نسل جدید پرروترند؟

هفته نامه زندگی مثبت - ترانه آوا: مصرف سیگار بین زنان ایرانی 3 برابر شده است. این خبر را تحقیقات مختلف دانشگاهی و گزارش های کشوری دخانیات تایید می کند. کمااینکه مشاهده های ما هم در شهر و اطرافمان جدای از این گزارش ها می تواند این موضوع را تایید کند. اگر بین دوستان و افراد خانواده تا 10 سال قبل می شد یکی- دو دختر را پیدا کرد که سیگار می کشیدند آن هم بیشتر اوقات پنهانی و با ترس از باخبر شدن دیگران، اما امروزه تعداد آنها بیشتر شده و ترس هم کمتر.

به این ارقام البته باید اضافه کرد که بین زنان و دختران ایرانی، تهرانی ها رکورددار دودکردن سیگار هستند تا جایی که اعلام شده 6.7 درصد زنان تهرانی روزانه بیش از 20 نخ سیگار می کشند و به نوعی سیگاری «قهار» محسوب می شوند. آنچه در ادامه می آید مطلبی است از گفت و گویی با زنان و دختران تهرانی که سیگار کشیده یا ترک کرده اند و علت میل به این دود که هر روز بیشتر از روز قبل گویا می شود.


به کسی چه ربطی دارد؟

الهام ۱۹ سال، دانشجوی سال اول مهندسی پزشکی است. پک عمیقی به سیگارش می زند و حلقه های دود را از بینی اش بیرون می دهد. تراس خانه جایی است که او اجازه دارد در آن سیگار بکشد. اجازه ای که کسی به او نداده بلکه خودش برای خودش صادر کرده. بعد از اینکه مورد اعتراض مادرش قرار گرفته که اتاقش بوی گند سیگار می دهد.

روزی چند نخ سیگار می کشی؟

(می خندد) روزی هر چند تا نخ که داشته باشم.

واقعا می خواهم بدانم میانگین سیگارهایی که می کشی چقدر است؟

باورکن هرچند تا نخ که داشته باشم. روزی یک نخ، گاهی ۵ تا و بعضی وقت ها هیچی و یک روزهایی نصف پاکت!

اولین بار کی و کجا سیگار کشیدی؟

بگویم می نویسی؟

چرا ننویسم؟

نمی دانم، گفتم شاید بد باشد اگر بنویسی توی توالت مدرسه... کلاس دوم دبیرستان بودم و یکی از بچه ها چند نخ سیگار از پدرش دزدیده بود و آورده بود مدرسه (با صدای بلند می خندد)

و تو از آنجا سیگاری شدی؟

همچی می گی سیگاری انگار چی می کشم... خب سیگار می کشم مگه چیه؟ خیلی ها بدتر از اینش را می کشیدند.

توی مدرسه؟

توی مدرسه! توی کوچه و خیابان... چه فرقی داشت.

فکر می کنی چرا؟ خودت را بگو به دیگران کار نداشته باش.

خودم می کشم چون اعصابم راحت می شود. باور کن وقتی سیگار می کشم راحت می شوم. نیکوتین داره خب، بعدش هم سیگار خیلی هم چیزی بدی نیست. چرا آنقدر می خواهند همه بگویند بد است.

سیگارش تمام می شود. روی لبه تراس خاموشش می کند و وقتی می خواهیم بیاییم تو، مادرش جلوی ما می ایستد و با اخم روی شانه اش می زند و به من می گوید:

«بنویس از بس این نسلی ها پررو هستند.»

برای ما تفریح بود برای اینها اعتیاد!

مادر الهام نزدیک به ۴۸ سال دارد. بازنشسته اداره ثبت است. از سیگار کشیدن الهام و پسرش باخبر است و اعتقاد دارد جلوی چشم او در خانه سیگار بکشند بهتر است از اینکه توی کوچه و خیابان و یواشکی، هرچند به نظر او دیگر یواشکی وجود ندارد و این نسل آنقدر پررو (به لفظ خودش) هستند که به همه بتوانند بگویند به شما چه ربطی دارد.

خود شما هم سیگار می کشید؟

من خیلی کم، شاید هفته ای یک نخ. آن هم وقتی خیلی اعصابم از دست همین بچه ها خرد باشد ولی اینها ولشان کنی روزی یک پاکت را هم جلوی رویت می کشند.

اگر اینقدر مخالف هستید چرا به آنها اجازه می دهید در خانه سیگار بکشند؟

من اجازه نمی دهم در خانه سیگار بکشند. در تراس سیگار می کشند. همین قدر زورم رسیده و فکر می کنم این طوری بهتر است.

خود شما جلوی پدر و مادرتان سیگار می کشیدید؟

هیچ وقت! همین الان هم که فکرش را می کنم انگار خیلی موضوع وحشتناکی است. نه فقط من که حتی برادرهای بزرگم هم هیچ وقت جلوی پدرم سیگار نمی کشیدند.

آنها چه رفتاری می کردند که شما چنین حالتی را در مقابلشان داشتید؟

سیگار بد بود! یک کلام الان سیگار بد نیست. دیگر سیگار کشیدن را بد نمی دانند. نه پدر و مادرها و نه بچه ها. به نظر من واقعیت این است. از طرفی، روی بچه ها به بزرگ ترها باز شده. آنها خود را محق هر کاری می دانند و می توانند خیلی راحت بگویند به شما ربطی ندارد...


دوست ندارم نامزدم سیگار بکشد

کافی شاپ معروف حوالی میدان ونک است که سیگارکشیدن در آنجا آزاد است و کسی که سفارش می گیرد بدون اینکه از کسی بپرسد سیگار می کشد یا نه زیرسیگاری پر از گرد قهوه ای را روی میزشان می گذارد. پسر ۲۸ ساله ای است که با برادرش کافه را می گرداند. نه خودش و نه برادرش سیگار نمی کشند و بالای سرشان تهویه قوی ای است که نمی گذارد بوی سیگار خیلی اذیتشان کند.

نسبت به ۵ سال قبل می توانی بگویی دخترهای سیگاری کمتر شده اند یا بیشتر؟

معلوم است! بیشتر شاید ۱۰ برابر. اینجا همه دخترها سیگار می کشند. باور می کنی بیشتر از پسرها؟

فکر می کنی چرا؟

نمی دانم اما خیلی از دخترها توی کوچه و خیابان سختشان است سیگار بکشند و یک دلیل اینکه می آیند کافه برای این است که سیگار بکشند. بعدش هم دیگر برایشان یک تفریح مجاز است. شاید اگر چیزهای دیگری مجاز بود الان شما درباره آنها از من می پرسیدید.

به نظر تو فرقی بین سیگارکشیدن دختر و پسر است؟

راستش بله، خود من خیلی دوست ندارم نامزدم سیگار بکشد آن هم توی خیابان یا ماشین و کافه که می آید.

چرا؟

نمی دانم. شاید چون دوستش دارم. شاید چون فکر می کنم دیگران بد نگاهش می کنند.

نامزدت سیگار می کشد؟

بله، البته یک وقت هایی تفننی (می خندد)


از نگاه دیگران خوشم نمی آید

هر دو خواهر سیگار می کشند. یکی سیگاری است، دیگری ماهی یکی- دو نخ سیگار می کشد. پدر تازه متوجه سیگارکشیدن یکی از دخترها شده و دعوای مفصلی راه انداخته اما این دعوا به ترک سیگار منجر نشده و تنها پاکت های سیگار و فندک ها را به جایی امن تر و پنهان برده. خواهر بزرگ تر می گوید دوست ندارد در ملاء عام سیگار بکشد اما خواهر کوچکت تر برخلاف او اینطوری به این موضوع نگاه نمی کند. چیزی که کسانی که در این زمینه تحقیق کرده اند به آن می گویند ریختن قبلح سیگار و شیوع آن.

تو چرا دوست نداری در فضای شهر و ماشین سیگار بکشی؟

چون لزومی نمی بینم، چون نیاز ندارم و از نگاه دیگران بدم می آید. باور کنید وقتی سیگار می کشید یک جور دیگر شما را نگاه می کنند؛ چه مرد و چه زن، چه کارگر و چه استاد دانشگاه.

یعنی اگر اینطوری نگاهت نمی کردند تو سیگار می کشیدی؟

نه، شاید باز هم نمی کشیدم چون گفتم نیازی به سیگارکشیدن ندارم. معتاد که نیستم.

خواهرت معتاد است؟

از خودش بپرسید!

من هم معتاد به سیگار نیستم. بخواهم نمی کشم اما حالا می کشم چون می خواهم. دلم می خواهد به دیگران که این طور نگاهم می کنند بگویم به شما چه ربطی دارد؟ چرا مدام می خواهیم توی کار دیگران مخصوصا زن ها دخالت کنیم؟ چرا یک پسر که سیگار می کشد را این طور نگاه نمی کنید؟ چرا یک پسر که بلند می خندد را این طور نگاه نمی کنید؟

اگر این طور نگاه نکنند تو در خیابان و کوچه سیگار نمی کشی؟

من الان هم در خیابان و کوچه سیگار نمی کشم. توی خانه و کافه سیگار می کشم اما به کسی هم که توی کوچه و خیابان سیگار می کشد بد نگاه نمی کنم.

همه می گویند تفننی اما همه اعتیادآور می کشند

می گوید اسم کوچکم را بنویس عیبی ندارد. بعد پشیمان می شود و می گوید نه اسم کوچکم را هم ننویس. فردا توی روزنامه می خوانند و می فهمند من هستم.

خب بفهمند تو که دیگر سیگار نمی کشی؟

بله، اما خب الان دوست ندارم.

چند سال سیگار کشیدی؟

۱۰ سال. یعنی از ۲۴ سالگی تا همین پارسال. از روزی یک نخ با شوهرم شروع کردم تا روزی یک پاکت کنار شوهرم.

چرا؟

اولش تفننی، بعدش هم معتاد شدم. می دانی تو روزی یک لیوان چای بخور، بعد ۲ تا بعد ۴ تا و زیاد کن. برای سیگار هم همین می شود اما چای دندان هایت را فقط زرد می کند، سیگار همه چیز را. باور کن شعار نمی دهم. پوستم داغون شد. دندان هایم از بین رفت. نفس کم آوردم و دختر کوچکم را که بردم پیش پزشک... (سکوت می کند) به خاطر تب و تشنجی که می کرد به من گفت خانم سیگار شما ریه های دختران را پیر کرده. به شوهرم هم گفت اما عذاب من بیشتر بود.

از آنجا به فکر ترک افتادی؟

بهتره بنویسی به فکر مرگ. وقتی دخترم تب می کند می خواهم بمیرم. الان از سیگار متنفرم. به همه هم می گویم تو خودت دیدی، به خدا باید فایده و ضرر کنند. آخر این لعنتی چه فایده ای دارد؟

می گویند اعصابشان راحت می شود؟

بقیه جاهایشان که ناراحت می شود. حتما بنویس این را که اگر زن های سیگاری زیاد شده چون مشکلات زن ها زیادتر شده. بروید و تحقیق کنید از کار و درس و موقعیت اجتماعی گرفته تا همه چیز. اینها که قبحش ریخته و بقیه را هم بریزید دور، به این حرف ها نیست...

زنان سیگاری دنیا زیاد شده اند

پای سیگار که در میان باشد حرف از سیگار و علت هایش به اندازه تعداد آدم ها متفاوت می شود. هرکسی دلیلی دارد برای کشیدن و ترک کردن. یکی لج و لجبازی و دیگری آرامش دادن به خودش، یکی نداشتن تفریح، یک دانستن آن به عنوان تنها تفریح، یکی باور به اینکه بدتر از سیگار هم هست و... اما تنها در ایران این اتفاق نیفتاده و دلایل روانی و جامعه شناختی باعث به وجود آمدن این پدیده- زیاد شدن سیگاری های دختر- نشده بلکه آمار سازمان بهداشت جهانی هم در سال ۲۰۰۵ از زیادشدن زنان سیگاری در ۲۰ سال اخیر خبر داد و اعلام کرد تعداد زنان سیگاری ۶۰ درصد افزایش داشته است.