۲۷ اردیبهشت - ۱۷ مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۲۷ اردیبهشت برابر با ۱۷ مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۶۹۴ - گسترش انديشه «ماني» در چين باستان

سالنامه رسمي چين عهد باستان سال فروكش كردن گسترش آيين مانوي را در چين گزارش كرده است كه پس از تطبيق تقويم قمري چين با تقويم تازه ميلادي، سال ۶۹۴ به دست آمده و روز ثبت اين واقعه ۱۷ ماه مي آن سال بوده است. عقايد ماني از ايران و از طريق آسياي ميانه، در چين گسترش يافته است. اين سالنامه علت توقف گسترش آموزشهاي مانوي را در چين روشن نساخته و احتمال داده مي شود كه به دستور حكومت وقت، گسترش آن منع شده بود.


«ماني» انديشمند بزرگ ايراني قرن سوم میلادی و باني مكتب «مانيكيسم» كه افكار او به تدریج از شرق تا چين و در غرب، تا اروپا را فراگرفت عقيده داشت كه معنويت و ماديت هميشه در تضاد هستند و همه مشكلات جهان و مسائل بشر از ماديات و ماديگري سرچشمه مي گيرد. ماني مكتب (ايسم) خودرا برپايه معنويت، خوبي، راستگويي، دفاع از حقيقت و نيز اعتدال و ميانه روي در زندگاني روزمره قرارداده بود. «ماني» مي گفت كه دلبستگي مطلق به ماديات و پيروي از «نفس اماره» است كه بشر را به دروغگويي، ارتكاب جنايت و انواع بدي كردن وادار مي كند. وي تاكيد داشت كه ماديات انسان را اسير و برده نفس خود مي كند، و خودخواهي و جاه طلبي فردي را به وجود مي آورد. ماني در زندگي شخصي با خوردن گوشت و خوراكيهايي كه از مواد غير خالص تهيه مي شدند موافقت چندان نداشت و انسان را ذاتا گوشتخوار نمي دانست.

فلاسفه اروپايي هنوز در گفته و نوشته هاي خود از انديشه هاب «ماني» نقل و به آنها استناد مي كنند. مانی تا 26 فوريه سال 277 ميلادي در قید حیات بود.

954 - سالگشت درگذشت نوح ساماني كه پاي غزنويان را به حكومت باز كرد

17 ماه مي سال 954 ميلادي را روزي ذكر كرده اند كه نوح ساماني پس از 12 سال حكومت درگذشت. «تاريخ عمومي» نوح را با اين كه بمانند سلاطين قبلي دودمان ساماني به تقويت زبان فارسي و احياء هرچه بيشتر فرهنگ ايراني كمك كرده بود، به نيكي ياد نمي كند، زيرا كه برضد پدرش «نصر» كودتا كرده و او را به زندان افكنده بود.


مورخان روس نوشته اند كه نصر به اشاره پسرش نوح در زندان به قتل رسيده بود و مرگ او، آن طور كه نوشته اند، طبيعي نبود. ناسيوناليستهاي ايراني نيز از نوح ساماني به عنوان دولتمردي ياد كرده اند كه باعث شده بود پاي غزنويان كه از تبار غير ايراني بودند به حكومت باز شود. نوح از ميان تبار غزنويان (مهاجران غُز) براي خود افسر گارد و فرمانده نظامي انتخاب كرده بود و باعث عدم رضايت برخي از ايرانيان شده بود كه اورا متهم به برتري دادن خارجي بر ايراني كرده بودند و يكي از اين ايرانيان ناراضي، ابو منصور محمد بود كه برضد نوح دست به قيام مسلحانه زده بود.

پس از مرگ نوح، پسرش عبدالملك برجاي او نشست كه نتوانست غزنويان را از اطراف خود دور سازد و مجبور شد كه الپتكين يكي از سران آنان را به اميري هرات (يكي از شهرهاي بزرگ خراسان وقت) منصوب كند كه دست به شورش زد و باني سلسله غزنويان بشمار مي آيد.

1639 - سالروز امضای پیمان‌نامه قصرشیرین میان ایران و عثمانی

پیمان‌نامه قصر شیرین توافقی امضا شده میان صفویان ایران و امپراتوری عثمانی در ۱۷ می ۱۶۳۹ میلادی می‌باشد. این پیمان‌نامه در واقع به جنگی که از سال ۱۶۲۳ آغاز شده بود و همچنین به مبارزات ۱۵۰ ساله دو کشور که بیشتر بر سر اختلافات ارضی صورت می‌گرفت، پایان داد. این پیمان با شرط پیوستن ایروان در قفقاز جنوبی به ایران و پیوستن تمام سرزمین‌های میان‌رودان (دربرگیرنده بغداد) به عثمانی انجام گرفت. با این حال این پیمان‌نامه پایان اختلافات مرزی میان ایران و عثمانی نبود. البته نشانه گذاری دقیق مرزهای این دو کشور در زمان تاسیس جمهوری ترکیه (پس از جنگ جهانی اول و از میان رفتن امپراتوری عثمانی در سال ۱۹۱۸) میان سه کشور ایران، ترکیه و عراق صورت گرفت.

پس از شاه عباس اول، نوه اش، شاه صفی، به سلطنت رسيد. شاه صفی به هنگام نشستن بر تخت پادشاهی هجده سال داشت و همه عمر خود را در حرمخانه شاهی گذرانده بود. وی بسيار درنده خو و بی رحم بود تا جايی که افراد ذکور خاندان سلطنتی را از دم کشت...


سلطان مراد چهارم با توجه به شکستی که از شاه عباس برای تصرف مجدد بغداد خورده بود، همچنين با اطلاع از اوضاع بسيار بد دربار و ميزان نفرتی که در نتيجه خونريزی های وحشتناک شاه صفی در دل مردم، به ويژه امرا و لشکريان، به وجود آمده بود، پاره ای از ايالات غربی ايران را مورد تجاوز قرار داد.

وی در سال ۱۶۳۵ از طريق ارزم‌روم به ايروان حمله کرد و آنجا را گرفت، در سال ۱۶۳۸ نيز به بغداد حمله کرد و با وجود مقاومت چهل روزه پادگان ايرانی، بغداد را تصرف کرد و دستور داد باقيمانده سپاهيان ايران و مردم غيرنظامی را قتل عام کردند.

پس از فتح بغداد توسط ارتش عثمانی، شاه صفی تقاضای صلح کرد که با قبول دولت عثمانی «معاهده زهاب» ميان وی و سلطان مراد چهارم در سال ۱۰۴۹ هجری قمری برابر با ۱۶۳۹ ميلادی بسته شد. به موجب اين قرارداد عراق به عثمانی واگذار شد و از آن تاريخ جز مدت ۳ سال (۱۷۷۶ ـ ۱۷۷۹) که صادق‌خان برادر کريم خان زند بصره را در تصرف داشت، تا جنگ جهانی اول تحت سلطه دولت عثمانی بر عراق ادامه داشت.

قرارداد زهاب از يک نقطه نظر واجد اهميت خاص است، زيرا برای اولين بار از حدود مناطق مرزی دو کشور صحبت به ميان آمد هرچند مرز دو کشور به طور دقيق مشخص نشد.

معاهده زهاب از زمان بسته شدن تا حدود هشتاد سال، (تا زمان نادرشاه و کريم خان زند)، مورد استناد و پذيرش ايران و عثمانی بوده است. معاهده زهاب نه در آرشيوهای ايران موجود است و نه در عثمانی. هر کدام از منابع نيز به طور جداگانه و با تفاوت های بسيار آن را نقل کرده اند.

1805 - محمد علی پاشا که او را موسس مصر جدید می دانند از طرف امپراتوری عثمانی والی این منطقه شد.


1814 - روز ملي و سال‏روز تصويب قانون اساسي نروژ

كشور پادشاهي نُروژ با 323/758 كيلومتر مربع وسعت در شمال قاره اروپا و در همسايگي كشورهاي سوئد، فنلاند و... قرار گرفته است. جمعيت نروژ در حدود 4/5 ميليون نفر مي‏باشد و به دليل دارا بودن رشد منفي جمعيت پيش‏بيني مي‏شود كه جمعيت آن تا سال 2025م نيز 4/5 ميليون نفر خواهد بود. پايتخت آن شهر اسلو و از شهرهاي ديگر اين كشور، برگن، تروندهيم و استاوانگر قابل ذكرند. دين اكثر مردم نروژ پروتستان، زبان رسمي نروژي و واحد پول آن، كرون نروژ مي‏باشد. نروژ كه از ساليان پيش تحت سلطه سوئد قرار داشت، در بيست و هفتم اكتبر 1905م از سوئد مستقل شد و حكومت پادشاهي را اختيار كرد. هفدهم ماه مه و روز قانون اساسي در اين كشور به عنوان روز ملي انتخاب شده است.

1814 - ناپلئون به استقلال موناكو پايان داد. موناكو 32 هزار نفري كه اينك يك شاهزاده نشين مستقل و عضو سازمان ملل است نواري از ساحل فرانسه در نزديكي «نيس» را در برگرفته و محافظت نظامي از آن همچنان با فرانسه است. موناكو در قديم توسط دولت جنواي ايتاليا اداره مي شد.

1865 - روز جهاني ارتباطات

پيِر آگوسْتين كارون دو بومارْشِه، نويسنده و نمايش‏نامه‏ نويس فرانسوي در دوم فوريه 1732م در پاريس به دنيا آمد. پدرش ساعت‏ساز معروفي بود كه از ذوق هنري بهره داشت و خانواده خود را به موسيقي و تئاتر و شعر علاقه‏ مند ساخت. از اين‏رو، بومارشه از نوجواني به حرفه پدر روي آورد و پس از ساختن ساعت‏هاي خوب براي درباريان و شاه، به دربار راه يافت. او در مدت كوتاهي، ترقي زيادي كرد به طوري كه به زودي در شمار اشراف درباري واقع شد. با اين حال، پس از چندي به علت نوشتن مقاله درباره مقامات قضايى و رسوا كردن آن‏ها دستگير و محكوم شد و با انتشار كتاب چهار بخش خاطرات، از خود دفاع نمود.


وي در سال‏هاي پس از آن مدتي به كارهاي سياسي پرداخت و از طرف دولت فرانسه، راهي ماموريتي در هلند گرديد. در طي سال‏هاي بعد، با وجودي كه بومارشه بيشتر وقت خود را به كارهاي دولتي مشغول بود، با اين وصف آثار متعددي نوشت كه برخي از آنها هم‏چون ريش‏تراش اُسويل و عروسي فيگارو و مادر مقصرْ، شهرتي فراواني يافت. بومارشه شخصيتي فعال و ذهني تابناك داشت، درباره همه امور، انديشه‏هاي تازه عرضه مي‏كرد و از بيشتر هنرها بهره‏مند بود. شهرت بومارشه، بيشتر به دو كمدي او به نام‏هاي ريش‏تراش اسويل و مادر مقصّر، كه در نوع خود آثاري بي‏نظير بودند كه نه از چيزي تقليد شده و نه كسي توانست از آنها تقليد كند. خاطرات او نيز تحسين عموم را برانگيخت و او را در شمار نويسندگان تراز اول قرار داد. بومارشه خود گفته است كه ادبيات برايش تنها يك تفنّني به شمار مي‏آمد. اما دستنويس آثارش ثابت مي‏كند كه وي نويسنده‏اي دقيق بوده و در نوشته‏ هايش، تيزهوشي و زيركي بسيار به كار مي‏برده است. پير آگوستين بومارشه سرانجام در هفدهم مه 1799م بر اثر سكته قلبي در 67 سالگي درگذشت.

1308 ق - امضاء قرارداد انحصار توتون و تنباكو بين ايران و انگليس

بر اساس قرارداد تنباكو بين ايران و انگليس، شركت رژيِ انگليسي، صاحب حق انحصاري تجارت تنباكوي ايران و حتي نظارت در زراعتِ آن به مدت 55 سال شناخته شد. اين قرارداد بعدها با قيام مردمي به رهبري روحانيت و صدور فتواي مشهور تحريم تنباكو توسط ميرزاي شيرازي، لغو گرديد و دولت ايران مجبور شد، غرامتِ شركت مزبور را بپردازد.

1938 - ساخت تونل کَندوان با دست خالی

كار ساختن تونل كَندوان 27 اردیبهشت سال 1317 (هفدهم می1938) به پايان رسيد. ساختن اين تونل به طول 1883 متر در ارتفاع 3030 متري كوههاي البرز 3 سال طول كشيده بود. اين تونل پُر ـ ترافيك، فاصله رفت و آمد تهران با ساحل درياي مازندران را كوتاه كرده است. در زمان ساختن تونل کندوان، درآمد ايران از نفت ناچيز بود و پیش از سال 1310 رو به رو با انبوه مشکلات داخلی و عمدتا ناشی از مداخلات دولت لندن و تحریک سران ایل ها، خان ها و سرکردگانِ باقی مانده از عهد قاجاریه به گردنکشی.


باوجود گذشت ۷۵ سال از زمان ساختن این تونل، تغییر چشمگیری در وضعیت فیزیکی آن داده نشده و برای حل مسئله ترافیک، برخی روزها عبور از آن یکطرفه می شود. سالهاست که یک راه سوم میان تهران و سواحل دریای مازندران در دست ساختمان است ولی تا تکامل آن راه درازی درپیش است. در ساخت این راه از خارجی نیز استفاده شده است. در اردیبهشت ۱۳۹۲ گزارش شده بود که برای ساختن یک قطعه نسبتا کوتاه این راه به میلیاردها تومان پول نیازاست!.

۱۳۶۲ - سرکوب و انحلال حزب توده برای دومین بار

در ماه مي سال ۱۹۸۳ در پي پخش مصاحبه تلويزيوني تني چند از سران ارشد حزب توده ايران (ماركسيست ـ لنينيست) و اخراج ۱۸ تن از ديپلماتهاي سفارت شوروي از ايران، آن حزب كه در جريان انقلاب فعالانه شركت داشت و تا اين زمان به فعاليت ادامه مي داد سركوب و منحل شد. نظام پادشاهی هم اين حزب را در بهمن ماه ۱۳۲۷ (فوریه ۱۹۴۹) پس از تيراندازي به سوي شاه در دانشگاه تهران، غيرقانوني كرده بود. اتهام وارده به حزب توده در سال ۱۳۶۲ (ماه می ۱۹۸۳) انتقال اطلاعات نظامي ـ سياسي ايران به مسكو بود.

حزب توده که پس از اشغال نظامي ايران در نيمه دوم سال ۱۳۲۰ تاسيس شده بود همواره در مظان اين اتهام بود که عامل دولت مسکو است. انشعاب اين حزب در نيمه اول دهه ۱۳۲۰ نيز به همين سبب بود. حزب توده که زمانی یک سازمان نظامی با صدها افسر، چندین نماینده در مجلس و وزیر درکابینه داشت و فرماندار تهران یک کمونیست بود و در سال انقلاب (سال ۱۳۵۷ = ۱۹۷۸) اعتصاب ۶۲ روزه رسانه هارا راه اندازی کرده بود اینک در حد نامی برکاغذ است و به همین گونه سایر گروههای چپگرا که از ایران خارج شده اند. بسیاری از ایرانیان مهاجر آنان را [که به تغییر نظام حکومتی کمک کردند] مسؤل در بدری خود می دانند و ایرانیان داخل جز بدگویی چیزی از آنها نشنیده اند. به نظر می رسد که ناسیونالیسم ایرانی با تفکر دمکراسی و رعایت حقوق انسان دارد سر از خواب برمی دارد.


1366 - حمله هواپيماهاي عراق به ناو آمريكايي استارك

در جريان جنگ تحميلي عراق عليه ايران، هواپيماهاي جنگنده عراقي به ناو آمريكايي استارك در خليج فارس حمله كرده و 37 نظامي آمريكا را كشتند و تعدادي را مجروح نمودند. اين حادثه همزمان با آغاز افزايش حضور نيروهاي نظامي آمريكا در خليج فارس به بهانه حفظ امنيت نفتكش‏ها صورت گرفت. رژيم عراق بلافاصله پس از حمله به ناو استارك، ضمن غير عمدي خواندن اين حمله، از واشنگتن عذرخواهي نمود و آمادگي خود را براي پرداخت غرامت به اين دولت اعلام كرد. آمريكا نيز با آن كه همواره حساسيت زيادي در مورد تهاجم به نظاميان و كشتي‏هاي جنگي خود نشان مي‏دهد، به راحتي از كنار اين حادثه گذشت، چرا كه آمريكا، پشتيبان عراق در جنگ اين كشور عليه ايران بود. با اين حال برخي معتقدند، حمله عراق به ناو استارك، سناريوي مشترك واشنگتن و بغداد براي ناامن جلوه دادن منطقه خليج فارس و حضور بيشتر ناوهاي آمريكايي در اين منطقه بوده است.


1995 - ژاك شيراك پس از اين كه 18 سال شهردار پاريس بود رئيس جمهور فرانسه شد.


1388 - رحلت آیت الله عظمی بهجت از مراجع تقلید

تحصیلات ابتدایی را در مکتب خانه فومن گذراند و در همان شهر به تحصیل مقدمات علوم اسلامی پرداخت. در سال ۱۳۴۸ ق. در سن چهارده سالگی به عراق رفت و در کربلا به تحصیل مشغول شد.

پس از آن در سال ۱۳۵۲ ق. به نجف اشرف مهاجرت نمود و قسمت‌های پایانی سطح را زیر نظر اساتیدی چون مرتضی طالقانی به پایان رساند. وی درآنجا پس از درک محضر میرزای نائینی و آقا ضیاءالدین عراقی، به حوزه درسی محمدحسین غروی اصفهانی پیوست و علاوه بر این از محضر سید ابوالحسن اصفهانی و محمدکاظم شیرازی بهره برد. و علوم عقلی را نزد سید حسن بادکوبه‌ای فرا گرفت. در سنین ۱۷ یا ۱۸ سالگی در سلک شاگردان اخلاقی - عرفانی سیدعلی قاضی درآمد.


بعد از پایان رسانیدن تحصیلات خود در سال ۱۳۲۴ ش. (۱۳۶۴ ق.) به ایران بازگشت چند ماهی را در فومن ماند و پس از تشکیل خانواده بر آن شد که دوباره به حوزهٔ علمیهٔ نجف برود. در راه قصد زیارت حرم حضرت فاطمه معصومه و اطلاع یافتن از وضعیت حوزهٔ قم را کرد؛ ولی در طول چند ماهی که در قم توقف کرده بود، خبر فوت استادان بزرگ نجف یکی پس از دیگری شنیده می‌شد، لذا او تصمیم گرفت که در شهر قم اقامت کند و در آنجا تحصیلات خود را با حضور در جلسات درس کوه کمری و بروجردی ادامه بدهد. پس از چند ماه اقامت در حوزه علمیه قم که نوپا بود، بنا به نقل مصباح یزدی، برجسته‌ترین شاگرد علمای دینی شد.

آیت الله العظمی بهجت در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۸ به علت ایست قلبی درگذشت. و در حرم حضرت فاطمه معصومه دفن شد.

زادروزها

۵۸۶ ق.م - تولد ارشمیدس دانشمند یونان باستان
۱۷۴۹ - زادروز ادوارد جنر ، پزشک انگلیسی و کاشف واکسن بیماری آبله


۸۲۸ - امیر علیشهر متخلص به نوایی، شاعر و ادیب و وزیر سلطان حسین بایقرای گورکانی
۱۸۳۶ - زادروز ویلهلم اشتاینیتس شطرنج‌باز اتریشی آمریکایی و نخستین قهرمان رسمی شطرنج جهان از سال ۱۸۸۶ تا سال ۱۸۹۴


۱۸۸۶ - زادروز آلفونسو سیزدهم پادشاه اسپانیا
۱۹۳۶ - زادروز دنیس هاپر بازیگر، فیلمنامه‌نویس، کارگردان، عکاس و نقاش آمریکایی


۱۹۶۱ - زادروز انیا سولیست ایرلندی ، برنده چهار جایزه گرمی
۱۳۳۷ - بهمن دان، بازیگر ایرانی


۱۳۶۰ - بهنوش طباطبایی، بازیگر ایرانی


درگذشت‌ها

۹۵۴ - درگذشت نوح یکم سامانی پادشاه ایران
۱۵۱۰ - درگذشت ساندرو بوتیچلی نقاش فلورانسی دوران رنسانس


۱۷۲۷ - درگذشت کاترین اول همسر دوم پتر کبیر از سال ۱۷۲۵ تا پایان عمر تزار
۱۸۳۸ - درگذشت شارل-موریس دو تالیران-پریگور دیپلمات فرانسوی


۱۹۸۷ - درگذشت گونار میردال اقتصاددان، جامعه‌شناس و سیاستمدار اهل سوئد
۲۰۱۲ - درگذشت دونا سامر خواننده آمریکایی، معروف به ملکه موسیقی دیسکو


۲۰۱۳ - درگذشت خورخه رافائل ویدلا چهل و سومین رئیس‌جمهور آرژانتین
۱۳۸۸ -درگذشت محمدتقی بهجت فومنی، عارف و مرجع تقلید برجستهٔ شیعه در ۹۴ سالگی

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون