۲۴ اردیبهشت - ۱۴ مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز 24 اردیبهشت برابر با 14 مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

1575 - اشغال سرزمين آنگولا در افريقا توسط استعمارگران پرتغالي

سرزمين آنگولا قبل از ورود پرتغالي‏ها بخشي از امپراتوري افريقاي گينه بود، اما با تسلط پرتغالي‏ها بر آنگولا، در 14 مه 1575م، در تمامي سواحل اين كشور، مراكز بازرگاني احداث شد. آنگولا از زمان ورود پرتغالي‏ها به مدت چهارصد سال به طور وحشيانه‏اي تحت استعمار پرتغال قرار گرفت. پس از خاتمه جنگ جهاني دوم، شورش‏هاي متعددي براي كسب آزادي در آنگولا صورت گرفت و سرانجام منجر به استقلال اين كشور در سال 1975 شد. آنگولا با بيش از يك ميليون و دويست هزار كيلومتر مربع مساحت با كشورهاي جمهوري دموكراتيك كنگو، زامبيا و ناميبيا همسايه است.


۱۶۱۰ - قتل پادشاه فرانسه

۱۴ ماه مي سال ۱۶۱۰ هانري چهارم پادشاه وقت فرانسه كه فرمان «نانت» را با هدف پايان دادن به اختلافات مذهبي و جنگهاي ناشي از آن امضاء كرده بود به دست يك كاتوليك متعصب به نام «فرانسوا راويلاك» کشته شد.

هانري چهارم با امضاي منشور «نانت» در فرانسه آزادي مذهب اعلام كرده بود و اكثريت كاتوليك مذهب فرانسه مجبور به تحمل مذاهب اقليت شده بودند. جنگهاي مذهبي قرن هفدهم اروپا كه هانري چهارم با امضاي فرمان نانت تا حدّي به آنها پايان داد به اروپا و به ويژه فرانسه آسيب فراوان وارد ساخته بودند.


1759 - روزي که احمدخان ابدالي پنجاب را ضميمه قلمرو خود ساخت

احمدخان ابدالي (احمدشاه درّاني) كه قبلا از ژنرالهاي ارتش ايران بود و پس از قتل نادرشاه [در جريان كودتاي دهم ژوئن سال 1747 در يک اردوگاه نظامي در نزديکي قوچان) به قندهار بازگشته و دعوي استقلال و پادشاهي كرده بود 16 ماه می 1757 (9 سال پس از اعلام استقلال در قندهار) پنجاب را ضميمه قلمرو خود کرد. وي 28 ژانويه اين سال دهلي را تصرف كرده بود.


احمدخان که در هرات به دنيا آمده بود پس از اعلام استقلال در قندهار به احمدشاه درّاني شهرت يافته بود در جريان جنگ ايران و هندوستان و تصرف دهلي در مارس 1739 توسط نادر شاه، از افسران ارتش ايران در آن جنگ بود. جانشينان احمدخان كه داعيه بيشتر نقاط غرب رود سند را داشتند دشمني انگليسي ها را با خود برانگيختند كه منجر به چند جنگ و سرانجام، كشيدن خط «دوراند» و تقسيم قبايل پشتون (میان هندوستان انگلیس و افغانستان) شد كه اينك دهها ميليون تن از جمعيت پاكستان را تشكيل مي دهند و اندیشه وحدت دوباره را درسر دارند و مشكلات جاري پاكستان از اين ناحيت (منطقه پشتون نشین = پختون و يا پاتان نشين وزیرستان و ایالت سرحد به مرکزیت شهر بزرگ پیشاور) است. برخي از پاتان ها خواهان ايجاد يک کشور مستقل به نام پختونستان هستند که زماني، محمدظاهر شاه پادشاه وقت افغانستان از اين خواست پاتان ها حمايت مي کرد.

1811 - روز ملي و استقلال پاراگوئه از استعمار اسپانيا

سرزمين پاراگوئه در قرن شانزدهم ميلادي توسط يك اسپانيايى كشف شد و از آن زمان تا بيش از دو قرن، تحت استعمار اسپانيا قرار گرفت. اين وضعيت تا اوائل قرن نوزدهم ادامه داشت تا اينكه وقوع انقلاب 1810م در امريكاي لاتين باعث به وجود آمدن تحرك در مردم پاراگوئه شد، به صورتي كه در 14 ماه مي1811م فرماندار اسپانيايى اين منطقه را بركنار نموده و خواستار برقراري تجارت آزاد شدند. از اين رو، اين تاريخ به عنوان روز استقلال و روز ملي پاراگوئه مطرح شده است. بعد از استقلال پاراگوئه، حكومت استبدادي در اين كشور برقرار شد و به دليل اوضاع نامتعادل داخلي، كودتاهاي متعددي در پاراگوئه رخ داد كه با هر كدام از اين كودتاها، افراد مستبد ديگري در رأس كار قرار گرفتند. تا اين كه در سال 1954 ژنرال استروسْنِر به قدرت دست يافت و حكومت وي 34 سال به طول انجاميد. در سال 1989م در پاراگوئه اولين انتخابات آزاد رياست جمهوري برگزار شد و نقش مردم در حكومت افزايش يافت. جمهوري پاراگوئه با 406/752كيلومتر مربع مساحت در امريكاي جنوبي و در بين كشورهاي بوليوي، برزيل و آرژانتين واقع شده است. جمعيت آن 5/5 ميليون نفر و پايتختش آسونسيون است. پاراگوئه اولين كشور به استقلال رسيده در امريكاي جنوبي مي‏باشد. پيش‏بيني مي‏شود جمعيت پاراگوئه تا سال 2025م بيش از 9 ميليون نفر گردد. بيش از 88% جمعيت اين كشور كاتوليك هستند و به زبان اسپانيايي و گواراني صحبت مي‏كنند. اكثريت قريب به اتفاق سكنه پاراگوئه نژاد دو رگه سرخ و سفيد داشته و بقيه گروه‏هاي نژادي در اقليتند. واحد پول پاراگوئه، گواراني و از شهرهاي مهم آن سيوداددل استه، سان لورنزو و لامباره است.


۱۹۴۰ - بمباران وحشتناك بندر روتِردام هلند توسط آلمان در جريان جنگ جهاني دوم

در جريان جنگ جهاني دوم، كشور هلند هم‏زمان با لوكزامبورگ، بلژيك و فرانسه مورد تهاجم نيروهاي رايش سوم به سرفرماندهي آدولف هيتلر قرار گرفت. اين حملات كه در ۱۰ مه ۱۹۴۰ آغاز شده بود، با پيروزي نيروهاي آلماني خاتمه يافت. و به خروج ملكه و اعضاي كابينه دولت هلند از كشور و عزيمت آنان به انگلستان انجاميد. هم‏زمان با آغاز حملات زميني، بمباران‏هاي وسيع هوايى توسط بمب‏افكن‏هاي آلمان انجام مي‏گرفت كه وحشتناك‏ترين آنها در شهر روتردام هلند به وقوع پيوست. در ۱۴ مه ۱۹۴۰، اين شهر تاريخي توسط ۴۸۰ هواپيماي بمب‏افكن آلمان مورد هدف قرار گرفت و بيش از ۷۰% تأسيسات بندري و اسكله‏هاي آن و بسياري از ساختمان‏هاي شهر ويران گرديد. نيروي قوي و مجهز آلمان نازي و بمباران وسيع و گسترده هلند و به ويژه بندر روتردام توسط آلماني‏ها باعث شد تا واحدهاي جنگنده هلندي تاب ايستادگي و مقاومت را از دست بدهند. از اين رو، نمايندگان هلند در ۱۵ مه ۱۹۴۰ با زمين گذاشتن سلاح‏ها، شرايط تسليم را امضا نمودند. بعد از پايان جنگ جهاني دوم و خروج نيروهاي آلماني، شهر روتردام به سبك جديد بر بر روي ويرانه‏هاي تاريخي آن شهر بنا گرديد.


۱۹۷۳ - اسکای لَب، نخستین ایستگاه فضایی ایالات متحده، در مدار زمین قرار گرفت.


1979 - حکم اعدام شاه، فرح و ..... توسط آیت الله خلخالی

بيست و چهارم ارديبهشت 1358 (14 ماه مي 1979) شيخ صادق خلخالي رئيس وقت دادگاههاي انقلاب در يك مصاحبه مطبوعاتي كه در صفحات اول روزنامه ها انتشار يافته بود گفته بود كه حكم اعدام شاه، فرح، اشرف، غلامرضا، فرح ديبا، شريف امامي، اردشير زاهدي، شعبان جعفري، سپهبد اويسي و پاليزبان را صادر كرده و هر ايراني كه اينها را بكشد عامل اجراي حكم دادگاه محسوب خواهد شد.

وي در همين مصاحبه گفته بود كه اميرعباس هويدا پيشنهاد يك ميليون دلار رشوه داده بود تا اعدام او دو ماه به تاخير افتد تا بتواند توصيه هايش را بنويسد و به دولت وقت (دولت مهدي بازرگان) اندرز بدهد. مهدي بازرگان از مخالفان اعدام هويدا بود.


1349 - ادعای چند قرنی ایران نسبت به حاکمیت بحرین از بین رفت

در جلسه امروز مجلس شورای ملی، امیرعباس هویدا نخست وزیر و دکتر عباسعلی خلعتبری قائم مقام وزارت امور خارجه گزارشی از جریان اقدامات نمایندگان سازمان ملل در بحرین و مراجعه به آراء عمومی آن کشور مبنی بر استقلال به بحرین تقدیم مجلس شورای ملی نمود و تقاضای تصویب آنرا کرد و در نتیجه از 191 نفر عده حاضر در جلسه 187 رأی موافق و چهار رأی مخالف داده شد و با این ترتیب ادعای چند قرنی ایران نسبت به حاکمیت بحرین بدست زمامداران ایران از بین رفت.

1959 - روزي كه پيمان ورشو امضاء شد و جنگ سرد شدت يافت

14 ماه مي سال 1959، اتحاد شوروي و هفت كشور سوسياليستي اروپايي متحد آن، ظاهرا در واكنش به مسلح شدن دوباره آلمان فدرال (آلمان غربي آن زمان) كه به «ناتو» پيوسته بود، ميان خود يك پيمان دوستي را امضاء كردند كه هرگونه همياري مشترك را شامل مي شد. به موجب يكي از اصول اين پيمان، تعرض نظامي به يكي از كشورهاي عضو پيمان به منزله تجاوز به همه آنها بشمار مي رفت و مستلزم دفاع مشترك بود. «ناتو» قبلا اين موضوع را يك بند از اساسنامه خود قرار داده بود كه چند سال پيش آن را حذف كرد.

در سال 1959 كنفدراسيون يوگوسلاوي كه راه سوسياليسم ملّي در پيش گرفته بود به پيمان ورشو ملحق نشد. اعضاي پيمان ورشو كه درست ده سال پس از آغاز فعاليت «ناتو» تشكيل شده بود در آغاز كار عبارت بودند از: اتحاد شوروي، لهستان، آلمان شرقي، چك اسلواكي، مجارستان، آلباني، بلغارستان و روماني كه آلباني در 1968 از پيمان خارج شد.



گورباچف به دليلي كه هنوز روشن نشده و به صورت بزرگترين معمّاي تاريخ باقي مانده است در سال ۱۹۸۸ اعلام كرد كه جنگ سرد عملا پايان يافته و اعضاي پيمان ورشو آزادند هر راهي را كه بخواهند انتخاب كنند!. در سال ۱۹۹۰ آلمان شرقي به سبب تحقق وحدت آلمان عملا از پيمان ورشو خارج شد و اول ژوئيه ۱۹۹۱ اين پيمان با گرفتن اين قول از سران «ناتو» كه اين اتحاديه هم منحل و يا تبديل به يك گروه سياسي شود، خودرا منحل ساخت كه ديديم، ناتو در عمل نه تنها خود را منحل نكرد بلكه به تقويت و گسترش پرداخت و در پي تخليه نيروهاي نظامي شوروي از خاك اعضاي سابق پيمان ورشو، اين كشورها را هم به خود ملحق ساخت و بعدا وارد قلمرو شوروي سابق شد و در بالتيك شوروي (ليتواني، لتوني و استوني) و ديوار به ديوار روسيه مستقر گرديد و پايگاههايي را که دولت مسکو با پول روسها در اين سه کشور بالتيک ساخته بود به مفت تصاحب کرد. به باور مورخان، اگر پوتين روي كار نيامده و در دهه يکم قرن ۲۱ روش سختي در پيش نگرفته بود، روسيه اينك از هر سوي در محاصره ناتو بود.

تحولاتي كه به آرامي منجر به انحلال پيمان ورشو شد هنوز به درستي روشن نشده و به صورت بزرگترين معماي تاريخ باقي مانده است و فعاليت مورخان براي كشف حقايق به علت مخالفت پنهاني كشورهاي ارشد «ناتو» كُند و آهسته است. عدم تعقيب قضايي گورباچف و بازخواست نشدن او براين معمّا افزوده است.

زادروزها

۱۳۱۶ - زادروز کارل چهارم پادشاه بوهم و امپراتور امپراتوری مقدس روم
۱۷۷۱ - زادروز رابرت اوون اصلاح‌گر سوسیالیست بریتانیایی


۱۹۴۳ - زادروز اولافور راگنار گریمسون متخصص ژئوفیزیک و رئیس‌جمهور ایسلند از اوت ۱۹۹۶ تا کنون
۱۹۴۴ - زادروز جرج لوکاس کارگردان، تهیه‌کننده و فیلم‌نامه‌نویس آمریکایی


۱۹۶۹ - زادروز کیت بلانشت بازیگر و کارگردان تئاتر استرالیایی
۱۹۸۴ - زادروز مارک زاکربرگ موسس آمریکایی وب‌گاه شبکه اجتماعی آنلاین فیس‌بوک


۱۳۳۴ - پرویز مشکاتیان، آهنگ‌ساز و نوازنده سنتور


درگذشت‌ها

۱۶۱۰ - درگذشت هانری چهارم پادشاه فرانسه از ۱۵۸۹ تا هنگام مرگ
۱۶۴۳ - درگذشت لوئی سیزدهم پادشاه فرانسه از ۱۶۱۰ تا ۱۶۴۳


۱۹۱۲ - درگذشت اگوست استریندبرگ نویسنده سوئدی
۱۹۴۰ - درگذشت اما گلدمن آنارشیست ، از توسعه دهندگان فلسفه سیاسی آنارشیسم


۱۹۸۷ - درگذشت ریتا هیورث بازیگر آمریکایی
۱۹۹۸ - درگذشت فرانک سیناترا خواننده و بازیگر آمریکایی


۱۳۶۳ - درگذشت حبیب یغمایی، محقق، نویسنده و شاعر معاصر.


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون