۱۱ بهمن - ۳۱ ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱۱ بهمن برابر با ۳۱ ژانویه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویدادها:

۱۲۲۱ - سالروز شکست مغولها در پروان (غزنه)

۳۱ ژانویه۱۲۲۱ [سال ۵۹۹ هجری خورشیدی = ۶۱۸ هجری قمری] نبرد دو روزه پروان میان یک سپاه مغول به فرماندهی قوتوقو ـ امیرزاده مغول ـ و سپاهیان جلال الدین خوارزمشاه با شکست مغولان پایان یافت. [پروان ناحیه ای است در ایالت غزنه، جنوب کابل و شرق بامیان ـ با ایالت پروان افغانستان امروز اشتباه نشود]. این نخستین شکست سپاهیان مغول از آغاز لشکرکشی چنگیزخان به ایرانزمین بود. در این نبرد ۴۵ هزار مغول با ۶۰ هزار نیروی سلطان جلال الدین جنگیده بودند. سلطان جلال الدین پس از افتادن نیشابور به دست مغولان در سال ۱۲۲۰ میلادی، به شرق خراسان بزرگتر (افغانستان شمالی امروز) رفته بود و در تخارستان [واقع در شمال کابل] یک واحد نظامی مغول را فراری داده و از آنجا رهسپار غزنه شده بود. در پی عزیمت جلال الدین به تخارستان، مغولان به ریاست تولی خان پسر چنگیز نیشابور را ویران و همه ساکنان آن را قتل عام کرده بودند؛ زیراکه نیشابوری ها ـ بمانند سایر خراسانیان ـ درپی آگاه شدن از چند پیروزی نظامی جلال الدین، برضد مغولان بپاخاسته بودند. شمار کشته شدگان نیشابور و مناطق اطراف آن را بیش از یک میلیون و هفتصد هزار تن برآورد کرده اند.


619 سال بعد (دوم نوامبر 1840) در ناحیه پروان غزنه میان پشتونها ها به ریاست دوستمحمدخان و یک سپاه انگلیسی نبردی روی داد که مقدمه نخستین دور جنگ های معروف جنگهای افغان و انگلستان بشمار رفته است. در دنباله همین جنگ، پشتونها 14 ماه بعد (ژانویه 1842) در نزدیکی جلال آباد نیروهای در حال عقب نشینی انگلیسی را به دام انداختند و قتل عام کردند و غیر نظامیان هندی همراه آنان را اسیر و به بردگی کشاندند. نیروهای روسیه نیز در دهه 1980 بیشترین تلفات را در کوههای لغمان (شمال شرقی ایالت غزنه) متحمل شده بودند. از زمان اسکندر مقدونی تاکنون هر نیروی خارجی که به پرشیای خاوری (افغانستان امروز) تعرض کرده شکست خورده و تلفات سنگین داده است. مردم غزنه را «غزنوی» گویند که دودمانی به همین نام در تاریخ وجود دارد. محمد تره کی روزنامه نگار افغان که نظام حکومتی افغانستان را کمونیستی کرد یک غزنوی بود.

1850 - آغاز قيام بزرگ مردم چين عليه خاندان سلطنتي اين كشور

قيام بزرگ مردم چين با نام شورش تاي‏پينگ‏ها يا اراده خلق‏ها، حاصل اوضاع نابسامان روستائيان و فقر شديد حاكم بر اجتماع بود كه در اثر استعمار خارجي و حكومت خاندان بي‏كفايت "منچو" به اوج خود رسيده بود. اين قيام تحت عنوان فرمان الهي، به منظور سرنگوني خاندان منچو آغاز شد. خواسته ‏هاي اصلي مردم چين در اين قيام كه در 31 ژانويه 1850م شروع شد، تقسيم عادلانه زمين، برابري زن و مرد و برقراري اصول برادري بود. اين قيام 14سال طول كشيد و قسمت اعظم بخش جنوبي چين را دربرگرفت. قيام اراده خلق‏ها سرانجام با به جاي گذاشتن تعداد فراواني كشته، با مداخله انگليس و فرانسه و حمايت آنان از فئودال‏هاي چين و خاندان‏ منچو سركوب شد.


۱۹۰۰ - قیام محمد صالح در مالزی برضد استعمار لندن

قیام محمد صالح (داتو مت صالح) برضد استعمار انگلستان در برنئوی شمالی (ایالت صباح از اعضای فدراسیون مالزیا) با قتل او در سی و یکم ژانویه ۱۹۰۰ پایان یافت. قيام صالح ۴ سال طول کشيده بود.

ترور صالح عملی سازمان یافته بشمار آمده است. انگلیسی ها که داشتند برنامه هند وستان را در برنئو پیاده می کردند و با با تشکيل کمپاني کشت توتون و صدور محصولات کشاورزی و تجارت آغاز کرده بودند هنگامی که به دریافت مالیات و وضع ضوابط دیگر دست زدند که علامت حکومت کردن و استعمار بود با اعتراض محمد صالح ـ یک رهبر محلی ـ رو به رو شدند اما اعتنا نکردند. صالح که چنین دید مردم را به قیام دعوت کرد و از سال ۱۸۹۴ با انگلیسی ها وارد کار مبارزه شد که فصلی از مبارزات ملت هارا تشکیل می دهد.

۱۹۰۸ - محقق الدوله يكي از نمايندگان مجلس شوراي ملي در خانه اش در تهران با شليك گلوله خودكشي كرد.

۱۹۱۵ - سلاح شيميايي براي نخستين بار در جريان جنگ جهاني اول

۳۱ ژانويه سال ۱۹۱۵، و در جريان جنگ جهاني اول، نيروهاي آلمان در جبهه روسيه بر ضد نظاميان اين كشور سلاح شيميايي (گاز خفه كننده) بکار بردند. اين سلاح در نبرد بوليمو Battle of Bolimow در لهستان و حاشيه خط آهن منتهي به شهر ورشو بکار رفت. ارتش نهم آلمان به فرماندهي ژنرال فون مکنسن Von Mackensen درصدد رسيدن به شهر ورشو و تصرف اين شهر بود که با ضد حمله ارتش دوم روسيه به فرماندهي ژنرال سميرنوف Smirnov رو به رو شده بود و برف سنگين عمليات هر دو ارتش را نيمه فعال کرده بود. لهستان از دو قرن قبل از آن در کنترل روسيه بود که مردم هر دو کشور از يک نژاد و اسلاو هستند.


۱۹۴۳ - تسليم شدن فيلدمارشال پاولوس و پایان جنگ استالینگراد

سی و یکم ژانویه ۱۹۴۳ نبرد خانه به خانه استالینگراد با تسلیم شدن فیلد مارشال فردریک پاولوس Friedrich Paulus فرمانده ارتش ششم آلمان پایان یافت و دو روز طول کشید تا نظامیان آلمانی در خانه ها، کوچه ها و خیابانهای شهر به اسارت درآیند. در حمله به استالینگراد ـ شهری در کناره غربی رود ولگا که به ولگوگراد تغییر نام داده شده است ـ ۲۷۰ هزار نظامی آلمانی و متحدان اروپای شرقی آلمان از جمله رومانی شرکت داشتند. تلفات این نبرد ۷۴۳ هزار تن گزارش شده است. هیتلر پاولوس را فیلد مارشال کرده بود تا تسلیم نشود زیراکه سابقه نداشته یک فیلدمارشال آلمانی تسلیم شود ـ ایستادگی و یا خودکشی. ولی پاولوس یک روز پس از دریافت عنوان فیلدمارشالی تسلیم شد و تا سال ۱۹۵۳ در شوروی بازداشت بود و چهارسال آخر عمر خودرا در آلمان گذرانید و در طول این مدت در چند مصاحبه و مقاله اشتباهات هیتلر از جمله آغاز جنگ، پیش از تکمیل سلاح های تازه (جت جنگنده، موشک و سلاح هسته ای)، تعرض غیر ضروری به شوروی و حمایت نظامی غیر لازم از جاه طلبی موسولینی را تشريح کرد و گفت که آلمان نبايد در آن واحد در چند جبهه و با چند کشور درگير مي شد زيراکه استطاعت اين کاررا نداشت. طبق قاعده تعرض [فرضیه کلازوویتس]، نيروهاي آلمان بايد سه برابر نظاميان کشور مورد تعرض بودند با هشت برابر قدرت آتش، که در عمل چنین نبود. با رعايت اين قاعده، ما مي توانستيم که در يک زمان تنها با يک کشور درگير شويم.


1958 - پرتاب اولين ماهواره زميني امريكا به فضا

رقابت ایجاد شده بین دو قدرت فضائی آن زمان، ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی، آمریکا را بر آن داشت که اکسپلورر 1 را به عنوان اولین ماهواره این کشور در مدار قرار دهد. (31 ژانویه 1958)


1357 ش - خروج اتباع كشورهاي خارجي از كشور در جريان فراگيري انقلاب

به دنبال بروز حوادث ضد آمريكايي و ترس از احتمال بروز آشوب به هنگام ورود امام خميني به ايران، دولت آمريكا به كليه مقامات دولتي اين كشور كه حضورشان در ايران ضرورت نداشت دستور خروج داد و از ساير آمريكاييان نيز خواست كشور را ترك كنند. همچنين علاوه بر ناامني، كمبود سوخت منازل، بد شدن شرايط زندگي و متوقف شدن تقريباً همه فعاليت هاي تجاري، از جمله علل ترك ايران توسط آمريكاييان به شمار مي‏رفت. اكثر خارج شدگان را اتباع كشورهاي آمريكايي و اروپايي تشكيل مي‏دادند كه در اين روز در حدود ده هزار آمريكايي با چندين هواپيماي نظامي، ايران را ترك كردند. در ادامه اين روند، تا روز چهاردهم بهمن، سي و پنج هزار نفر از آمريكاييان مقيم ايران به كشورشان بازگشتند.

1357 ش - رژه نمايشي نيروهاي مسلح رژيم پهلوي براي ارعاب مردم

آخرين رژه نمايشي نيروهاي مسلح رژيم شاه، به منظور مرعوب كردن مردم مسلمان ايران، در خيابان‏هاي تهران انجام شد. در جريان اين رژه، بسياري از نظاميان بدنه ارتش با ملت مسلمان و انقلابي ايران، دست اتحاد و همبستگي دادند و به جريان مبارزه با رژيم رو به زوال شاه پيوستند. از سوي ديگر خبرگزاري‏ها اعلام كردند كه حضرت امام خميني(ره)، ساعت 3/30 دقيقه بامداد به وقت تهران از پاريس به سوي ايران پرواز خواهد كرد و در ساعت 9/30 دقيقه صبح دوازدهم بهمن به تهران خواهد رسيد. با اعلام اين خبر، مردم مسلمان ايران براي استقبال از رهبر محبوب خود به خيابان‏ها ريختند.

1357 ش - امام خمینی ساعت 3/5 بعد از نیمه شب امشب به وقت تهران با یک جمبوجت به طرف تهران پرواز می کند و بین ساعت 9 تا 9/5 صبح به پایتخت می رسند.

1357 ش - میلیونها نفر از مردم شهرستانها برای استقبال از امام وارد تهران شدند.

2010 - فیلم سینمایی آواتار اولین فیلمی در تاریخ می‌شود که بیش از ۲ میلیارد دلار در سراسر جهان بفروش می‌رساند.


زادروزها

۱۵۴۳ - زادروز توکوگاوا ایه‌یاسو، سردار ژاپنی؛ بنیان‌گذار شگون‌سالاری توکوگاوا و نخستین شوگون.
۱۷۹۷ - زادروز فرانتس شوبرت، آهنگساز برجستهٔ اتریشی.


۱۹۲۹ - زادروز رودولف لودویگ موسباور، فیزیکدان آلمانی؛ برنده جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۶۱.
۱۹۸۹ - زادروز جاستین تیمبرلیک، خواننده و ترانه‌سرای پاپ و بازیگر آمریکایی.


۱۳۴۹ - لی یونگ آئه، بازیگر اهل کره‌ی جنوبی


درگذشت‌ها

۱۶۰۶ - درگذشت گای فاکس، سرباز انگلیسی؛ عامل اصلی توطئه نافرجام باروت برای منفجر کردن پارلمان و کشتن شاه جیمز یکم .
۱۹۳۳ - درگذشت جان گالزورثی، نویسنده و نمایشنامه نویس انگلیسی؛ برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۳۲ .


۱۹۷۳ - درگذشت راگنار فریش، اقتصاددان نروژی؛ برنده جایزه نوبل اقتصاد سال ۱۹۶۹ .
۱۳۸۷ - صفر ایرانپاک، بازیکن تیم ملی فوتبال ایران و باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران (زادروز ۲ دی ۱۳۲۵).


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون