۱۸ بهمن - ۷ فوریه؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱۸ بهمن برابر با ۷ فوریه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۱۲۹۴ - انتشار پول کاغذی در ایران هفت قرن پیش

هفتم فوریه ۱۲۹۴ (ماه مربوط در سال قمری ۶۹۳) و دوران حکومت گیخاتوخان ـ ایلخان مغول و حکمران وقت ایران، این کشور بمانند چین دارای پول کاغذی (اسکناس) شد که «چاو» نام داشت. حکام مغولی چین (دودمان یوان) از دو دهه پیشتر، پول کاغذی در آن کشور رایج کرده بودند.


با صدور یک یرلیغ (فرمان حکومتی) گیخاتوخان، کار تهیه پول کاغذی به نام «چاو» در تبریز و در محلی به نام «چاوخانه» آغاز شد که از چهارماه بعد در سراسر قلمرو این خان جای سکه های طلا و نقره را گرفت و پول رایج شد. این عمل به اقتباس از خان بزرگ مغولان (قاآن) که در خان بالیغ (پکن) می نشست صورت گرفته بود. خان بزرگ که تمامی حاکمان قلمرو مغولان، از روسیه تا شبه جزیره کره و از رود فرات تا رود سند ـ واقعا و یا ظاهرا ـ مطیع او بودند پول کاغذی را از سال 1271 میلادی در چین رایج کرده بود، زیرا که طلا و نقره موجود در چین تکافوی هزینه های سنگین و بعضا ولخرجی و اسراف آنان نبود. قدمت پول کاغذی در چین که به صورت «بلوکی ـ نوعی مُهرزنی» چاپ می شد به سال 600 میلادی بازمی گردد ولی پولی دائمی نبود و هرگاه که هزینه های دولت بالا می رفت و طلا برای ضرب سکه کافی نبود، پول کاغذی چاپ می کردند که نوعی برات (حواله خزانه داری دولت) بود که بعدا و پس از حل مسئله، این پول کاغذی جمع آوری می شد به این صورت که دارندگان آن به خزانه داری و کارگزاران آن مراجعه و پول کاغذی را می دادند و طلا و نقره می گرفتند.

خزانه گیخاتوخان هم که بمانند قاآن (خان بزرگ همه مغولان) مردی ولخرج و سطحی نگر بود و بزرگ وزیرش ـ صدر جهان (صدرالدین احمد خالدی زنجانی) ولخرج تر از او ـ تهی از طلا و نقره شده بود. وی و صدر جهان پس از مشورت با «چینگ سانگ» نماینده تام الاختیاز «خان بزرگ» تصمیم به تهیه و رایج کردن پول کاغذی گرفتند به نام «چاوِ مُبارک».

این تصمیم به اجرا درآمد و «چاو» که قطعی بزرگ داشت با نقوش و برخی حروف چینی به جریان گذارده شد. طولی نکشید که مخالفت با این پول از تبریز و شیراز آغاز شد، مغازه ها از فروش کالا به چاو خودداری کردند، مردم آن را «چاو نامبارک» اسم گذاردند و چون بیم شورش و انقلاب می رفت چند ماه بیشتر عمر نکرد و گیخاتوخان اعتبار آن را لغو کرد.

1286 ش - تصويب اولين قانون مطبوعات در ايران

موافق اصل بيستم از قانون اساسي عامه مطبوعات غير از كتب ضلال و مواد مضره به دين مبين آزاد و مميزي در آنها ممنوع است ولي هر گاه چيزي‌مخالف قانون مطبوعات در آنها مشاهده بشود نشر دهند يا نويسنده بر طبق قانون مطبوعات مجازات مي‌شود اگر نويسنده معروف و مقيم ايران باشد‌ناشر و طابع و موزع از تعرض مصون هستند مقرر مي‌شود طبع كتب و روزنامجات و اعلانات و لوايح در تحت قوانين مقرره ذيل كه از براي حفظ حقوق‌عموم و سد ابواب مضار از تجاوزات ارباب قلم و مطبوعات وضع مي‌شود آزاد است هر كس بخواهد مطبعه داير نمايد يا كتاب و جريده و اعلاناتي به‌طبع برساند يا مطبوعات را بفروشد بايد بدواً عدم تخلف از فصول اين قوانين را نزد وزارت معارف به التزام شرعي ملتزم و متعهد شود.

1229 ش - انتشار نخستین شماره از روزنامه وقایع اتفاقیه در ایران. این روزنامه به کوشش امیرکبیر منتشر شد.


۱۹۴۲ - آغاز فرمانروایی دیکتاتوری ویدکوم کیسلینگ سیاستمدار دست‌نشانده‌ی آلمان بر نروژ.


1946 - با ورود بیتل‌ها به ایالات متحده، پدیده تهاجم بریتانیا در عالم موسیقی آغاز شد.


۱۹۵۰ - اعتراض دكتر مصدق به انتخابات سال ۱۳۲۸

سه ماه پس از تاسيس جبهه ملي ايران به رهبري دكتر مصدق، وي ۱۸ بهمن ماه ۱۳۲۸ هجري خورشيدي (۷ فوريه ۱۹۵۰) در اجتماعي بزرگ كه به دعوت اين جبهه براي اعتراض به سوء جريان انتخابات سنا و مجلس شوراي ملي در ميدان بهارستان برگزار شده بود خطاب به ايرانيان، آنان را درجزئيات مداخله دولت در كار انتخابات قرار داد و گفت كه دولت با گشودن مجلس، پيش از برگزاري انتخابات شهر تهران مرتكب نقض قانون شده است كه جرم است و مشروعيت حكومت كردن را از دست داده است.

دكتر مصدق قبلا پيش از انجام انتخابات سنا به دولت اعتراض كرده بود كه فهرست نامزدهاي خود را چاپ و به مقامات دست اندرکار انتخابات و معتمدان خود داده بود تا به هر ترتيب که شده آنان را از صندوق درآورند و ... و يك نسخه از اين فهرست در دست اوست كه در پاكت گذارده و لاك و مهر كرده تا پس از انتخاب سناتورها آن را اعلام دارد. وي گفته بود كه دولت با اين عمل، همه اعضاي سنا را انتصابي كرده است و چنين حكومتي همانا «ديكتاتوري و استبداد» است. دكتر مصدق با بيان اين اعتراض به احمد اباد تبعيد شده بود كه يك روز پس از لغو تبعيد در اجتماع ميدان بهارستان شركت و اعتراض خودرا تكرار كرده بود.

ميدان بهارستان که مقرّ مجلس ايران در آنجاست در طول فعاليت هاي سياسي مصدق و دوران زمامداري او محل اجتماع هوادارانش بود و در بيشتر اين اجتماعات شخصا شرکت مي کرد و اين نکته او که آن را در يکي از اين اجتماعات بيان کرده بود و در تاريخ ثبت شده است معروف است: "هرجا که مردم جمع و باهم باشند همانجا مجلس (پارلمان) است.".



1900 - انتخاب يك كارگر ساده به عضويت پارلمان انگلستان منجر به تاسيس حزب كارگر شد

هفتم فوريه سال 1900 زادروز حزب كارگر‌ (زحمتكشان) انگلستان است . اتحاديه هاي كارگري انگلستان در اين روز تاسيس چنين حزبي را اعلام داشتند كه از 20 روز بعد فعاليت خود را آغاز كرد. اين اتحاديه ها در سال 1881 با كمك گروهي از روشنفكران چپگرا فدراسيون سوسيال دمكرات و در سال 1884 «جامعه فابيان» را تاسيس كرده بودند. انقلاب صنعتي انگلستان تاسيس حزب كارگر را اجتناب ناپذير كرده بود.


سوم اوت سال 1892 مردي بركرسي عضويت مجلس نمايندگان انگلستان نشست كه با همه فرق داشت. پارلمان انگلستان تا آن روز در عمر ششصد و اندي ساله خود به ياد نداشت كه مردي در رديف نمايندگان كه هميشه با لباس رسمي (فراك) حضور مي يافتند بنشيند كه كلاهي پارچه اي بر سر، شلواري چهارخانه برپا و كتي يقه كارگري كه از پشم نامرغوب ساخته شده بود برتن داشته باشد. وي« جيمز هاردي » كارگر معدن بود كه به خود جرات داده بود نامزد شود، راي بياورد و به عضويت مجلس در آيد.

او از ده سالگي روزها كار و شبها به مدرسه رفته بود و عضو اتحاديه كارگران معدن بود. جيمز هنگام معرفي نمايندگاني كه براي نخستين بار وارد مجلس شده بودند ، خود را يك سوسياليست خواند و به اين ترتيب پارلمان انگلستان داراي نخستين كارگر سوسياليست شد.

عضويت جيمز هاردي در مجلس و اثبات شايستگي اش به تاسيس حزب كارگر انگلستان شتاب داد.

اين حزب شش سال پس از تاسيس داراي 29 نماينده در پارلمان شد. چهار سال بعد عده اين نمايندگان به 42 تن رسيد و به تدريج در رقابت با حزب محافظه كار جاي حزب ليبرال را گرفت و رقيب اصلي آن حزب شد و در سال 1924 موفق به تشكيل كابينه گرديد و زمام امور انگلستان را به دست گرفت .

از نخستين كار هاي دولت حزب كارگر به رسميت شناختن حكومت شوروي بود. با وجود اين ، حزب كارگر به دليل موقع بين المللي انگلستان مجبور شد رئوس سياست هاي اين دولت را دنبال كند.

به تدريج رهبران اين حزب كه رنجها و محروميت هاي دوران كارگري را فراموش كرده بودند از سوسياليسم هم فاصله گرفتند و سايه اي از سوسياليسم شدند.

مردم انگلستان پس از پايان جنگ جهاني دوم ، حزب كارگر را بر چرچيل ترجيح دادند ، زيرا كه احساس كرده بودند در آن شرايط ، ديگر به او نياز ندارند . با وجود اين، تا دچار مشكل جهاني شدند دوباره سراغ وي رفتند و هم او بود كه دولت دكتر مصدق را برانداخت ، زيرا كه مصدق دست انگلستان را پس از 150 سال از ايران كوتاه كرده بود.

از آن پس دو حزب محافظه و كارگر متناوبا حكومت انگلستان را به دست داشته اند و حزب ليبرال كه در دهه هاي آخر قرن 20 دوباره جاني گرفته است ائتلاف و همكاري با حزب كارگر را بر حزب محافظه كار ترجيح داده است.

1990 - سرانجام حزب کمونیست شوروی

هفتم فوریه 1990 حزب کمونیست شوروی که 73 سال قدرت را در این جماهیریه انحصارا به دست داشت رسما اعلام کرد که به این انحصار پایان داده است. گورباچف رهبر وقت، در سال 1989 اجازه تاسیس احزاب دیگررا در شوروي داده بود.

حزب کمونيست شوروي تاريخچه اي تأمل برانگيز دارد. افراطیون حزب سوسیال دمکرات روسیه (مارکسیستها) در سال 1912 به نام بلشویکها (اکثریت) از آن حزب جداشدند و در سال 1917 انقلاب کردند و زمام امپراتوری روسیه را به دست گرفتند و در سال 1918 بر تشکیلات خود نام حزب کمونیست گذاردند. جنگ داخلي روسيه که بلافاصله پس از انقلاب آغاز شده بود و نيز مداخله مسلحانه قدرت هاي وقت سبب شد که از همان آغاز کار، دولت انقلاب (دولت بلشويکها) از اصول مارکسيسم و آرمانهاي انقلاب عبور کند و به راهي گام بگذارد که وضعيت روز برايش باز کرده بود. قدرت طلبي طلبکاران از انقلاب هم مزيد بر علت شده بود و ....


به علاوه، پس از درگذشت لنین، بسیاری از فرصت طلبان با چاپلوسی و نیرنگ مقامات حزبی را [از کمیته مرکزی تا پولیت بورو و کنگره حزب] به دست گرفتند و با دائمی کردن مقام خود، حزب و در نتیجه دولت برگزیده حزب را دچار یک بوروکراسی پیچیده و فساد اداری کردند و به فروپاشی کشاندند. دولت شوروي همچنين با ايجاد کمينترن و دفاتري از اين دست به استفاده ابزاري از احزاب کمونيست ساير کشورها آغاز کرد و بذر بدگماني را ميان هواداران سوسياليسم حقيقي فرو پاشاند.

بوريس یلتسین حزب کمونیست را که خود از نردبان آن بالا رفته بود منحل و اموالش و ازجمله روزنامه پراودا را حرّاج کرد. بعدا دو حزب کمونیست که یکی از ایندو روش سوسیال دمکراسي دارد در روسیه تاسیس شده که احزاب اقلیت هستند. جمهوری های جداشده از روسیه هم هرکدام برای خود دارای حزب کمونیست تازه شده اند که قدرت حکومتی ندارند.

مورّخان معاصر در نوشته های خود به نظامهای ایدئولوژیک هشدار داده اند که از اشتباهات حزب کمونیست شوروی پند بگیرند.

1899 - با تصويب قرارداد پايان جنگ آمريكا با اسپانيا در سناي آمريكا، ميان دو كشور صلح برقرار شد. اسپانيا در اين جنگ كوبا ، پورتوريكو و فيليپين را از دست داد.

زادروزها

۱۴۷۸ - زادروز تامس مور، حقوقدان، نویسنده، فیلسوف اجتماعی، سیاستمدار، و انسان‌گرای دوران نوزایش انگلیسی.
۱۸۱۲ - زادروز چارلز دیکنز برترین رمان‌نویس انگلیسی عصر ویکتوریا و صاحب آثاری چون دیوید کاپرفیلد، آرزوهای بزرگ و الیور توئیست.


۱۸۷۷ - زادروز گادفری هارولد هاردی ریاضیدان انگلیسی، صاحب آثاری در زمینه آنالیز ریاضی و نظریه اعداد.
۱۹۷۸ - زادروز اشتون کوچر، بازیگر آمریکایی.


درگذشت‌ها

۱۷۹۹ - درگذشت امپراتور چیان‌لونگ ششمین امپراتور دودمان چینگ.
۱۹۷۹ - یوزف منگله، پزشک، انسان‌شناس و افسر آلمانی اس اس.


۱۹۹۹ - درگذشت ملک حسین، پادشاه اردن.
۲۰۰۷ - درگذشت آلن مک‌دایارمید، شیمیدان نیوزیلندی، برنده جایزه نوبل شیمی سال ۲۰۰۰ به همراه آلن هیگر و هیدکی شیریکاوا.


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون