جاباما
۱۶۹۵۵۳
۵۸۱۱
۵۸۱۱
پ

۲۵ دی - ۱۵ ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟

امروز ۲۵ دی برابر با ۱۵ ژانویه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

25 دی - 15 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟
برترین ها: امروز ۲۵ دی برابر با ۱۵ ژانویه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۹۴۶ - روز درخشان ديگري درتاريخ ايرانيان: احياء حاكميّت ملي

پانزدهم ژانويه سال ۹۴۶ ميلادي (۲۵ ديماه) احمد ديلمي (معزالدوله) بغداد را متصرف شد، المستكفي بيست و دومين خليفه عباسي را بركنار كرد و با اين اقدام حكومت سراسر ايران بار ديگر در دست ايرانيان قرارگرفت و تجديد حاكميت ملّي كه مرداني چون ماكان و مرداويز از مازندران و ديلمان، بابك خرّمدين از آذربايجان، سيستاني ها (ايرانيان خاوري كه امروز افغان خوانده مي شوند) ازجمله صفّاريان، خراساني ها به ويژه سامانيان و ... در راهش تلاش كرده و جان باخته بودند به تحقق پيوست. علي، احمد و حسن ديلمي پسران بويه از پيروان و دستياران «مرداويز» قهرمان ملّي ما بودند كه آرزوها و انديشه هاي وي را دنبال كردند. بوئيان «شيعه اثني عشري» را با ناسيوناليسم ايراني درآميختند تا ميهن آنان درجهان اسلامی ماهيتي كاملا مستقل داشته باشد؛ به همان گونه كه آئين زرتشت ستون ناسيوناليسم ايراني در دوران ساسانيان بود. احمد از سوي برادر خود علي ديلمي مامور پس گرفتن خوزستان و تصرف بغداد بود كه به انجام هر دو ماموريت موفق شد. وی بود که رسمیت عزاداری تاسوعا و عاشورا را اعلام داشت.

تاريخ نگاران اروپايي ۱۵ ژانويه ۹۴۶ ميلادي ـ فتح مقرّ خليفه عباسي را [پس گرفتن ناحیه ایکه پايتخت امپراتوري باستاني ایران در آنجا قرارداشت] براي ايرانيان روزي بزرگ ثبت تاریخ کرده اند ـ روزي درخشان همانند روزي كه كوروش بزرگ ايجاد امپراتوری ايران را اعلام داشت و روزي كه اشكانيان مقدونيهاي اشغالگر (جانشينان اسكندر) را به مديترانه ريختند. مقدوني ها «سلوكيه» را در كنار دجله ساخته بودند تا از آنجا بر آسياي غربي حكومت و نظارت كنند كه اشكانيان پس از بيرون راندن آنان از آسيا، تيسفون (مداين ـ واقع در ۳۶ كيلومتري جنوب بغداد امروز) را در سوي ديگر دجله ساختند و دو دولت اشكاني و ساساني ايران حدود هزار سال از اين شهر بر امپراتوري پهناورشان حكومت كردند و مانع پيشروي اروپاييان (روميان) در آسيا شدند. هر دو دودمان خطر نزديك بودن به مرز رقيب (امپراتوري غرب = روم ) را تحمل كردند و پايتخت را از تيسفون به يك شهر مركزي انتقال ندادند.

بغداد در دسامبر سال ۱۵۳۴ از دست ايران خارج شد و موقتا به دست سلطان سليمان امپراتور عثماني افتاد كه خود را خليفه مسلمين مي خواند و بغداد را براي اثبات ادعاي خود لازم داشت. دولت صفويه ايران بعدا بغداد را از عثماني ها پس گرفت و در آنجا يك پادگان ثابت به وجود آورد و يك واحد نظامي نيرومند مستقر ساخت. جنگ متناوب ايران و عثماني بر سر بغداد دو قرن طول كشيد و در زمان نادرشاه مصالحه صورت گرفت؛ ايران از دعاوي خود بر بغداد دست كشيد و عثماني حاكميت ايران بر ايروان (پايتخت كنوني ارمنستان) و همه قفقاز جنوبي را برسميت شناخت.

۱۷۹۵ - ماجراي قتل گريبايدوف در تهران

الكساندر گريبايدوف Alexander S. Griboyedov ديپلمات، نظامي، نمايشنامه نويس و طنزنگار روس ۱۵ ژانويه ۱۷۹۵ (۲۵ دیماه) در مسكو به دنيا آمد و ۱۱ فوريه ۱۸۲۹ در ۳۴ سالگي در تهران به دست مردم كشته شد. گريبايدوف كه نمايشنامه هاي فكاهي اش هنوز كهنه نشده اند و در جريانند، سالها در تفليس مامور تماس با ايران بود. وي بود كه پيشنويس قرارداد [ننگين] تركمنچاي را پس از امضاي فتحعليشاه به سن پترزبورگ برد و به تزار وقت (نيكلاي اول) داد. گريبايدوف كه در جريان جنگ روس و ايران، همه جا دركنار ژنرال پاسكويچ بود پس از دادن قرارداد تركمنچاي به تزار، از جانب او به سمت سفير روسيه (به اصطلاح آن زمان؛ وزير مختار) در تهران منصوب شد. وي در سفارت روسيه در تهران به يك خواجه حرمسراي فتحعليشاه كه از مردم قفقاز بود پناهندگي داد. اين خواجه فراري گريبايدوف را در جريان سرنوشت دختران قفقازي و به ويژه گرجي ها در حرمسراهاي شاه و شاهزادگان و مقامات ايران قرارداد و گريبايدوف كه تحت تاثير حرفهاي او قرارگرفته بود، باتوجه به مفاد قرارداد تركمنچاي كه بازگشت قفقازي هارا از ايران به شهرهايشان (درصورت تمايل) شامل مي شد نخست به دو زن قفقازي كه از خانه يك شاهزاده قاجار فراركرده بودند پناه داد و سپس دستورداد كه درصورت لزوم براي پس گرفتن اين زنان كه در خرمسراها و احيانا مادر فرزندان اعيان كشور بودند به زور متوسل شوند. انتشار اين تصميم در تهران، ايرانيان را كه از قرارداد تركمنچاي ناخوشنود بودند خشمگين ساخت و به نام جلوگيري از تعرض به حرمسراها و توقيف زوجه (نواميس) مردم به سفارت حمله بردند و با وجود مقاومت قزاقهاي محافظ سفارت وارد آن شدند و گريبايدوف، كاركنان سفارت، قزاقها و حتي خواجه پناهنده شده را كشتند و جسد گريبايدوف را به ميان زباله ها افكندند كه سه روز بعد به دست آمد و به تفليس حمل شد. فتحعليشاه از بيم آغاز جنگ سوم روسيه با ايران، نوه خود خسروميرزا را با جمعي از رجال كشور از جمله ميرزا تقي خان فراهاني (امير كبير) جهت پوزش خواهي به سن پترزبورگ [پایتخت وقت روسیه] فرستاد. تزار از اين رفتار راضي شد و حتي قسمتي از غرامت جنگ پیشین را به ايران بخشيد.

25 دی - 15 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟
الكساندر گريبايدوف Alexander S. Griboyedov

1953 - تاكيد مصدق بر حاكميت ملي و مالكيت منابع عمومي

لوي هندرسون سفير وقت آمريكا در ايران 25 دي ماه 1331 (15 ژانويه 1953) پيشنهاد تازه مورد موافقت انگلستان براي حل مسئله نفت ايران را به دكتر مصدق رئيس دولت تسليم كرد و اين دو در اين زمينه هفت ساعت باهم گفت و گو كردند. اين مذاكرات در خانه دكتر مصدق در خيابان كاخ (خيابان فلسطين امروز) انجام شد، زيرا كه رهبر وقت ايران هنوز از بستر بيماري برنخاسته بود. در اين مذاكرات دكتر مصدق پيشنهاد تازه را مغاير حاكميت ملي و اصل كنترل ثروت عمومي هر كشور مستقل خواند و نظر خود را اعلام داشت.

25 دی - 15 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟
دكتر مصدق در منزل و در حالي كه هنوز از بستر بيماري برنخاسته بود هفت ساعت تمام با سفير آمريكا كه به ميانجيگري نزد او رفته بود مذاكره كرد

سي و پنج روز بعد (يکم اسفندماه) هندرسون پيشنهاد تازه انگلستان را كه مورد تاييد آمريكا هم قرار گرفته بود به دكتر مصدق تسليم داشت كه ضمن آن ملي شدن صنعت نفت ايران و مالكيت دولت ايران بر آن برسميت شناخته شده بود، اما قيمت گذاري و فروش در دست ايران نبود و به علاوه، بر امور فني آن بايد كارشناسان خارجي نظارت داشته باشند كه مصدق آن را هم مغاير قانون ملي شدن صنعت نفت و حاكميت ملي خواند.

25 دی - 15 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟
هندرسون

«تاريخ» نشان داد كه پس از براندازي 28 امُرداد، همين پيشنهاد (طرح) با جزيي تفاوتي به اجرا در آمد، شركت ملي نفت باقي ماند و طرف ديگر قرارداد، يک كنسرسيوم مرکب از کمپاني هاي بزرگ نفتي غرب شد. هندرسون يكي از دست اندركاران براندازي 28 امرداد بود.

1919 - به اين سان قيام مسلحانه كمونيستهاي آلمان شكست خورد

15 ژانويه سال 1919 قيام مسلحانه كمونيستهاي آلمان (اعضای حزب اسپارتاكيست) که عنوان حزب خودرا از نام اسپارتاكوس انقلابي دوهزار سال پيش از آن برگرفته بودند و در آلمان اعلام جمهوری سوسیالیستی کرده بودند در شهر برلین باقتل دو رهبر اصلي قيام، «رزا لوكزمبورگ Rosa Luxemburg» و «كارل ليب نكت Karl Liebknecht» شكست خورد . بانو «رزا» و كارل كه دو روز پيش از اين احساس كرده بودند پيروزي شان دشوار است در يك هتل پناه گرفته بودند كه ماموران دولت آلمان آنان را در آنجا دستگير كردند و پس از بازجويي مقدماتی، هنگام انتقال از هتل، هردو كشته شدند!. «رزا» درجریان انتقال از هتل به دست راستگرايان كه با تباني قبلي ماموران دولت در خارج از ساختمان گرد آمده بودند مضروب و از دست ماموران خارج و با شكنجه فراوان كشته شد و جسدش را به كانال آب افكندند كه كشف نشد. ماموران كارل را با اتومبيل بردند ولي پس از طي مسافتي خودشان اورا در همان اتومبيل كشتند.

قيام مسلحانه کمونیستها و عمر جمهوری سوسیالیستی آنان يك هفته طول كشيده بود. از 12 ژانويه ــ چهارمين روز قيام، پيدا بود كمونيستها كه مهارت جنگي نظامیان را نداشتند برنده نخواهند بود. تلفات اين نبرد خياباني بسيار سنگين بود و روزها طول كشيد تا اجساد كشتگان را از خيابانها و ساختمانها جمع آوري كردند.

حزب سوسياليست آلمان از مدتها پيش در آستانه انشعاب قرار گرفته بود. جناح تندرو به نام «شاخه اسپارتاكوس» به رهبري «رزا» و «كارل» با تعيين نامزد براي انتخابات عمومي 19 ژانويه مخالفت كرد و راه رسيدن به سوسياليسم را قيام مسلحانه اعلام داشت و چون با مخالفت ضمني شاخه ديگر رو به رو شد اول ژانويه دست به انشعاب زد و تحت نام حزب كمونيست «اسپارتاكيست» درآلمان اعلام جمهوري سوسياليستي كرد. در سراسر آلمان كارمندان و مقامات سوسياليست از همكاري با دولت دست كشيدند و اين، تنها همكاري شاخه ديگر با تندروها بود.

در آغاز قيام، اسپارتاكيست ها موفق به تصرف بسياري از سازمانهاي دولتي آلمان شدند. درجريان انقلاب، سوسيال دمكراتهاي آلمان نه تنها از آنان حمايت نكردند بلكه در مواردي هم به ارتش و ناسيوناليستها (راستها) كمك كردند. توان قيامگران از روز چهارم پس از بركناري رئيس پليس برلن كه يك سوسياليست بود رو به كاهش گذارد و تا 15 ژانويه به شكست كامل انجاميد.

«رزا» رهبر كمونيستهاي سپارتاكيست در نظر داشت يك نظام سوسياليستي شورايي مشابه روسيه در آلمان كه آمادگي بيشتر و شرايط مناسبتر داشت بر قرار كند. بسياري از اصحاب نظر گفته اند كه اگر قيام كمونيستهاي آلمان در آن زمان پيروز شده بود سوسياليسم جهانگير مي شد و جهان چهره ديگري داشت.

25 دی - 15 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟
رزا و كارل پيش از پناه بردن به هتل و قتل هر دو

كمونيستهاي آلمان تا سال 1990 سوسيال دمكراتها را كه در قيام مسلحانه ژانويه 1919 به آنان كمك نكرده بودند «خائن» مي خواندند كه از اين سال بار ديگر ميان دو حزب نوعي همكاري بر قرار شده است. سوسيال دمكراتها براي دفاع از خود گفته بودند و هنوز هم تكرار مي كنند كه برنامه آنان دستيابي تدريجي به سوسياليسم و از طريق همزيستي با نظامهاي كاپيتاليستي موجود است تا قيام مسلحانه و انقلاب، زيراكه در انقلاب، دوره تخريب كوتاه و سريع و دوران بازسازي بسيار كند است و با كوچكترين غفلت و اشتباه ممكن است هرگز دست ندهد.

1934 - وقوع زلزله مهیب در هندوستان

در چنین روزی در سال 1934 میلادی بر اثر یک زلزله 8.4 ریشتری بیش از ده هزار نفر در هند و نپال جان خود را از دست دادند.

25 دی - 15 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟

۱۹۴۴ - پنتاگون مقر اصلی وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا و پرظرفیت‌ترین ساختمان اداری جهان بازگشایی شد.

۱۹۴۴ - تقسیم آلمان به دو بخش شرقی و غربی

در چنین روزی در سال ۱۹۴۴ میلادی کمیسیون مشورتی اروپایی تصمیم گرفت که آلمان را تقسیم کند و البته این تصمیم بعدها رنگ عملی تری به خود گرفت . پس از جنگ جهانی دوم کشور های مختلف جهان که عامل دو جنگ جهانی را کشور آلمان می دانستند تصمیم گرفتند که این کشور را به دو بخش شرقی و غربی تجزیه کنند تا دیگر احتمال جنگ سومی نرود . در فوریه ۱۹۴۵ میلادی و در کنفرانس یالتا ؛ روزولت ، چرچیل و استالین سران کشور های آمریکا ، انگلستان و شوروی تصمیم گرفتند که علاوه بر محاکمه سران آلمان و ژاپن به عنوان جنایتکاران جنگی برخی از کشور های شرق و غرب را جزء بلوک اقماری خود کنند . لذا در این دوره شاهد بروز و حضور جنگ سرد هستیم که در یک سوی آن شوروی سابق و سوی دیگر آن انگلستان و آمریکا قرار دارند. تفکیک آلمان نیز بر این مبنا شکل گرفت .

25 دی - 15 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟

۱۳۵۷ ش - پيوستن نظاميان رژيم شاه به مردم مسلمان و مبارز ايران

پس از راهپيمايي‏هاي مكرّر مردم عليه رژيم ديكتاتوري شاه، درگيري‏هاي وسيعي بين نظاميان و مردم به وقوع پيوست. در اين حال، برخي از نظاميان كه به حقانيت مبارزات مردم پي برده بودند، در پي فرمان امام خميني(ره) پادگان‏ها را ترك كرده، به مردم پيوستند. پيوستن نظاميان به نيروهاي مردمي، نويدبخش تحولات اساسي در روحيه و ساختار بدنه ارتش رژيم بود. در اين راستا، حضرت امام نيز طي پيام‏هاي متعدد، ارتش را به پيوستن به مردم ترغيب و به آنها توصيه كردند كه براي دفاع از اسلام و حفظ احكام رهايي بخش آن، به مردم بپيوندند و ميهن خود را از دست اجانب نجات دهند.

۱۹۵۳ - برغم مخالفت مردم و يك رشته تظاهرات خونين ، سفارت ايران در لندن و سفارت انگلستان در تهران باز گشوده شدند و دو روز بعد راجر استيونسون سفير انگلستان در تهران و علي سهيلي سفير ايران لندن شد.

۱۹۶۵ - وينستون چرچيل دولتمرد محافظه كار انگليسي دچار سكته مغزي شد و ۱۵ روز بعد ( سي ام ژانويه ) در ۹۱ سالگي در گذشت.

25 دی - 15 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟
وينستون چرچيل

زادروزها

۱۶۲۲ - مولیر، درام‌نویس فرانسوی، (درگذشته ۱۶۷۳)
۱۷۹۵ - الکساندر سرگییویچ گریبایدوف، دیپلمات و نمایش‌نامه‌نویس روس. (درگذشته ۱۸۲۹)
۱۸۵۱ - مارتین تئودور هوتسما، خاورشناس هلندی، (درگذشته ۱۹۴۳)

25 دی - 15 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟
جمال عبدالناصر

۱۸۶۳ - ویلهلم مارکس، وکیل و سیاستمدار آلمانی، (درگذشته ۱۹۴۶)
۱۸۹۱ - اسیپ ماندلشتام، شاعر و نویسنده روس، (درگذشته ۱۹۳۸)
۱۹۰۲ - ناظم حکمت، شاعر و نمایشنامه‌نویس، (درگذشته ۱۹۶۳)
۱۹۰۶ - ارسطو اوناسیس، کارآفرین و ثروتمند یونانی، (درگذشته ۱۹۷۵)

25 دی - 15 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟
ناظم حکمت

۱۹۱۸ - جمال عبدالناصر، دومین رئیس‌جمهور مصر، (درگذشته ۱۹۷۰)
۱۹۲۹ - رانی آلن، فوتبالیست انگلیسی، (درگذشته ۲۰۰۱)
۱۹۳۵ - رابرت سیلوربرگ، نویسندهٔ آمریکایی
۱۹۵۵ - خالد اسلامبولی، افسر مصری، (درگذشته ۱۹۸۲)

25 دی - 15 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟
خالد اسلامبولی

۱۹۶۵ - آدام جونز، هنرمند آثار نمایشی و موسیقیدان آمریکایی
۱۹۷۱ - رجینا کینگ، بازیگر سینما و تلویزیون آمریکایی
۱۹۸۱ - پیت بول، رپر و آهنگ نویس کوبایی
۱۹۹۲ - جاشوا کینگ، فوتبایست نروژی

25 دی - 15 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟
پیت بول

مرگ‌ها

۶۹ - گالبا، امپراتور روم (زاده ۳ (پیش از میلاد))
۱۵۱۹ - واسکو نونیس د بالبوا، جستجوگر، کشورگشا و فرماندار اسپانیایی، (زاده ۱۴۷۴)

25 دی - 15 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟
گالبا

۱۸۹۳ - فرانسیس آن کمبل، نویسنده، شاعر و بازیگر تئاتر بریتانیایی، (زاده ۱۸۰۹)
۱۹۱۹ - روزا لوکزامبورگ، انقلابی و رهبر سوسیالیست و کمونیست آلمانی و لهستانی‌تبار، (زاده ۱۸۷۰)
۱۹۶۸ - لئوپولد اینفلد، نویسنده و فیزیک‌دان لهستانی، (زاده ۱۸۹۸)

25 دی - 15 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟
لئوپولد اینفلد

۱۹۸۴ - فاضل کوچوک، روزنامه‌نگار و سیاست‌مدار قبرسی، (زاده ۱۹۰۶)
۱۹۹۸ - گلزار لعل ناندا، سیاستمدار و اقتصاددان هندی، (زاده ۱۸۹۸)
۲۰۰۶ - جابر احمد الصباح، امیر کویت، (زاده ۱۹۲۶)
۲۰۰۷ - نبی خزری، نویسنده، شاعر، نمایشنامه‌نویس، روزنامه نگار، مترجم، فیلمنامه‌نویس آذربایجانی، (زاده ۱۹۲۴)

25 دی - 15 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟
نبی خزری

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن برترین ها را نصب کنید.
درآمد ماهیانه 5-20 میلیون از توی خونه با موبایل

آموزش رایگان کسب درآمد 5-20 میلیون ماهیانه از خونه و فقط با یه موبایل ساده رو در یک وبینار رایگان آموزشی یاد بگیر

همراه با تضمین و گارانتی ضمانت کیفیت

پرداخت اقساطی و توسط متخصص مجرب

ايمپلنت با ١٥ سال گارانتي 8/8 ميليون تومان

ویزیت و مشاوره رایگان
ظرفیت و مدت محدود

محتوای حمایت شده

تبلیغات متنی

سایر رسانه ها

    ارسال نظر

    لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.

    از ارسال دیدگاه های نامرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.

    لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.

    در غیر این صورت، «برترین ها» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

    بانک اطلاعات مشاغل تهران و کرج