۲۴ تیر - ۱۵ جولای؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۲۴ تیر برابر با ۱۵ جولای تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۱۰۹۹ - روزي كه تربت مسيح به دست صليبيون اروپايي افتاد

صليبيون اروپايي ۱۵ جولاي سال ۱۰۹۹ ميلادي (و درجريان نخستين جنگ صليبي First Crusade) در بيت المقدس (اورشليم) بر كليساي رستاخير مسيح (Church of the Holy Sepulchre) دست يافتند و به هدف ديرين خود كه تربت عيسي دردست مسيحيان باشد رسيدند. ۱۸ اكتبر سال ۹۶۶ ميلادي اين قديمي ترين كليسا (كه اينك مقرّ اسقف ارتدكس بيت المقدس است) به دستور طارق معروف به «حاكم بامرالله» سلطان مصر و سوريه ويران شده بود و اين اقدام، خشم مسيحيان اروپايي را برانگيخته بود كه بهانه لشكركشي ها و جنگهاي صليبي قرار گرفت.

صليبيون اروپايي (First Crusade) در سر راه خود به فلسطین، ۲۱ می ۱۰۹۷ قلیج ارسلان حکمران سلجوقی بخشی از آناتولیا (ترکیه امروز) را شکست داده بودند (نبرد Dorylaeum). قلیج بتازگی از اصفهان بازگشته و برجای پدرش سلیمان اوغوز نشسته بود. ملکشاه سلجوقی قلیج را شش سال در اصفهان به صورت گروگان نگهداری می کرد تا پدرش گردنکشی نکند. قلیج پس از مرگ ملکشاه در ۱۰۹۲ میلادی به آناتولی بازگشته بود که گرفتار تعرض صلیبیون شده بود.

صليبيون اروپايي پس از شکست دادن قلیج ارسلان، به سوی آنتیوک Antioch که در نیمه راه قسطنطنیه (استانبول) به اورشلیم (بیت المقدس) قراردارد و از ۱۰۸۲ میلادی در دست سلجوقیان بود رهسپار شدند و از بیستم اکتبر ۱۰۹۷ این شهر بزرگ و معروف را محاصره کردند که هشت ماه طول کشید و در سوم ژوئن ۱۰۹۸ سقوط کرد و از دست کربغا (کوربقا) Kerbogha Beg حاکم سلجوقی موصل هم برای پس گرفتن شهر کاری برنیامد. صلیبیون بسیاری از ساکنان شهررا کشتند و سپس راهی بیت المقدس شدند. (آنتیوک در قرن چهارم پیش از میلاد به تصمیم سلوکوس Seleucus ۱ Nicator یکی ازجانشینان اسکندر در کنار رودOrotes و در حاشیه خلیج اسکندرون ساخته شد و یکی از چهار شهری بود که سلوکوس در سوریه بزرگتر ساخته بود. این شهر سپس ۹ قرن عملا میدان جنگ دو امپراتوری ایران و روم بود. اعراب مسلمان در سال ۶۳۷ میلادی آن را که در دست روم شرقی بود متصرف و به «انتاکیه» تغییر نام دادند و از آن پس به میدان جنگ امپراتوری اسلامی و امپراتوری روم شرقی تبدیل شد. ارمنیان نیز که سرزمین شان چند برابر امروز بود چند بار حاکم بر آنتیوک شده بودند. این شهر از ۱۰۸۲ به مدت ۱۴ سال در دست سلجوقیان قرارداشت که در ژوئن ۱۰۹۸ به دست صلیبون افتاد و سپس مملوک (حکمرانان مشترک مصر و سوریه) و بعدا امپراتوری عثمانی بر آنتیوک حکومت کردند. انتیوک که در قرون قدیم و وسطی بیش از نیم میلیون جمعیت داشت به سبب ضایعات جنگها و زلزله های متعدد ازجمله زمین لرزه های شدید و ویرانگر سال ۵۲۶، ۲۹ نوامبر ۵۲۸، ۳۱ اکتبر ۵۸۸ و ... و طغیان رودخانه مجاور شهر جمعیت خودرا از دست داد و کوچک شده است. خسروانوشیروان، شاه ساسانی ایران در سال ۵۳۸ میلادی شخصا از شهر آنتیوک که در تصرف ایران بود دیدارکرد. پیش از او، شاپور یکم در سال ۲۵۶ میلادی به آنتیوک رفته بود).

پيش از رسيدن صليبيون به بيت المقدس، فاطميون مصر آن شهر را از دست ترکان خارج ساخته و آماده دفاع شده بودند. محاصره بيت المقدس از هفتم ژوئن ۱۰۹۹ تا بعد از ظهر ۱۵ جولاي (۳۹ روز) طول کشيده بود و پيش از رسيدن نيروي کمکي فاطميون (مصر) به فرماندهي الافضل، شهر سقوط کرده بود.

صليبيون سپس ضمن غارت بيت المقدس، همانند آنتوک (انتاکيه) ساکنان مسلمان و يهودي آن شهر را تا توانستند کشتند. همه نيروهاي فاتح بيت المقدس از ۱۲ هزار پياده و ۱۲۵۰ سوار تجاوز نمي کرد. اعراب مناطق مجاور به دليل عدم رضايت از ترکان حاضر به جلوگيري از اين نيرو نشده بودند و پس از افتادن شهر به دست فاطميون (اخراج ترکان توسط نيروهاي اعزامي از مصر و سوريه)، براي دفاع از بيت المقدس (قدس) در برابر حمله قريب الوقوع صليبيون، ديگر خيلي دير شده بود.

صليبيون پس از تصرف بيت المقدس و انتخاب يک پادشاه مسيحي براي آن، به جلوگيري از نيروهاي مصري ـ سوري به فرماندهي الافضل رفتند و او را مجبور به بازگشت به مصر کردند.

كليساي رستاخيز كه در قرن چهارم ميلادي توسط كنستانتين امپراتور وقت روم مرمت شده بود، در سال ۶۱۴ ميلادي به تصرف ژنرال «شهربراز» اسپهبد ايراني درآمده كه وي صليب اصل را (صليبي كه مسيح بر آن مصلوب شده بود و مسيحيان رومي در جنگهاي بزرگ آن را به عنوان نماد پيروزي با خود مي بردند) به تيسفون منتقل كرده بود. صلاح الدين ايوبي حكمران كُردتبار مصر و سوريه (متولد در تكريت) كه در تاريخ به جوانمردي مشهور است اين كليسا و شهر قدس را در سال ۱۱۸۶ ميلادي از صليبيون پس گرفت ولي به آن آسيب نزد و اجازه داد كه مسيحيان و از جمله مسيحياني كه از اروپا به آنجا مهاجرت کرده بودند در آن شهر باقي بمانند و زندگي كنند. شهر قدس (بيت المقدس) و كليساي رستاخيز در سال ۱۲۴۴ ميلادي به تصرف اميران ترك (سلجوقي ـ خوارزمشاهي) درآمد و بعدا تا اواخر جنگ جهاني اول در كنترل عثماني بود كه از اين زمان به دست انگليسي ها افتاد و ....


1857 - در جريان قيام مسلحانه هندي ها بر ضد استعمار انگلستان، انگليسي هاي مستقر در « كاون پور » قتل عام شدند.


۱۹۰۹ - روزي که محمد على شاه قاجار در ميهن خود، به سفارت روسيه پناهنده شد!

۲۴ تير ماه ۱۲۸۸ (۱۵ جولاي ۱۹۰۹) شهر تهران پس از يک روز جنگ خياباني به دست افراد مسلح بختياري، گيلان و مجاهدین مشروطیت افتاد و محمدعلي شاه قاجار پس از اطلاع از آن، با خانواده اش به ساختمان تابستاني سفارت روسيه در زرگنده قلهک پناهنده شد. وي قبلا در سلطنت آباد مستقر شده بود و با اينکه هنوز پانصد قزاق و تعدادي توپ در اختيار داشت تصميم به تحصّن در سفارتخانه خارجي گرفته بود.


به تفسير برخي از مورخان، محمدعلي شاه با تحصّن در ساختمان تابستاني سفارت روسيه، پناهنده شدن به بيگانه را بر مذاكره با سران مخالفان و پذيرفتن شرايط آنان ترجيح داد كه در «تاريخ» به عنوان اقدامي حقارت آمیز ثبت شده است. همزمان، ساير مقامات نزديک به او نيز به سفارتخانه ها پناه بردند. چون (ظاهرا!) سفارتخانه هاي روسيه و انگلستان براي همه متقاضيان تحصّن جاي نداشتند به مقامهاي اضافي، هرکدام يک پرچم اين دو دولت داده شد تا بر بالاي خانه هايشان نصب کنند که کسي متعرضشان نشود!!. این وضعیت نيز یک لکه ننگ بر تاریخ ایران اضافه کرده است.

سفيران روسيه و انگلستان سپس به طور جداگانه و با لحني متفاوت از سردار اسعد و سپهدار تنکابني فرماندهان نيروهاي فاتح تهران خواستند که به زد و خورد پايان دهند و مسئله را از راه مسالمت حل کنند!. فاتحان تهران خواستار تسليم سرهنگ لياخوف (فرمانده روس نيروي قزاق مستقر در تهران كه مجلس را به توپ بسته بود) شدند که موافقت شد و لياخوف به فاتحان تهران مراجعه کرد و تامين خواست.

دو روز بعد يک شوراي عالي 28 نفري تشکيل و همان روز محمد علي شاه را به دليل پناهنده شدن در خاک وطن به سفارتخانه خارجي، از سلطنت خلع و پسر 12 ساله او احمد ميرزا را به سلطنت برداشت و چون او هنوز طفل بود؛ قرار شد که عضدالملک «ايلخان قاجار (رئيس وقت ايل مغول تبار قاجار)» نيابت سلطنت را بر عهده گيرد. این ایل به روش مغولهای قرون 12 ـ 14، هنوز «ایلخان» داشت!. احمد ميرزا در آن لحظه با پدرش در سفارت روسيه بود که از آنجا به کاخ سلطنتي انتقال يافت.

همه اين ماجرا نتيجه رقابت استعماري روسيه و انگلستان بود که روسيه از محمدعلي شاه و انگلستان از مجلسيان حمايت مي کردند!.

1910 - قتل آيت الله بهبهاني - خلع سلاح عمومي - کناره گيري رئيس الوزراء

15 جولاي سال 1910 (24 تير ماه 1289) چهار مرد مسلح وارد خانه آيت الله عبدالله بهبهاني از سران انقلاب مشروطيت شدند و او را كشتند. در اعتراض به اين عمل، مجلس شوراي ملي جلسات خودرا تعطیل کرد و کسبه تهران دست ازکار کشیدند و عزاي عمومي اعلام شد. حسن تقي زاده (كه سالها بعد رئيس سنا شد) به عنوان محرك اصلي وقوع این ضایعه معرفي شد و گفته شد كه قاتلان از كساني بودند كه خود را «مجاهد مشروطيت» مي خواندند، و به همين سبب دولت دستور خلع سلاح عمومي را صادر كرد. پنج روز بعد هم سپهدار تنكابني نخست وزير وقت كناره گيري كرد و ميرزا حسن خان (مستوفي الممالك) جاي او را گرفت. ميرزا حسن خان هنگام نخست وزيرشدن 37 سال بيش نداشت.


1285 - مهاجرت علما و مردم تهران به قم و آغاز هجرت كبري در جريان نهضت مشروطه

در ادامه نهضت مشروطه، پس از آن كه خواسته‏هاي علما و مردم در مورد تاسيس عدالت خانه و اجراي قوانين اسلام و... عملي نشد، علما تصميم گرفتند كه به قم مهاجرت نموده و در حرم حضرت معصومه(س) تحصن كنند. درنهايت در 24 تير 1285 ش برابر با 23 جمادي الاول 1324، حضرات آيات سيد محمدطباطبايي و سيد عبداللَّه بهبهاني در رأس يك گروه هزار نفري به سوي قم حركت كردند و مهاجرت كبري را شروع نمودند. همچنين شيخ فضل‏اللَّه نوري، سه روز بعد با فراهم آوردن جمعيت بسيار زياد، از تهران به قم هجرت نمود. اين مهاجرت، موجي از يك قيام در سراسر كشور ايجاد كرد و علماي بزرگ زمان از قبيل آقانجفي اصفهاني و آخوند ملاقربانعلي زنجاني از روحانيون مشهور و متنفذ اصفهان و زنجان، به اين تحصن پيوسته و روحانيون ساير شهرها با تلگراف‏هاي متعدد، در انجام خواسته متحصنين قم پافشاري نمودند. در جايي كه نهضت در اوج پيروزي قرار داشت و مظفرالدين شاه قاجار هم خواسته رهبران نهضت را پذيرفته بود، به واسطه دست‏هاي مرموزي كه در جريان بود، اولين انحراف نهضت آشكار شد و عده‏اي از مردم، ناآگاهانه به سفارت انگليس پناهنده شدند و در حياط سفارت تحصن كردند.


تحصُّن بيش از بيست هزار نفر از مردم در سفارت انگلستان، هرچند در ظاهر به بهانه حفظ جان مردم صورت مي‏گرفت ولي در واقع نوعي تعدّي از احكام اسلامي بود كه استعمار پير به دنبال آن بود. اين انحراف بعدها تا آنجا كشيده شد كه شيخ فضل‏اللَّه را كه خود، از رهبران مشروطه به شمار مي‏رفت، به دليل مخالفت با مشروطه غيرمشروعه، به جوخه دار سپردند. سرانجام بر اثر فشار متحصنين، مظفرالدين شاه تمامي خواسته‏هاي آنان را پذيرفت و در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ش، طي فرماني، ضمن عزل عين‏الدوله، صدر اعظم مستبد خود، دستور برگزاري انتخابات و تشكيل مجلس شورا را صادر كرد. در نهايت علما و مردم متحصن در قم، ده روز بعد از امضاي فرمان مشروطه، با احترام به تهران بازگشتند.

۱۹۲۰ - پادشاه سوريه پس از فرار از دمشق پادشاه عراق شد!

۱۵ جولاي ۱۹۲۰ با نزديك شدن نيروهاي اعزامي فرانسه به شهر دمشق، امير فيصل از طايفه هاشمي حجاز كه از سوي انگلستان به پادشاهي سوريه منصوب شده بود از آن شهر فرار كرد.

سوريه و لبنان از متصرفات سابق عثماني، در پايان جنگ جهاني اول سهم فرانسه شده بودند و با فرار اميرفيصل، پيش دستي انگلستان در نصب پادشاه براي سوريه بي حاصل شد. دمشق ۱۸ جولاي آن سال به تصرف نيروهاي فرانسه درآمد. امير فيصل که تنها سه ماه پادشاه سوريه بود بعدا به تصميم انگلستان، پادشاه عراق شد! ـ کشوري كه انگليسي ها آن را از كنار هم قراردادن سه ايالت مختلف المذهب و نژاد امپراتوري (ازميان رفته) عثماني ساخته بودند.


1318 - تولد حضرت آیت اللَّه سید علی حسینی خامنه ‏ای رهبر معظم انقلاب اسلامی

رهبر عالیقدر حضرت آیت الله سید على خامنه اى فرزند مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج سید جواد حسینى خامنه‌اى، در 1318 شمسی برابر 1358 قمرى در مشهد مقدس چشم به دنیا گشود. ایشان دومین پسر خانواده هستند. زندگى سید جواد خامنه اى مانند بیشتر روحانیون و مدرسّان علوم دینى، بسیار ساده بود. همسر و فرزندانش نیز معناى عمیق قناعت و ساده زیستى را از او یاد گرفته بودند و با آن خو داشتند.


آیت الله خامنه اى که از هیجده سالگى در مشهد درس خارج فقه و اصول را نزد مرجع بزرگ مرحوم آیت الله العظمى میلانى شروع کرده بودند. در سال 1336 به قصد زیارت عتبات عالیات، عازم نجف اشرف شدند و با مشاهده و شرکت در درسهاى خارج مجتهدان بزرگ حوزه نجف از جمله مرحوم سید محسن حکیم، سید محمود شاهرودى، میرزا باقر زنجانى، سید یحیى یزدى، و میرزا حسن بجنوردى، اوضاع درس و تدریس و تحقیق آن حوزه علمیه را پسندیدند و ایشان را از قصد خود آگاه ساختند. ولى پدر موافقت نکرد. پس از مدّتى ایشان به مشهد باز گشتند.

آیت الله خامنه اى از سال 1337 تا 1343 در حوزه علمیه قم به تحصیلات عالى در فقه و اصول و فلسفه، مشغول شدند و از محضر بزرگان چون مرحوم آیت الله العظمى بروجردى، امام خمینى، شیخ مرتضى حائرى یزدى وعلـّامه طباطبائى استفاده کردند. در سال 1343، از مکاتباتى که رهبر انقلاب با پدرشان داشتند، متوجّه شدند که یک چشم پدر به علت «آب مروارید» نابینا شده است، بسیار غمگین شدند و بین ماندن در قم و ادامه تحصیل در حوزه عظیم آن و رفتن به مشهد و مواظبت از پدر در تردید ماندند.


آیت الله خامنه اى به گفته خویش «از شاگردان فقهى، اصولى، سیاسى و انقلابى امام خمینى (ره) هستند» امـّا نخستین جرقـّه هاى سیاسى و مبارزاتى و دشمنى با طاغوت را مجاهد بزرگ و شهید راه اسلام شهید «سید مجتبى نوّاب صفوى» در ذهن ایشان زده است، هنگامیکه نوّاب صفوى با عدّه اى از فدائیان اسلام در سال 31 به مشهد رفته در مدرسه سلیمان خان، سخنرانى پر هیجان و بیدار کننده اى در موضوع احیاى اسلام و حاکمیت احکام الهى، و فریب و نیرنگ شاه و انگلیسى و دروغگویى آنان به ملـّت ایران، ایراد کردند. آیت الله خامنه اى آن روز از طـّلاب جوان مدرسه سلیمان خان بودند، به شدّت تحت تأثیر سخنان آتشین نوّاب واقع شدند. ایشان مى گویند: «همان وقت جرقه هاى انگیزش انقلاب اسلامى به وسیله نوّاب صفوى در من به وجود آمده و هیچ شکى ندارم که اولین آتش را مرحوم نوّاب در دل ما روشن کرد».

آیت الله خامنه اى پس از پیروزى انقلاب اسلامى نیز همچنان پرشور و پرتلاش به فعالیّت هاى ارزشمند اسلامى و در جهت نزدیکتر شدن به اهداف انقلاب اسلامى پرداختند که همه در نوع خود و در زمان خود بى نظیر و بسیار مهّم بودند .


۱۹۴۴ - بمباران گسترده ژاپن توسط بمب افكن‏ هاي امريكا در جريان جنگ جهاني دوم

در جريان بمباران پرحجم و گسترده تأسيسات و شهرهاي ژاپن توسط نيروي هوايى امريكا، كه از ۱۵ ژوئيه ۱۹۴۴م آغاز گرديد هزاران بمب افكن سنگين ب - ۲۹ امريكايي موسوم به "دژ پرنده" شركت داشتند و تا شكست نهايي ژاپن و تسليم اين كشور، ژاپن را بمباران كردند. از نتايج هولناك اين بمباران‏ها مي‏توان، انهدام بيش از سه هزار كارخانه بزرگ و كوچك ژاپن و قتل عام ده‏ها هزار غير نظامي را برشمرد.


۱۹۶۷ - آغاز کار تلویزیونهای ماهواره ای

پنج سال پس از پرتاب «تلستار (تلستار ـ ۱)» ـ نخستين ماهواره مخابراتي به فضا در دهم جولای ۱۹۶۲ و پخش سمبولیک برنامه سه ساعته «دنیای ما» برای مخاطبان ۱۹ کشور در ۲۵ ژوئن ۱۹۶۷، از ۱۵ جولای این سال و از طریق رله ماهواره ای کار پخش جهانی برنامه های عادی شبکه های تلویزیونی آغاز و روزمره شده است. روسها از اپریل ۱۹۶۵ این پخش ماهواره ای را شروع کرده بودند. در برنامه افتتاحیه دهم جولای ۱۹۶۷، پابلو پیکاسو صورتگر معروف، ماریا کالاس خواننده اپرا و جمعی دیگر از هنرمندان شرکت کرده بودند و این برنامه ۴۰۰ میلیون مخاطب داشت. تلستار ـ ۱ متعلق به چند کمپاني مخابراتي آمريکا و بنيادهاي دولتي مربوط در انگلستان و فرانسه بود.


با قرارگرفتن ماهواره های مخابراتی در مدار زمين، امواج هرفرستنده تلويزيوني كه از نوع موج بلند است و قبلا (پنج دهه پیش) منحصر به پوشش منطقه ای مسطّح و محدود از سطح کره زمين بود، می تواند از طریق آنها (رله کردن) و همانند راديوهاي موج كوتاه به سراسر جهان برسد. به این ترتیب از دهه هفتم قرن 20 برنامه هاي تلويزيوني نيز جهاني شده اند که از همان آغاز کار مانند هر رسانه دیگر وسیله جنگ سرد و تبلیغات سیاسی ـ اقتصادی دولتها و ابزار تلقین قرارگرفته اند.

رامبرانت

والتر بنیامین

ژاک دریدا

عطا صفرپور

آنتون چخوف

ایلیا مچنیکو

صدرالدین عینی