سود ۶۸ میلیاردی صندوق وام ازدواج!

خبرآنلاین: مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی عملکرد صندوق مهر امام رضا(ع) را که نخستین مصوبه دولت محمود احمدی‌نژاد است، بررسی کرد.

اولین مصوبه هیات دولت نهم که در نخستین جلسه آن در تاریخ سوم شهریور ۱۳۸۴ در تالار آیینه حرم رضوی برگزار شد، تاسیس صندوق مهر امام رضا(ع) بود. حالا ۹ سال از مصوبه تاسیس این صندوق می‌گذرد و مرکز پژوهش‌های مجلس طی گزارشی، ابعادی از ابهامات مالی در این صندوق را طی سه سال آخر فعالیت دولت محمود احمدی‌نژاد را در قالب گزارشی کارشناسانه ارائه کرده است.

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، صندوق مهر امام رضا(ع) طی سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ همزمان با سه سال اخر فعالیت دولت دهم، «به ترتیب ۵/ ۲۰، ۱ /۱۸ و ۸ /۲۹ میلیارد تومان سود خالص داشته است که می‌تواند بیانگر انجام فعالیت‌های سرمایه‌گذاری سودآور توسط صندوق قرض‌الحسنه مهر امام رضا(ع) به جای پرداخت وام‌های قرض الحسنه باشد.»

همچنین «تسهیلات اعطایی به کارکنان خود صندوق نسبت به وام‌های قرض الحسنه پرداخت شده در همین صندوق از ۵ /۷ در سال ۱۳۸۹ به حدود ۶۹ درصد در پایان سال ۱۳۹۱ افزایش یافته است، این درحالی است که تعداد پرسنل این صندوق طی دوره مذکور کاهش یافته است.» اما ابهامات مالی در عملکرد صندوق قرض‌الحسنه مهر امام رضا(ع) درسه سال اخر دولت احمدی‌نژاد، تنها به همین جا نیز ختم نمی‌شود.

هدف از تاسیس صندوق چه بود؟

براساس اولین مصوبه دولت احمدی‌نژاد در سوم شهریور ۱۳۸۴ در حرم رضوی، مقرر شد، که در تمامی استان‌های کشور صندوق مهر امام رضا(ع) به منظور تامین هزینه‌های مسکن، ازدواج و اشتغال جوانان به صورت مستقل تشکیل شود. پس از آن مطابق مصوبه شماره ۱۹۰۱/۳۰۴۱۶ مورخ ۲۶ /۲ /۸۵ شورای عالی اداری، «صندوق اشتغال، ازدواج و مسکن مهر امام(ع)» از ادغام صندوق قرض‌الحسنه توسعه اشتغال روستایی و صندوق ازدواج جوانان در صندوق حمایت از فرصت‌های شغلی ایجاد شد. اما از سال ۱۳۸۹ به بعد وظیفه توزیع نحوه پرداخت وام قرض الحسنه ازدواج به بانک مرکزی تفویض شد و بانک‌ها براساس معرفی بانک مرکزی، متقاضیان را در صف انتظار قرار می‌دادند. اما رفته‌رفته بر مدت انتظار متقاضیان افزوده شد.

۷ ابهام گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس

۱- سهم اندک وام ازدواج و سود ۶۸ میلیارد تومانی در حوزه سرمایه‌گذاری: مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود از عملکرد این صندوق در سال آخر دولت احمدی‌نژاد می‌نویسد: «اولا سهم مانده وام ازدواج همواره کمتر از ۴ درصد بوده است و ثانیا روند آن نیز نزولی بوده و از ۹ /۳ درصد در سال ۱۳۸۹ به حدود ۵ /۱ درصد در پایان سال ۱۳۹۱ رسیده است.» این مرکز در گزارش خود صراحتا تاکید می‌کند: «این درحالی است که صندوق مزبور طی سال‌های مورد بررسی به ترتیب ۵/۲۰، ۱/۱۸ و ۸/۲۹ میلیارد تومان سود خالص داشته است که می‌تواند بیانگر انجام فعالیت‌های سرمایه‌گذاری سودآور توسط صندوق قرض‌الحسنه مهر امام رضا(ع) به جای پرداخت وام‌های قرض الحسنه باشد.»

۲- سهم ۹۵ درصدی سرمایه‌گذاری در کلیه منابع مالی صندوق: مرکز پژوهش‌های مجلس در ادامه بررسی خود سهم سرمایه‌گذاری در بین منابع مالی این صندوق را نشانه گرفته است و گزارش داده:« میانگین سهم سرمایه در منابع مالی صندوق طی سال‌های ۱۳۸۹-۱۳۹۱ حدود ۹۵درصد بوده که بیشترین منابع مالی صندوق مزبور را تشکیل می‌دهد. از طرفی سهم سپرده‌های شعب صندوق مهر امام رضا در سال ۱۳۹۱ نسبت به منابع مالی این صندوق حدود ۱۲درصد است که بیانگر اتکای بیشتر صندوق به سرمایه در مقایسه با سپرده بوده است»

۳- روند نزولی اعطای وام ازدواج: این مرکز در ادامه آورده است: «تسهیلات اعطایی قرض‌الحسنه به‌طور متوسط سالانه ۷۶درصد از کل دارایی‌های صندوق را طی دوره مورد بررسی به خود به خود اختصاص داده است. نکته جالب توجه اینکه اولا سهم تسهیلات قرض الحسنه طی دوره مورد بررسی همواره کمتر از ۴ درصد بوده و ثانیا روند آن نیز نزولی است، به طوریکه سهم آن از حدود ۴ درصد در سال ۱۳۸۹ به ۵/۱ درصد در سال ۱۳۹۱ رسیده است.»

۴- صرفا وام اشتغالزایی مورد حمایت واقعی صندوق بوده است: عمده تسهیلات پرداختی توسط صندوق مهر امام رضا(ع) مربوط به تسهیلات اشتغالزایی بوده که همواره بیش از ۸۶ درصد از تسهیلات را طی دوره مورد بررسی به خود اختصاص داده است. به عبارتی از سه وظیفه حمایت مسکن، ازدواج و اشتغالزایی، صرفا اشتغالزایی مورد حمایت واقعی صندوق مزبور بوده است.

۵- افزایش تسهیلات اعطایی به کارکنان خود صندوق از ۵/ ۷ به ۶۹ درصد: دیگر نکته‌ای که مورد تاکید مرکز پژوهش‌های مجلس قرار گرفته است، بحث «افزایش تسهیلات اعطایی به کارکنان خود صندوق از ۵ /۷ درصد به ۶۹ درصد» است. به‌طوریکه این مرکز در گزارش خود آورده است: «تسهیلات اعطایی به کارکنان خود صندوق نسبت به وام‌های قرض‌الحسنه پرداخت شده در همین صندوق از ۵ /۷ درصد در سال ۱۳۸۹ به حدود ۶۹ درصد در پایان سل ۱۳۹۱ افزایش یافته است، این درحالی است که تعداد پرسنل این صندوق طی دوره مذکور کاهش یافته است.»

۶- ۸۰درصد سرمایه‌گذاری‌های صندوق در بانک‌ها و موسسات مالی: بیش از ۸۰ درصد سرمایه‌گذاری‌های صندوق مهر امام رضا(ع) طی دوره مورد بررسی به صورت سپرده‌گذاری در بانک‌ها و موسسات مالی بوده است. همچنین از مجموع کل سرمایه‌گذاری‌ها (سپرده‌گذاری، اوراق مشارکت و سرمایه‌گذاری در شرکت‌های وابسته) در سال ۱۳۹۱ رقمی حدود ۳۱۲میلیارد ریال عایدی کسب شده است که بیش از دوبرابر سود خالص این صندوق در سال مذکور بوده است. نتیجه اینکه به نظر می‌رسد صندوق مهر امام رضا(ع) که باید به صورت غیرانتفاعی و در راستای حمایت از اشتغال، ازدواج و مسکن فعالیت می‌کرد، بخش از منابع خود را در حوزه‌های سودآور سرمایه‌گذاری کرده و تا حدودی از اهداف اصلی خود دور افتاده است. هرچند بعد اقتصادی ممکن است توجیه داشته باشد. ۷- سرمایه‌های صندوق به سمت جذب منافع مردم نرفته است: با توجه به کفایت سرمایه ۸ درصد، این موسسه حداقل می‌تواند به میزان ۸ برابر سرمایه خود، منابع قرض‌الحسنه جذب نماید که بررسی انجام شده نشان می‌دهد در این عرصه موفق نبوده است.