شبکه های با هویت و بی هویت تلویزیون کدامند؟

روزنامه هفت صبح:

هویت شان را از دست دادند

شبکه های خسته و بی انگیزه

شبکه های دو، چهار، تهران و آموزش جزو شبکه هایی هستند که روزگاری صاحب هویت بودند اما الان به حالت نیمه تعطیل درآمده اند

شبکه دو

شبکه دو که اسم کودک و خانواده را یدک می کشد، در این مدت شاید به واسطه حضور ایرج طهماسب، داریوش فرضیایی، نگار استخر و عموهای فتیله ای در دوره هایی موفق به جذب مخاطب کودک شد اما در مجموع، برآیند قابل توجهی نداشت.


ساخت سریال با محوریت کودک، تقریبا متوقف شد و کمتر سریال جذابی در این سال ها برای کودکان روی آنتن رفت. این شبکه در زمینه پخش کارتون های روز دنیا هم ضعیف تر از سایر شبکه ها ظاهر شد. حتی در حوزه خانواده هم نتوانست به اندازه شبکه یک و تهران موفق باشد؛ آنقدر که مخاطبان به برنامه «خانواده» و «به خانه برمی گردیم» اشراف دارند، دنبال تماشای برنامه های خانوادگی شبکه دو نیستند.

با وجود این ضعف ها اما شبکه دو در عرصه ساخت سریال در این مدت خوب ظاهر شد و به نسبت سریال های موفقی روانه آنتن کرد. در واقع عملکرد گروه فیلم و سریال این شبکه را می شود یک سر و گردن بالاتر از سایر گروه های این شبکه به حساب آورد.

شبکه چهار

ابتدای امر به عنوان شبکه ای برای فرهیختگان و نخبگان به میدان آمد و قرار بود بحث های کلان فرهنگی، هنری و ... در آن مطرح شود. پخش برنامه های «دو قدم مانده به صبح»، «سینما چهار» و تله تئاترهای درجه یک، فیلم ها و مستندهای فاخر و ... باعث شد تا پای بسیاری از نخبگان به این شبکه باز شود اما در سال های اخیر، عملا تمام این موفقیت ها را از دست داد و به شبکه ای بی هویت تبدیل شد.


شبکه ای که زمانی حمید سمندریان و حسن فتحی را دعوت می کرد تا برایش تله تئاتر بسازند، اخیرا به ورطه پخش تله تئاترهای تکراری افتاده و در جشنواره فیلم های سینمایی اش، دنبال فیلم هایی کاملا عامه پسند می رود.

بعداز تاسیس شبکه نمایش و مستند و تامین شدن خوراک فرهنگی مخاطبان از دو شبکه، این شبکه کاملا به رکود رسید تا جایی که حتی این روزها برنامه هایی مثل «آسمان شب» و «محله تئاتر» هم مخاطبان قبلی شان را ندارند.

شبکه تهران

این شبکه با رویکرد ارائه بحث های آسیب شناسی و کارشناسانه در حوزه شهری به میدان آمد و با برنامه هایی مثل «در شهر» و «تهران بیست» تا مدت ها، در اولویت علاقمندی تهرانی ها بود تا جایی که حتی سریال «داستان یک شهر» در چند فصل براساس این برنامه تولید شد. کارگردان های مطرحی برای این شبکه سریال می ساختند و سریال هایشان همگی در زمان خودشان ماندگار بودند.


چندسالی است که نه «در شهر» و نه «تهران بیست» رونق قبل را دارند، نه سریال قابل ملاحظه ای در این شبکه ساخته می شود. جالب اینجاست که این اواخر قرار شده تا شبکه تهران متصدی ساخت و پخش آثار کمدی باشد.

شبکه ای که روزی با هویت مباحث شهری به میدان آمده بود، بر چه اساسی باید پرچم پخش سریال های کمدی را بالا بگیرد؟ آن هم در شرایطی که اولا شبکه تهران، شبکه ای استانی است و ثانیا شبکه نسیم برای پرداختن به طنز و کمدی افتتاح شده!

شبکه آموزش

قرار بود متولی برگزاری بحث ها و ارائه مسائل آموزشی باشد اما چند وقتی است به سمت و سوی پخش سریال، فیلم و برنامه هایی مثل «رخ به رخ» رفته؛ برنامه ای که بازیگران کمدی مقابل دوربین قرار می گیرند و راجع به خاطرات خنده دارشان حرف می زنند.


در واقع اگر برنامه هایی مثل «رادیو هفت»، «قندپهلو» و «مشاعره» را از آن بگیریم، وزنه دیگری برای ارائه ندارد؛ مخصوصا اینکه حالا برخی بحث های آموزشی از طریق شبکه سلامت، برخی دیگر توسط انیمیشن های شبکه پویا و برخی دیگر در برنامه های خانوادگی شبکه های مختلف مطرح می شود و شبکه آموزش، طبیعتا باید برای ماندگاری بیشتر در ذهن ها به سمت و سویی مجزا از اینها برود.

در واقع روزهای عادی سال، «رادیو هفت» تنها سرمایه این شبکه است و انگار خود شبکه هم این نکته را قبول دارد که بخش مهمی از مخاطبان، تازه ساعت ۲۳ سراغش می آیند.

با هویت شدند

تازه نفس های پرانگیزه

شبکه های نمایش، ورزش، پویا، مستند و نسیم با وجود ضعف هایی که دارند، به لحاظ تخصص، قدرتمند ظاهر شده اند

شبکه نمایش

یکی از تخصصی ترین و با هویت ترین شبکه هایی که در دوره ضرغامی تاسیس شد، شبکه نمایش بود. با اینکه ابتدای کار صرفا فیلم پخش می کرد و کاری به دسته بندی و ژانربندی مشخص آن نداشت اما خیلی زود هویت خودش را به عنوان شبکه تخصصی فیلم پیدا کرد و با دسته بندی آثار و ایجاد باکس های مناسب، بخش مهمی از دانشجویان، جوانان و علاقمندان به سینما را به سمت خودش کشید.


شبکه نمایش تنها شبکه ای بود که تحت هیچ شرایطی از حرفه اصلی اش دور نشد و حتی یک اپسیلون از اهدافش کناره گیری نکرد. در حال حاضر این شبکه یکی از مهمترین اولویت های خانواده ها به حساب می آید.

شبکه ورزش

شبکه ورزش زمانی به میدان آمد که تمام علاقمندان ورزش، پاتوق شان صرفا شبکه سه بود اما این شبکه مسابقات ورزشی پرطرفداری مثل تنیس، موتورسواری، رالی و ... را به صورت زنده برایشان پخش نمی کرد.


در واقع با تاسیس شبکه ورزش یک جورهایی علاقمندان به رشته های ورزشی مختلف، پاتوق دیگری پیدا کردند. این شبکه در کنار شبکه سه، پخش مستقیم مسابقات فوتبال اروپا و مسابقات داخلی را به عهده گرفت و در این بخش هم مخاطبان زیادی را به سمت خودش جلب کرد.

علاوه بر پخش مسابقات و بازی ها، شبکه ورزش در بحث تولیدات هم موفق عمل کرد. تولید برنامه های جذابی مثل « فوتبال ۱۲۰»، «مستندهای ورزشی جذاب»، «آنسوی نیمکت»، «موج» و ... از جمله اتفاق های مثبت این شبکه بود.

شبکه پویا

درست است که هنوز تا یک شبکه ایده آل برای پخش کارتون فاصله دارد اما به هر حال در داشتن یک هویت مستقل، موفق عمل کرد. با اینکه به نظر می رسید این شبکه بعد از مدتی، حرفه اصلی اش یعنی پخش کارتون را فراموش کند و مثل شبکه دو، به محلی برای جولان خاله و عموهای مختلف تبدیل شود اما عملا چنین اتفاقی نیفتاد و این شبکه یک لحظه هم از رسالت پخش کارتون دور نماند.


با این حال اما پخش مداوم کارتون های تکراری ایرانی و خارجی، روی آنتن فرستادن کارتون های بی کیفیت قدیمی و ... از جمله کاستی هایی است که این شبکه همچنان با آن مواجه است.

شبکه مستند

این شبکه از همان روز اول تکلیفش را با مخاطب اش روشن کرد و در حوزه مستند کاملا با نگاهی تخصصی وارد عمل شد. شاید در ابتدای امر اینطور به نظر می رسید که فعالیت هایش نمی تواند چندان ادامه پیدا کند و خیلی زود به بن بست می رسد اما با عملکرد مثبت اش نشان داد جای کار زیادی دارد.


این شبکه در کنار شبکه نمایش، توانست قطب اثرگذاری در جذب مخاطبان علاقمند به سینما و مستند، به تلویزیون باشد. پخش فیلم های مستند و کوتاه ایرانی، مستندهای خارجی معروف که از کشورهای مختلف دنیا جایزه گرفته اند، پخش پشت صحنه فیلم ها، برگزاری جلسات نقد و بررسی مستندها و ... همگی از اقدامات رو به جلوی این شبه تخصصی بود.

شبکه نسیم

با شعار نشاط، سرگرمی، یادها و مسابقه به میدان آمد و از همان ابتدا اعلام شد که طنز و کمدی در آن حرف اول را می زند. درست است که برخلاف سایر شبکه ها نمی تواند هویت مستقلش را در تمام طول سال حفظ کند و در ایام شهادت و سوگواری های مذهبی، رویکرد دیگری در پیش می گیرد اما به طور کلی حتی در این ایام هم خصلت سرگرم کنندگی اش را دارد.


انتخاب و دسته بندی سکانس های جالب سریال های ایرانی، فیلم های کلاسیک، بخش یادها، در کنار تولید برنامه های سرگرم کننده مثل خندوانه، مزه و ... نشان از حفظ هویت این شبکه دارد. درست است که ابتدای امر تولیداتی مثل «عینک دودی»، «هاونگ» و ... با انتقاداتی روبرو بود اما خیلی زود توانست بین مردم جا باز کند و انتظارها را بالاتر ببرد.

بی هویت ماندند

چرا افتتاح شدند!

شبکه هایی مثل تماشا، سلامت و بازار با وجود برخی نقاط مثبت، نتوانستند به عنوان شبکه هایی تخصصی، چندان قدرتمند ظاهر شوند

شبکه تماشا

شبکه تماشا زمانی به میدان آمد که پیش از آن، مخاطبان به تماشای سریال های قدیمی و نوستالژیک از شبکه برون مرزی آی فیلم، خو گرفته بودند. انتظار می رفت «تماشا» با قدرت بیشتری نسبت به آی فیلم ظاهر شود و قدم های بلندتری نسبت به آن بردارد اما عملا چنین اتفاقی نیفتاد.


درست است که ابتدای امر با پخش سریال های کره ای نوستالژیک توانست تا حدی توجه مخاطبان را به سمت خودش جلب کند اما کم کم در این عرصه هم دستش خالی ماند.
این اواخر، شبکه تماشا به شبکه ای فاقد هویت مستقل تبدیل شده که بدون برنامه ریزی مشخص، صرفا هر سریالی که دم دستش می آید پخش می کند.

شبکه سلامت

ذات تاسیس یک شبکه تخصصی که صرفا به موضوع «سلامت» بپردازد و روی این مسئله تاکید کند، اتفاق مثبتی است اما این شبکه در مدت دو سالی که از افتتاحش می گذرد چقدر توانسته در زندگی هر کدام از ما جا باز کند؟ این شبکه با دست گذاشتن روی بحث های تخصصی حوزه سلامت، برگزاری میزگرد، بیان مسائل در قالب خشک و رسمی، تا حد زیادی مخاطبانش را از دست داد.


درست است که از یک جایی به بعد با پخش مسابقه و انیمیشن یا حتی سریال، سعی کرد ضعف های گذشته را جبران کند اما هنوز به هویت قابل قبولی در عرصه سلامت نرسیده. برخلاف شبکه های نسیم و شما، سلامت عملا هیچ برگ برنده محکمی برای رو کردن نداشت.

شبکه بازار

«بازار» را می توان یکی از بی هویت ترین شبکه های جدید تلویزیون دانست. سال ۹۰ با هدف معرفی کالا و خدمات، اخبار اقتصادی، گزارش ها و آگهی، فروش مستقیم کالا، برنامه های آموزشی مرتبط با تجارت و ... راه اندازی شد اما از همان ابتدا بُعد آگهی و فروش مستقیم کالا را بر دیگران ترجیح داد و به این سمت و سو رفت. بعد از مدتی احساس کرد که باید در زمینه تجارت هم قدم هایی بردارد. با دعوت از برنامه سازان و مجحریانی مثل منصور ضابطیان، علی درستکار، محمود شهریاری و ... سعی داشت مخاطبان زیادی را به سمت خودش جلب کند اما موفقیتی در این زمینه به دست نیاورد و دوباره به سمت فروش آنلاین و تبلیغات صرف کشیده شد.


شبکه اچ دی

زمان برگزاری مسابقات جام جهانی، به دلیل پخش بازی ها با کیفت اچ دی به یکی از شبکه های پرمخاطب تلویزیون تبدیل شد. این شبکه علاوه بر پخش با کیفیت بازی ها، یک امتیاز مهم دیگر هم داشت؛ اینکه میزان سانسورها در آن کمتر بود.

بعد از پایان مسابقات، با اینکه انتظار می رفت شبکه هم تعطیل شود، این اتفاق نیفتاد و حیاتش ادامه پیدا کرد؛ آن هم به عنوان شبکه ای که هیچ هویت خاصی ندارد.

بعضی وقت ها کارتون پخش می کند، بعضی اوقات فیلم سیمایی یا مستند. در واقع وجود شبکه ای به اسم اچ دی معنا و مفهوم خاصی ندارد چون با رفتن تلویزیون به سمت پخش اچ دی، عملا حضورش به هیچ دردی نمی خورد.