۲ سال است. خانواده ها فکر نکنند اگر به تاخیر بیفتد ازدواج، بچه ها از نظر اقتصادی برد می کنند.

این چیزی که شما می گویید کلی اما و اگر دارد. اولا اینکه الان آموزش و پرورش اجازه تحصیل در دوره روزانه به افراد متاهل نمی دهد، می گویند برو شبانه. تکلیف چیست؟

خب یک دختر دبیرستانی حتما نیاز به جنس مخالف دارد. یک پسر دبیرستانی هم همینطور. من ۴۰ سال است با دانشگاه سر و کار دارم. همیشه آنهایی که خیلی آتش تندی برای ازدواج دارند، سال اولی ها هستند. ترم اول! خب این آتش که در یک آن به وجود نیامده. از دبیرستان بوده. وقتی ما نتوانیم این نیاز را پاسخ دهیم، آن وقت می رود به سمت مسائل انحرافی.


حاج آقا شما می دانید الان قیمت اجاره یک خانه چند است؟ یک جوان دبیرستانی مگر کار درست و حسابی دارد که زن بگیرد و خرج زندگی اش را بدهد؟

هزینه ها خیلی زیاد است! اصلا نشدنی است. فقط افراد کمی می توانند که آنها هم ازدواج را مانعی بر سر ارتباطاتشان می دانند. آنهایی که به فکر ازدواج هستند، واقعا شروع زندگی برایشان مشکل است. خانواده ها باید حتما کمک کنند برای ازدواج.

جوان ها باید انتظارات را پایین بیاورند. همانگونه که خانه پدر و مادر بودند باشند. نیازی نیست که با هم زندگی کنند. فقط اینجا دختر می داند که شوهر دارد و پسر می داند که زن دارد. ارتباط دارند با هم. یک ارتباط تعریف شده. اینطوری به طور طبیعی سراغ مسائل بد نمی روند.

جواب ندادید حاج آقا! شما می دانید اجاره خانه در یک محله متوسط تهران چقدر است؟

حدودا ماهی یک میلیون. تازه این قیمت برای بالای شهر نیست. برای همین حول و وحوش انقلاب و پایین تر است. برود بالای شهر که خیلی گران تر می شود. جوان از کجا یک میلیون بیاورد؟ من الان ۳۰ سال است دارم کار می کنم، بیست و چند سال به طور رسمی، من الان یک و نیم میلیون حقوق می گیرم به زور، تازه با کلی قرضی که دارم.

شما یک و نیم میلیون حقوق می گیرید؟!

تازه دریافتی ام خیلی کمتر است چون ما باید به جز بیمه و اینها قسط هم بدهیم. از هر جا توانستیم وام گرفتیم. دیگر هیچ چیز نمی ماند. کسی مثل من ۴۰-۳۰ میلیون قرض دارد که هر ماه هم دارد بیشتر می شود. شما حساب کن یک جوان چگونه می تواند زندگی کند.

خدا رفتگان شما را بیامرزد! بعد شما می گویید با این وضع ملت در ۲۲ سالگی ازدواج کنند؟

بله. ازدواج کنند اما جدا زندگی کنند ولی مثلا هر از چندگاهی بروند پارکی، سینمایی، جایی اگر خانواده ها گاهی همکاری کنند می توانند نیازهایشان را هم برطرف کنند. اینطوری دیگر نمی روند دنبال آسیب ها.

پس نیاز جنسی چه می شود؟

به هر حال این مسئله را هم می توانند پیش ببرند! رابطه هم برقرار کنند، اشکالی از نظر شرعی ندارد.

عرف ما اصلا این را نمی پذیرد.

به هر حال مشکلاتی هست اما فقط بحث عرف امروز نیست. می شود به جوان ها آموزش داد تا مشکلی پیش نیاید.

یک چالش دیگری که روبروی جوان ها است، و آن مراسم ازدواج است. الان جامعه ما می آید یک خرج بزرگ را روبروی جوان می گذارد که باید برای مراسم ازدواج بدهید. در این شرایط باید چه کار کرد؟

درستش همان بود که ما در فرهنگ خودمان داشتیم. وقتی یک جوانی می خواست عروسی کند در همان خانه ای که داشتند (آن وقت ها خانه ها حیاط داشتند غالبا) می آمدند مراسم را می گرفتند. حالا اگر تعداد مهمان ها زیاد بود، از خانه همسایه ها هم استفاده می کردند. زن ها مراسم شان جدا بود و مردها هم جدا. آن وقت ها اگر زن ها بزن بکوبی هم می کردند کسی گیری بهشان نمی داد. اینطوری نبود که بروند چند میلیون بدهند برای یک شب تالار. بعضی موقع ها اصلا شام نمی دادند!

الان کجا از این مراسم ها برگزار می کنند؟

خیلی کم پیش می آید کسی اینطوری عروسی بگیرد. وقتی یک چیزی فرهنگ شد، خلاف آن حرکت کردن شجاعت می خواهد؛ برای همین خیلی ها زیر بارش نمی روند.

این مراسم ازدواج های دانشجویی چی؟ کمکی کرده؟

ازدواج دانشجویی یک مراسم نمادین است. بیشتر که اگر یک پسر یا دختر دانشجو یا هر کسی، حالا مهم نیست آن طرف دانشجو باشد یا نه! ازدواج می کرد، می آید اسم می نویسد و در مراسم شرکت می کند. یک امکانی است که اگر کسی نخواست مراسم بگیرد از آن استفاده کند ولی الان بعضی ها هم در ازدواج دانشجویی شرکت می کنند، هم خودشان مراسم می گیرند چون در این مراسم فقط چند نفر از نزدیکان دختر و پسر می توانند شرکت کنند، خانواده ها زیر بار نمی روند.

با همه این حرف ها حاج آقا، الان نه تنها جوان ها با این حرف هایی که شما می زنید تشویق به ازدواج نمی شوند، بلکه آمار طلاق در جامعه ما در حال افزایش است. حالا مثلا یکسری ها می گویند که در قدیم زنان به حقوق خودشان واقف نبودند و با وجود شرایط ظالمانه تحمل می کردند اما همه اش که این نیست! دلایل دیگری هم دارد. شما می پذیرید این را؟

بله! قدیم این فرهنگ بود. می گفتند دختر باید با لباس سفید بیاید و با کفن سفید برود بیرون. چه بخواهد و چه نخواهد باید زندگی کند، به خاطر همین بود که آستانه تحمل زن ها بالاتر از الان بود؛ گرچه بهشان ظلم می شد. انقلاب که شد و سطح دانش مردم بالاتر رفت، زن ها هم به حقوق خودشان آگاه شدند. ما یک اشتباهی که کردیم آمدیم آموزه های حقوقی را گفتیم اما آموزه های عاشقانه و اخلاقی ازدواج را نگفتیم. بعد از دید بعضی ها ازدواج به قرارداد تبدیل شد.


برگردیم سر حرف اصلی مان. با همه حرف هایی که گفتید، خیلی معلوم است که در شرایط فعلی تا قبل از لیسانس ازدواج کردن برای خیلی ها ممکن نیست. آنها باید چه جوری با جنس مخالف توی دانشگاه رفتار کنند؟ مثلا من نوعی اگر بخواهم رفتارم اسلامی باشد، اصلا نباید با دخترها حرف بزنم؟

اسلام نگفته پسر و دختر حق حرف زدن با یکدیگر را ندارند. پسر و دختر می توانند حشر و نشر داشته باشند، صحبت کنند. جزوه از هم بگیرند؛ منوط بر اینکه نیت نادرست در کار نباشد و چارچوب و اصول را رعایت کنند. انگیزه های ارتباط انگیزه های نفسانی نباشد. مثلا دختر حجابش را رعایت کند و پسر هم رفتارهایش را در کنترل داشته باشد. زمان پیامبر (ص) هم زنان و دختران می آمدند با پیامبر صحبت می کردند و سوال می پرسیدند. پیامبر که محرم نبوده به آنها! تازه آن موقع در مسجد این پرده ای که بین زنان و مردان می کشند که همدیگر را نبینند نبود.

عده ای می گویند در فضای کنونی ممکن است بستری برای سوءاستفاده بعضی افراد ایجاد شود!

سوءاستفاده بحث دیگری است. به هر حال من می خواستم بگویم مثلا قدیم منبر واعظ را می گذاشتند وسط خانم ها. بعد آقایان در حلقه های دورتر می نشستند. روحانی باید از وسط خانم ها می رفت تا به منبر برسد. بعد هم همه می رفتند دنبال کارشان و مشکلی ایجاد نمی شد. ما برای پوشان ضعف خودمان از این کار استفاده می کنیم.

الان ممکن است بعضی ها بگویند از همه طرف دارند به ما هجوم فرهنگی می آورند. در خیلی از موارد هم از جذابیت های منفی و غیراخلاقی استفاده می کنند، آن وقت اصلا چقدر می شود کار فرهنگی کرد؟

بله کار سختی است اما ممکن است. باید از بسترهای مختلف استفاده کنیم؛ مثلا یکی از بهترین حوزه ها فیلم است. ما مومنین مان، مسجدی هایمان به این عرصه ها ورود نمی کنند و عرصه می افتد دست کسانی که اعتقادات دینی درست ندارند. آن وقت ما چه انتظاری داریم.

بالاخره ازدواج موقت برای یک جوان مناسب است یا نه؟

عرف جامعه مخالف است

وسط های بحث، وقتی صحبت خرج و مخارج ازدواج بالا گرفت، ناخودآگاه ذهن مان رفت سمت حرف های گروهی که می گویند در چنین شرایطی باید ازدواج موقت را ترویج کرد. به هر حال چنین نظری به خصوص بین دانشجوها موافق و مخالفان زیادی دارد. همین هم شد. با مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشکده فنی دانشگاه تهران این بحث را پیش کشیدیم تا نظر او را بدانیم.

عده ای با همین استدلال ها وقتی می بینند که عملا ازدواج در سنین پایین برایشان ممکن نیست بحث ازدواج موقت را پیش می کشند! تکلیف ما آخر سر با این ازدواج موقت چیست؟ خوب است؟ بد است؟

وقتی که ازدواج آسان بشود، دیگر کسی دنبال ازدواج موقت نمی رود. ازدواج موقت برای وقتی است که افراد دچار اضطرار شدند مثلا یک فردی چند ماه رفته ماموریت و دسترسی به زنش ندارد. اینجا می گوید اگر اسباب ازدواج موقت مهیا بود، خب اتفاق بیفتد.اسلام ازدواج موقت را گذاشته که کسی به گناه نیفتد.

اما حالا که همه می دانند ازدواج دائم سخت است، بعضی نماینده ها در مجلس آمدند گفتند ازدواج موقت را ترویج کنیم. آن وقت...

الان که ترویج شده، الان دادگاه های ازدواج و دفاتر ازدواج رسما دفترچه ازدواج موقت صادر می کنند...

یعنی شما موافق ترویج شدنش هستید؟

بله، باید ترویج شود. قبلا هم کسانی وارد این عرصه شدند اما چون عرف جامعه مخالف است، مشکلات زیادی برایشان ایجاد شد.

قدیم هم عرف اینطور بود یا در سال های اخیر اینگونه شده؟

زمانی که ما جوان بودیم چون وسایل ارتباط جمعی مانند اینترنت و اینها نبود، تحریکاتی که به وسیله آنها ایجاد می شود، نبود. الان جوان در تختخواب هم با موبایلش می تواند با همه دنیا ارتباط داشته باشد!