سایبر دیپلماسی را از دکتر ظریف یاد بگیرید!

برترین ها: با توسعه فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی ICT در دنیایی که از آن به دهکده جهانی یاد می‌کنند، سبک زندگی اکثر مردم نیز فراخور دورانی که در آن زندگی می‌کنند، با تغییرات شگرفی همراه بوده است. سبک زندگی مردمان روزگار ما، تا حد زیادی دیجیتالی شده است و این سبک زندگی دیجیتالی، نه تنها در شیوه‌های آموزشی، صنعتی، اقتصادی و فرهنگی تأثیر گذار بوده، بلکه تا حد زیادی در دیپلماسی و تعامل دولت با مردم نیز اثرات غیر قابل انکار خود را نمایان کرده است.

به گزارش برترین ها؛ همراهی بدنه دولت و هم چنین موضوع دیپلماسی با فناوری اطلاعات و ارتباطات امروزی، پدیده ای به نام دولت الکترونیک e-government و به دنبال آن، مفهومی نوین به نام سایبر دیپلماسی Cyber Diplomacy را سبب شد. سایبر دیپلماسی، از دهه هشتاد میلادی به این سو، در ادبیات علوم آی تی و سیاست خارجی، باب شد و تا کنون مقالات، کتاب‌ها و سخنرانی‌های زیادی درباره نقش اثرگذار و مهم سایبر دیپلماسی در اعلام مواضع سیاسی کشورها و جذب افکار عمومی و پیش بردن اهداف چند لایه سیاست خارجی، ارائه شده است.


سایبر دیپلماسی به این موضوع به طور اجمال می‌پردازد که چطور و چگونه فناوری اطلاعاتی و ارتباطی روز دنیا، می‌تواند یک پیام را به طیف وسیعی از مخاطبان در سراسر جهان رسانده و بالاترین میزان بازدهی و بازخورد را از انتقال این پیام کسب کند.

سایبر دیپلماسی امروزه از طریق کانال‌های مهمی ارائه می‌شود، یکی از آن‌ها، سایت‌های دولتی کشورها می‌باشد. سایت‌های دولتی، نقش مهمی در انتقال مالتی مدیا و چند زبانه سیاست‌های دولت‌ها به مخاطبان فضای مجازی دارد. در کناران، نقش شبکه‌های اجتماعی را در اثربخش کردن سایبر دیپلماسی نباید فراموش کرد.

توییتر، فیس بوک، یوتیوب و حتی اینستاگرام، امروزه تأثیر گذاری فوق العاده ای در میان مخاطبان پهنه جهانی وب دارند و به نظر می‌رسد، سایبر دیپلماسی بدون شبکه‌های اجتماعی، مفهومی بی ارزش خواهد بود. پس، باید به اهمیت شبکه‌های اجتماعی وب و هم چنین نقش راهبردی سایبر دیپلماسی در هدف قراردادن گسترده مخاطبان با بهترین ابزارهای تعاملی، توجه داشت.

این توجه را به نظر می‌رسد، تا حدودی اعضای هیئت دولت و کابینه دولت تدبیر و امید، از زمان پیروزی حسن روحانی در انتخابات سال 1392، در دستور کار قرار داده‌اند. اکنون، چند تن از اعضای هیات دولت ، در نخستین شبکه اجتماعی ایرانیان موسوم به کلوب دات کام فعال هستند و به طور روزانه به انتشار دیدگاه‌ها و نظرات خود د این جامعه مجازی فارسی می‌پردازند.


خود شخص رییس جمهور نیز، از طریق توییتر، بعضی از مواضع خود را اعلام می‌کند. البته مهندس جهانگیری، معاون اول رییس جمهور، هر از گاهی به انتشار تصاویر بازدیدهای خود در سفرهای استانی در صفحه فیس بوکش اقدام می‌کند.

شاید، همان طور که رییس دفتر دولت اصلاحات را به عنوان اینترنتی‌ترین عضو دولت در دهه هشتاد می‌شناختند، بتوان دکتر جواد ظریف، وزیر امور خارجه خندان ایران را به عنوان فعال‌ترین مسئول دولتی کشور در فضای مجازی دانست که شمار مخاطبان صفحه شخصی وی در توییتر و فیس بوک، صدها هزار نفر را بالغ می‌شود.

ظریف از زمان تصدی وزارت امور خارجه، به دلیل تسلط به انگلیسی و سابقه فعالیت در امور رسانه ای و دیپلماسی بین المللی، به ظرافت‌ها و اهمیت فعالیت در انتقال پیام دیپلماسی عمومی از راه‌های مجازی آشنا بود و توانست، از این ابزارها به خوبی برای انتقال دیدگاه‌های خود، استفاده کند. انتشار تصاویر، مطالب و دیدگاه‌ها در صفحه شخصی خود در فیس بوک، بعضاً، با واکنش بین المللی رو به می‌شد که در قضیه تراژدی فکت شیت ها و مسائل هسته ای ایران با گروه 1+5، این مواضع اینترنتی، داغ تر بود.

جهانی شدن پست‌ها و مطالب ظریف از طریق فیس بوک و توییتر، آن هم ظرف کم تر از چند ساعت، اهمیت سایبر دیپلماسی از جنس دکتر ظریف را نشان داد و بارها اثبات کرد.

توییت هایی که بین ظریف و دختر نانسی پلوسی، رییس سابق مجلس امریکا در سال 2013، شکل گرفت، با واکنش‌های بسیاری همراه شد.


همچنین نوشته‌های ایشان در صفحه خود در فیس‌بوک، با وجود فیلتر بودن این شبکه در داخل کشور، حر ف و حدیث‌های زیادی به همراه آورد که در نهایت، ظریف را بران داشت تا همچنان از این دو شبکه اجتماعی تاثیرگذار عصر دیجیتال، برای انتقال مواضع سیاسی خود در فضای دیپلماسی عمومی بهره گیرد.


صفحه توییتر ظریف را سران جهان قطعاً مشاهده می‌کنند که فردی مانند جان کری، وزیر امورخارجه ایالات متحده، از هشتگ های مربوط به صفحه ظریف در داخل نوشته‌های خود استفاده می‌کند. این که یک صفحه، چه تعداد فالوور دارد، سند کافی برای میزان بازدید و اهمیت مطالب آن نیست. مخصوصاً اگر آن صفحه، مربوط به رییس دستگاه دیپلماسی کشوری چون ایران باشد که همواره در صدر توجه رسانه‌های جهان در حوزه‌های مختلف قرار دارد.

ظریف، یکی از جنبه‌های سایبر دیپلماسی خود را که در چارچوب دیپلماسی عمومی قابل تعریف و تبیین می‌باشد، به موضوع انتشار مواضع ویدئویی خود در پرتال یوتیوب اختصاص داده است. تا کنون بیش از 2 بار، ظریف از ارسال پیام‌های ویدئویی یوتیوبی برای انتشار مواضع سیاست خارجی کشور در فضای وب استفاده کرده است که با استقبال و واکنش جهانی نیز همراه بوده است.

انتشار پیام ویدئویی، آن‌هم از طریق شبکه اجتماعی پر مخاطبی چون یوتیوب، نظر کارکرد، بسیار متفاوت با گفت و گوی تلویزیونی یا خبری با فلان شبکه یا رسانه داخلی یا خارجی می‌باشد. هر لایک و فالو کاربران، امکان دیده شدن این فایل را در میان هزاران نفر فراهم می‌کند. این طیف وسیعی از مخاطبان در داخل صفحات اجتماعی، نسبت به اشتراک گذاری فایل اقدام می‌کنند و موجی از نوشته‌ها زیر مطالب ارائه می‌شود که در قالب جریان سازی مجازی، می‌تواند مورد بررسی قرار بگیرد.

انتشار ویدئویی مواضع سیاست خارجی کشور در حوزه هسته ای از هتل کوبورگ وین، یک عملکرد مطلوب در عرصه سایبر دیپلماسی می‌باشد که ظریف به اهمیت و کارکردان، به طور ظریفی، آشنا و آگاه است.


پیش تر، این کار، از داخل وزارت خارجه کشورمان در تهران در دوم جولای ۲۰۱۴ میلادی، پیش از توافق مقدماتی در ژنو، پیام ویدئویی با عنوان "می‌توانیم تاریخ ساز شویم"، به زبان انگلیسی منتشر شد. سایبر دیپلماسی یوتیوبی ظریف را باید به فال نیک گرفت و از آن برای اپیدمی کردن این رفتار سازمانی در داخل بدنه دولت استفاده کرد.

اصلاً بد نیست چنین رفتاری را وزیر ارتباطات یا وزیر فرهنگ هم در دستور کار بگذارد و با مخاطبانشان، به صورت مستقیم و بدون نیاز به در اختیار داشتن آنتن پخش زنده رادیو یا تلویزیون، در تعامل باشند. خیلی از پیام‌ها و نظرات و هشدارها، وقتی از طرف مقامات رسمی کشور در قابل فایل‌های ویدئویی در شبکه‌های اجتماعی منتقل می‌شود، تأثیر گذاری به مراتب بیش تری نسبت به اعلام مواضع و نظر در رسانه‌های سنتی دارد. باید از این ظرفیت، دولت الکترونیک تدبیر و امید بیش تر استفاده کند.

امیدواریم رییس جمهور محترم نیز، از سایبر دیپلماسی یوتیوبی و توییتری ظریف ایده گرفته و هر از گاهی با مخاطبانش، به صورت خیلی بی پرده و ساده و راحت، صحبت کند. این مخاطب، حتماً نباید سران جهان باشند.

گفتاری ساده با جوانان درباره عدم استعمال دخانیات، صبوری در رانندگی، افزایش میزان مطالعه روزانه، ورزش هفتگی و مسائلی از این دست، می‌تواند تاثیرگذاری زیادی در ارتقای دانش عمومی و توان افزایی افکار عمومی را سبب شود. موضوعی که دولت الکترونیک ایران، به شدت به آن در دوران کنونی؛ نیازمند است.