۱ اردیبهشت - ۲۱ آوریل؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱ اردیبهشت برابر با ۲۱ آوریل تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۷۵۳ سال پیش از میلاد - زادروز شهر رم

۲۱ آوريل زادروز شهر رم پايتخت ايتالياست. «پلوتارك» و «ليوي» داستان ايجاد شهر رم را در تاليفات خود، برپايه «شنيده ها» تاييد كرده اند. طبق افسانه ها، شهر رم توسط دو برادر دوقلو به نام هاي رموس Remus و رمولوس Romulus ساخته شده و بناي آن ۲۱ آوريل سال ۷۵۳ پيش از ميلاد به اتمام رسيده بود. همين افسانه ها حكايت دارد كه رمولوس در همان روز اتمام كار ساختن رم (۲۱ آوريل ۷۵۳ پيش از ميلاد) برادرش رموس را كشت (تا رقيب نداشته باشد) و دو روز بعد خود را حكمران شهر اعلام داشت. شهر رم در منطقه مسكوني لاتيوم Latium ساخته شد و نخستين ساكنان آن لاتين ها بودند ولي رمولوس كه تا سال ۷۱۷ پيش از ميلاد زنده بود و ۳۶ سال بر رم حكومت كرد به مهاجران يوناني كه در جنوب و جنوب شرقي شبه جزيره ايتاليا سكونت داشتند اجازه داد كه به رم مهاجرت كنند. وي بعدا اصول دمكراسي را از يوناني هاي مهاجر فرا گرفت و براي اداره شهر رم، يك شوراي انتخابي به وجود آورد كه بعدا كه رم با تسخير ساير مناطق به صورت كشوري بزرگ در آمد اين شورا «سناي رم» نام گرفت.


گفته شده است كه پدر رموس و رمولوس از شهري به نام آمستردام به كنار رود تيبر در لاتيوم (محلي كه بعدا شهر رم در آنجا ساخته شد) مهاجرت كرده بود. ولي روشن نيست كه اين آمستردام در كجا واقع بود.

359 - آغاز دومين جنگ امپراتوري ايران و روم در زمان پادشاهي ساسانيان

جنگ‏هاي ايران و روم از سلسله جنگ‏هاي خونيني است كه در چندين دوره انجام شد. دومين دوره اين جنگ‏ها در 21 آوريل 359م با حمله سپاه ايران به متصرفات روم آغاز شد. فرماندهي ايران، شاپور دوم معروف به شاپور ذوالاكتاف، پادشاه ساسانيان بود كه دوران سلطنت وي 69 سال به طول انجاميد. از آن طرف، فرماندهي سپاه روم با ژولين، امپراتور روميان بود كه براي بازگرداندن عظمت روم و مرام بت‏پرستي، تلاش ناموفقي انجام داد. در اين جنگ كه در منطقه تيسفون در حوالي بين‏النهرين در عراق امروزي به وقوع پيوست، چندين قلعه مهم روميان به تصرف سپاه ايران درآمد. در ادامه اين جنگ، ژولين با سپاه فراواني كه در شامات جمع نمود، ضمن عبور از رود فرات، تيسفون را فتح كرد، اما با كشته شدن او به دست يكي از سرداران ايراني، اين جنگ پس از 4 سال زد و خورد در هشتم ژانويه 363م خاتمه يافت و جانشين ژولين تقاضاي صلح كرد. در نتيجه، عهدنامه صلح بين ايران و روم به امضا رسيد و دومين دور از جنگ‏هاي ايران و روم به پايان رسيد.


۸۲۷ - به سلطنت رسيدن اولين پادشاه انگلستان

پيش از تشكيل حكومت پادشاهي در بريتانيا، انگليس به صورت ملوك الطوايفي اداره مي‏شد و به چندين واحد جغرافيايى تقسيم شده بود. اِگبرْتْ كه شاه يكي از اين مناطق بود، پس از جنگ با ساير شاهان محلي، آنها را مطيع خود كرد و در ۲۱ آوريل سال ۸۲۷م به عنوان اولين پادشاه انگلستان و سرسلسله ساكسون‏هاي غربي، بر تخت سلطنت نشست. اين سلسله تا سال ۱۰۱۶م كه دانمارك، انگليس را تصرف كرد بر اين كشور پادشاهي نمود.


1792 - روزي كه استعمار پرتغال، انقلابي بزرگ برزيل را قطعه قطعه كرد

«21 اپریل» سالروز اعدام تيرادنتس Tiradentes (خوزه دا سيلوا خاوير Joaquim Jose da Silva Xavier, also known as Tiradentes) قهرمان ملي برزيل و روز ملي اين كشور است. وي كه برضد سلطه پرتغال بر برزيل قيام مسلحانه كرده بود پس از دستگير شدن، 21اپریل 1792 اعدام شد. به دستور حكمران پرتغالي برزيل، تيرادنتس را قطعه قطعه كردند و هر قطعه اش را به يك شهر فرستادند تا مردم ببينند و انديشه انقلاب و استقلال را از سر بيرون كنند. با اين كه استقلال برزيل در هفتم سپتامبر 1822 به تحقق پيوست، معذلك 21 آوريل براي برزيلي ها روزي است بزرگ. تيرادنتس يك روشنفكر انقلابي بود و تحت تاثير افكار «ژان ژاك روسو» و ساير انديشمندان دوران روشنگري اروپا قرار گرفته بود. قيام او، همزمان با انقلابهاي فرانسه و امريكاي شمالي (ايالات متحده) بود. برزيل هشت ميليون و پانصد هزار كيلومتر مربع وسعت و اينك 189 ميليون تن جمعيت دارد.



1836 - جمهوری تکزاس مکزیک را شکست داد و ژنرال مکزیکی اسیر شد


22 اپریل 1836 ژنرال مکزیکی «سانتا آنا Lopez de Santa Anna» به اسارت ژنرال سام هوستون Sam Houston فرمانده نیروهای مسلح جمهوری تکزاس درآمد و مجبور شد که از اراضی متعلق به مکزیک در تکزاس صرف نظر کند. نیروهای او 21 اپریل شکست خورده بودند. ژنرال هوستون (هیوستون) دو بار به ریاست جمهوری تکزاس مستقل انتخاب شد. شهر بزرگ هوستون به نام اوست. بعدا جمهوری تکزاس به فدراسیون آمریکای شمالی پیوست و ایالت تکزاس آمریکا شد.


1330 - درگذشت ملك‌‏الشعراء بهار اديب و سياستمدار

استاد محمدتقي بهار پسر ملك الشعرا محمد كاظم صبوري در سال 1266 ش در مشهد به دنيا آمد. از هفت سالگي به سرودن شعر روي آورد و از مظفرالدين شاه در 18 سالگي لقب ملك الشعرايي گرفت. وي از محضر اديب نيشابوري استفاده برد و علي‏رغم منع پدر از سرودن شعر، به دليل علاقه و استعداد ذاتي، به اين هنر گراييد. محمدتقي بهار پس از مرگ پدرش دنبال تكميل تحصيلات علمي را به منظور تقويت بنيه‏هاي شاعري گرفت و به مرور سرآمد همه شاعران معاصر ايران گرديد، تا جايي كه به عنوان آخرين استاد شعر كلاسيك فارسي شناخته شد و آوازه جهاني پيدا كرد. بهار بعدها به خدمت دولت درآمد و پس از مدتي اشتغال در مناصب دولتي، در سلك آزادي خواهان و مشروطه‏ طلبان جاي گرفت. بهار فعاليت‏هاي سياسي خود را از آغاز نهضت مشروطه آغاز كرد و در اين راه متحمل رنج زندان و تبعيد و آوارگي گرديد. در همه اين احوال از آن روزها و شب‏ها كه ملك الشعرا بهار، عمر خود را در زدوخوردهاي سياسي و روزنامه‏نگاري و حبس و تبعيد و خدمت در مجلس شوراي ملي مي‏گذرانيد تا آن ساعت‏ها كه با لحن دلچسب و سخنان دل‏انگيز و اشارات دلنشين خود در كلاس درس اشتغال داشت، حتي در ايام بيماري و آخرين روزهاي زندگي، ذهن خلاقش از آفرينش معاني و موضوعات جديد باز نايستاد و مجموعه‏هاي شعري پديد آورد. از لحاظ ادبي نيز اهميت شعر بهار بيشتر از آن جهت است كه او زبان فصيحِ پيشينيان را به بهترين و دل انگيزترين صورت در سخن خود به كار برده است. بهار با اطلاع وافري كه از زبان فارسي و ادبيات قبل از اسلام داشت، به خلق تركيبات جديد و وارد كردن بسياري از لغات متروك لهجه‏هاي كهن درآثار خود توفيق يافت. تصحيح و حاشيه تاريخ سيستان و مجملُ‏التواريخ و تأليف سبك‏شناسي نثر فارسي و ديوان اشعار و چند نوشتار سياسي از جمله آثار اوست. استاد محمدتقي بهار سرانجام در اول ارديبهشت 1330 ش در 64 سالگي به مرض سل درگذشت.


۱۳۳۲ - افشارتوس ربوده شد

يكم ارديبشهت ۱۳۳۲ در تهران رسما اعلام شد؛ سرتيپ افشارتوس رئيس شهرباني ايران (پليس) ربوده شده و ناپديد است. دكتر مصدق افشارتوس را سي ام بهمن ۱۳۳۱ به رياست شهرباني منصوب كرده بود. در آستانه ناپديد شدن افشارتوس، هندرسون سفير آمريكا در تهران به طور غير منتظره به واشنگتن رفته بود و ابوالقاسم بختيار دست به ياغيگري زده بود. مقامات دولت وقت، ربودن افشارتوس را كار ژنرالهايي كه به تصميم دكتر مصدق بازنشسته شده بودند ازجمله مزيني و زاهدي و نيز چند سياستمدار مخالف از جمله دكتر مظفر بقايي نماينده مجلس اعلام كرده بودند و مدعي شده بودند كه هدف از اين كار، تضعيف دولت و گسترش نگراني مردم بوده است. اين مقامات باور نمي كردند كه افشارتوس كشته شود كه ششم ارديبهشت جسد او در غار تلو (ارتفاعات لشكرك) به دست آمد و دستور بازداشت همه ژنرالهاي بازنشسته و سياستمداراني كه نسبت به آنان سوء ظن وجود داشت صادر گرديد و وزير دادگستري شخصا از مجلس خواست كه از دكتر بقايي سلب مصونيت كند تا بشود او را بازداشت كرد. در پي به دست آمدن جسد افشارتوس، دكتر مصدق ژنرال بهارمست را از رياست ستاد ارتش بركنار و سرتيپ تقي رياحي (وزير دفاع دولت موقت انقلاب به نخست وزيري مهدي بازرگان)، افسر ملي گرا را به جاي او منصوب كرد و سرتيپ مدبر نيز رئيس شهرباني شد.


پرونده ربايندگان افشارتوس با اين كه برخي از آنان اعتراف هايي كرده بودند پس از كودتاي 28 مرداد بسته و براي متهمان قرار منع تعقيب صادر شد!.

1945 - ارتش سرخ برلين را محاصره، و «فيلد مارشال مدل» خودكشي كرد

بيست و يكم آوريل 1945 واحدهاي ارتش شوروي شهر برلين را از فاصله چهار كيلومتري محاصره و زير آتش توپ قرار دادند و عناصر دو لشكر پياده و کماندو روس مامور رخنه به شهر شدند كه تا آخر وقت این روز به قرارگاههاي سرفرماندهي ارتش آلمان رسيدند و حمله به اين قرارگاهها آغاز شد. 9 روز بعد برلن به دست روسها افتاد و هيتلر خودكشي كرد. فيلد مارشال «اوتو موريتس والتر مدل» از فرماندهان نيروهاي مسلح آلمان 21 آوریل خودكشي كرد. وي گفته بود كه به این اصل که يك فيلد مارشال آلماني نبايد به اسارت درآيد وفادار خواهد ماند. فیلد مارشال مدل بود كه آخرين تعرض زرهي آلمان به نام نبرد «بالژ» را مديريت كرده بود كه به علت نداشتن سوخت كافي و مهمات نتيجه نداشت


21 آوريل در بخش ديگري از آلمان نيروهاي متفقين غربي آزمايشگاههاي اتمي آلمان را تصرف و اشياء، اسناد و کارکنان آنها و ازجمله چند دانشمند اتمي ـ موشکی را به دست آوردند که بعدا به آمريکا منتقل شدند و ....

در روزهاي آخر، نوجوانان آلماني و مردان سالخورده از برلين دفاع مي كردند و مقاومت و دفاع پسران 12 تا 15 ساله به شهادت سربازان روس، بهتر از پدرانشان و نظاميان حرفه اي بود. فيلد مارشال مدل با فرستادن نوجوانان به مقابل ارتش سرخ مخالف بود ولي راهي جز اطاعت از پيشوا (هيتلر) نداشت.

مناسبت ها

روز بزرگداشت شيخ اجل مصلح ‏الدين سعدي شيرازي

شيخ مصلح الدين سعدي شيرازي در حدود سال 606 ق در ميان خانداني از عالمان دين در شيراز ولادت يافت. وي در اوان جواني براي تحصيل علوم ادبي و ديني راهي نظاميه بغداد شد و سپس به عراق و شام و حجاز سفركرد. سعدي در اواسط قرن هفتم به شيراز بازگشت و منظومه حِكمي بوستان را در سال 655 ق و گلستان را در مواعظ و حِكم به نثر مُسجّع و آميخته با قطعات اشعار دل‏انگيز در سال 656 ق، نگاشت. وي از آن پس، قسمت عمده عمر خود را در زادگاه خود گذراند تا اين كه در سال 691 ق در 85 سالگي درگذشت و در خانقاه خود به خاك سپرده شد. در سخن سعدي، غزل عاشقانه آخرين حد لطافت و زيبايي را درك كرده و لطيف‏ترين معاني در ساده‏ترين، فصيح‏ترين و كامل‏ترين الفاظ آمده است. سعدي در حكمت و موعظه و ايراد حِكَم و امثال از هر شاعر پارسي گوي موفق‏تر است و نثر مزين و آراسته و شيرين و جذاب او در گلستان، بهترين نمونه نثرهاي فصيح فارسي مي‏باشد. در جمهوري اسلامي ايران، اول ارديبهشت به عنوان روز سعدي نامگذاري شده است كه همه ساله در مراسم‏هاي ويژه، گرامي داشته مي‏شود.


زادروزها

۱۷۸۲ - «فردريك فروبل» آموزشگر بلندآوازه آلماني و موسس كودكستانهاي تازه (كيندرگارتن Kindergarten)


1828 - تولد "هيپوليت تِن" مورخ و اديب معروف فرانسوي
۱۳۵۵ - غلامرضا عنایتی، بازیکن فوتبال ایرانی


مرگ‌ها

۱۹۳۸ - اقبال لاهوری، فیلسوف و شاعر هندی
۱۹۸۰ - سهراب سپهری، شاعر و نقاش ایرانی


۱۳۴۹ - فخرالدوله حسن بن کیخسرو باوند واپسین اسپهبد دودمان باوندیان تبرستان
۱۹۸۴ - انسل آدامس Ansel Adams عکاس معروف و مبتکر آمریکایی


1910 - ساميوئل لانگهورن کلمنسSamuel Longhorn Clemens (مارک توين) داستان نگار و طناز معروف آمريکايي
۱۹۴۶ - جان ام. كينز John Maynard Keynes اقتصاد دان بزرگ و پدر مكرواكونوميكس


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون