۱۱ مرداد - ۲ آگوست؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱۱ مرداد برابر با ۲ آگوست تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۵۳۲ - قتل عام تظاهركنندگان ضد ماليات اضافي

دوم آگوست در سال ۵۳۲ ميلادي، واحدهاي ارتش روم (شرقي) در شهر قسطنطنيه (استانبول امروز) تظاهركنندگان بر ضد مالياتهاي اضافي تازه را به داخل ورزشگاه بزرگ اين شهر راندند و در اينجا قتل عام كردند.


تظاهرات از سه روز پيش از آن آغاز شده بود. ژوستينين Justinian امپراتور كه خزانه اش بر اثر جنگ با ايران تهي شده بود مالياتهاي تازه اي بر مردم وضع كرده بود و وصول اين مالياتها را به مقاطعه واگذار كرده بود و مقاطعه كاران مالياتي به مردم ظلم فراوان مي كردند و حتي فرزندان آنان را به جاي پول مي گرفتند و مي فروختند. در روز قتل عام تظاهركنندگان، ژوستينين از شهر خارج شده تا كسي نزد او درخواست قطع قتل عام را نكند.

1743 - لشکرکشی نادرشاه به بین النهرین

دوم آگوست 1743(11 امردادماه)، نادرشاه رئیس انتخابی کشور ایران در جريان جنگ با عثماني در بين النهرين (عراق امروز)، دستور حمله به کركوك کُردنشین و آزادکردن آن از دست دولت استانبول را صادر كرد و دو روز بعد توپخانه ارتش ايران مواضع نظامیان آن دولت (عَساكر عثماني) در کرکوک را گلوله باران كرد. در طول اين جنگها، نادر در همين سال بغداد و بصره را هم متصرف شد. مردم سليمانيه مرکب از کُرد و تُرکمان همچنان به ايران وفادار بودند.


دولت عثماني به پایتختی استانبول که خودرا خلیفه مسلمین اعلام کرده بود و جانشین خلفای دمشق و بغداد، اواخر كار صفويه كه دولت اصفهان عمدتا بر اثر فساد اداري ناشي از افتادن امور دربار شاهان اين دودمان به دست گُرجيان و انتصابات نادرست، رو به ضعف نهاده بود با اخراج حُكّام وابسته به ايران در بین النهرین، بسياري از مناطق عراق امروز را متصرف شده بود و لشکرکشی نادرشاه به آن منطقه برای پس گرفتن آن اراضی و شهرها بود. قبلا هم شاه طهماسب اول بغدادرا به عثمانی واگذارکرده بود که شاه عباس یکم آن را پس گرفته بود. درگيري ايرانيان با هر قدرت وقت بر سر بين النهرين، از زمان بپاخيزي ايرانيان براي کسب استقلال و حاکميت ملي (دو قرن پس از سلطه عرب) آغاز شده است. بين النهرين قرن ها يک ايالت ايران بود و پايتخت ايران در آن ايالت قرار داشت که آثار آن باقي است.

1914 - آلمان از بلژيك خواست كه به نيروهاي آلماني اجازه دهد تا از طريق خاك آن كشور به فرانسه حمله برند كه بلژيك پس از مشورت با انگلستان اين درخواست را رد كرد و همان روز نيروهاي آلمان وارد خاك بلژيك شدند و دولت انگلستان نيز به آلمان اعلان جنگ داد.

1934 - درگذشت هيندنبورگ و قدرت مطلق شدن هيتلر

دوم آگوست 1934 مارشال هيندنبورگ رئيس جمهور آلمان درگذشت و همان روز هيتلر از پارلمان خواست كه با تصويب يک قانون او را «فوهررFuhrer» به معناي رهبر و پيشوا لقب دهد كه هم رئيس جمهور باشد و هم صدر اعظم (رئيس دولت).


پل فون هيندنبورگPaul Von Hindenburg قهرمان آلمان در جنگ جهاني اول و مارشال اين کشور بود که با مرگ او راه براي قدرت مطلق شدن هيتلر هموار شد. در پي پيروزي حزب نازي (ناسيونال سوسياليست) در انتخابات آلمان، هيتلر رهبر آن از سال 1936 صدر اعظم آلمان شده بود و هيندنبورگ فرمان صدر اعظم شدن اورا امضا کرده بود.

هيندنبورگ پيش از جنگ جهاني اول بازنشسته شده بود که پس از آغاز جنگ، داوطلبان به خدمت بازگشت و در دهه بعد و زماني که احساس کرد اگر در خانه بنشيند، ممکن است سياستمداران ناکارآمد انتخاب شوند و به کشور آسيب برسد کهذا به صحنه بازگشت و نامزد انتخابات شد و دو دوره انتخاب شد.

1288 - شهادت آيت ‏اللَّه شيخ فضل‏ اللَّه نوري

حاج شيخ فضل اللَّه كجوري معروف به نوري فرزند ملاعباس در سوم دي ماه 1223 شمسي برابر با دوم ذيحجه 1259 قمري متولد گرديد. پس از تحصيلات مقدماتي، به عراق رفت و از محضر درس ميرزاي بزرگ شيرازي و ميرزا حبيب اللَّه رشتي استفاده كرد. شيخ فضل‏اللَّه در طي ساليان متمادي حضور در درس استادان زمان، به مجتهدي برجسته و فقيهي نامدار تبديل شد و پس از چندي در سال 1264 ق با اشاره ميرزاي شيرازي براي هدايت و پيشوايي جامعه ايران، راهي تهران گرديد. وي در تهران به اقامه جماعت و تاليف و تدريس علوم اسلامي و حوزوي پرداخت و بر اثر مهارت در فقه و اصول و ساير علوم اسلامي به زودي مورد استقبال طلاب و روحانيون قرار گرفت. در اين ميان فضلاي برجسته‏اي تربيت يافتند كه حاج شيخ عبدالكريم حائري يزدي، حاج آقا حسين قمي، ميرزا ابوالقاسم كبير قمي، علامه محمد قزويني و... از آن جمله‏اند. او در كنار فعاليت‏هاي علمي، به فعاليت‏هاي سياسي هم مي‏پرداخت و به شدت با تز جدايي دين از سياست مخالفت ورزيد. شيخ در اوايل مشروطيت از پيشگامان و مجاهدان اين نهضت بود و دوشادوش سيدعبداللَّه بهبهاني و سيدمحمد طباطبايي به مبارزه پرداخت. شيخ فضل‏اللَّه نوري در جريان تدوين قانون اساسي پيشنهادهايي به مجلس داد.


ذكر مذهب جعفري به عنوان مذهب رسمي كشور و اصل نظارت فقها بر قوانين مجلس شوراي ملي از جمله اين پيشنهادها بود گر چه مورد مخالفت نمايندگان قرار گرفت ولي از هوشياري و شمِّ سياسي او حكايت داشت. وليكن پس از چندي پي برد كه دست‏هاي پليد و پنهاني به قصد پايمال كردن خون‏هاي ريخته شده در راه اين نهضت پيدا شدند و مشروطه را نه به معناي حكومتي كه مشروط به رعايت حدود و قوانين الهي باشد، بلكه به معناي رژيمي كه مردم در مقابل آن مشروط به سكوت باشند و قوانين غربي در آن به اجرا درآيد مي‏خواهند. لذا مخالفت خويش را از مشروطه غيرمشروعه اعلام كرد و به تمام بلاد و ولايات تلگراف زد و مشروطه را حرام دانست. سرانجام جناح مقابل در يك دادگاه به ظاهر ملي او را محكوم به اعدام كردند. ايشان در برابر دعوت سفارت روس براي پناهندگي هرگز زير بار اين ذلت نرفت و شهادت در راه خدا را پذيرا شد. سرانجام شيخ فضل اللَّه نوري را كه خود از بنيانگذاران نهضت مشروطه در ايران بود، در ۱۱ مرداد ۱۲۸۸ شمسي برابر با سيزدهم رجب ۱۳۲۷ ق، مصادف با سالروز ولادت امام علي(ع) به چوبه دار كشيده و در ميدان توپخانه تهران به شهادت رساندند. پيكر شيخ در ابتدا پس از اهانت‏هاي فراواني كه به آن روا داشتند، توسط خانواده و دوستان در محل امني در تهران مدفون شد، اما پس از گذشت ۱۸ ماه، جنازه شيخ را به طور مخفيانه و در حالي كه هنوز سالم و تازه بود به قم منتقل كردند و در يكي از حجره ‏هاي شمالي صحن حرم مطهر حضرت معصومه(س) به خاك سپردند.

۱۹۳۹ - روزي که اینشتاین روزولت را ترغیب به تولید سلاح اتمی کرد

آلبرت اينشتاين Albert Einstein فيزيکدان آلماني كه به آمريكا مهاجرت كرده بود دوم آگوست سال ۱۹۳۹ در نامه اي كه براي روزولت رئيس جمهوري وقت آمريكا ارسال داشت به او تاكيد كرد كه ساخت بمب اتمي كاري است شدني و هیتلر دارد اين برنامه را دنبال می کند.


اين نامه روزولت را ترغيب به فراهم ساختن مقدمات توليد بمب اتمي كرد. پروژه منهتن به اجرا درآمد و يك دسته از دانشمندان مربوط دوم دسامبر 1942 (سه سال پس از نامه اينشتاين) در دانشگاه شيكاگو موفق به كنترل واكنش هاي زنجيره اي اتم شدند و نخستين بمب اتمي آمريكا در نيمه جولای 1945 در بيابان ايالت نيومكزيكو آزمايش شد و ششم آگوست (سه هفته بعد) بر ضد ژاپن بكار رفت.

اينشتاين صاحب فرضيه نسبيّت = Relativity و استاد فيزيک در برلين و برنده جايزه 1921 نوبل در اين رشته که براي يک ديدار به آمريکا سفر کرده بود، در سال 1933 پس از اينکه شنيد هيتلر رئيس دولت آلمان شده است از بازگشت خودداري کرد و در آمريکا ماند زيراکه مي دانست هيتلر با يهوديان خوب نيست و او يک يهودي بود. اينشتاين که سرگرم تدريس در دانشگاه پرينستون آمريکا شده بود در سال 1940 سوگند وفاداري به آمريکا و قوانين آن ياد کرد و تبعه نچرالايزد اين کشور شد (عکس پايين). اينشتاين که 14 مارس 1879 به دنيا آمده بود 18 اپريل 1955 درگذشت.


1342 - انتقال امام خميني(ره) از پادگان عشرت آباد به داووديه

با دستگيري حضرت امام خميني(ره) و سركوب قيام پانزده خرداد 1342، امام را در ابتدا به باشگاه افسران بردند اما ساعاتي بعد به پادگان قصر و در چهارم تيرماه 42 به پادگان عشرت‏آباد منتقل نمودند. پس از مدتي و برقراري آرامش ظاهري، براي آنكه بهانه در زندان ماندن امام از مردم گرفته شود و خشم‏ها فروكش كند و نيز امكان حضور دائمي امام در جامعه سلب گردد، رژيم پهلوي تصميم گرفت با انتقال امام از زندان، ضمن در حصر گذاشتن ايشان در محلي تحت اختيار ساواك، آن حضرت را دور از دسترس مردم قرار دهد. بر اين اساس، رييس ساواك به ديدار آن حضرت رفت و ضمن اعلام خبر آزادي ايشان، از امام خواست تا در سياست دخالت نكنند. پاسخ امام كوتاه و گويا بود. ايشان فرمودند: "ما در سياستي كه شما ]به عنوان نيرنگ و دروغ و تزوير [معنا مي‏كنيد، از اول دخالت نداشته‏ايم." در هر حال، در يازدهم مرداد 1342، حضرت امام پس از حدود 57 روز زندان، به منزلي در داووديه تهران منتقل شدند. اگرچه قصد رژيم از انجام اين عمل، كنترل بيشتر بر روي امام در نقطه‏اي خارج از زندان بود، اما مردم بلافاصله پس از اطلاع، بدون ترس و واهمه از تعقيب و دستگيري ماموران ساواك، سيل آسا روانه منزل امام شدند. يك روز پس از انتقال امام به داووديه، روزنامه‏هاي كشور خبري را به دستور ساواك منتشر كردند تا در نظر مردم چنين وانمود كنند كه انتقال امام از زندان به محل جديد، به دليل تفاهمي بوده كه ميان ايشان و مقامات انتظامي به وجود آمده است. اما اين توطئه به زودي با انتشار اعلاميه‏هايي توسط مراجع و علما افشا گرديد و بطلان آن آشكار شد. حضرت امام خميني(ره) تا فروردين سال بعد به مدت هشت ماه در اين منزل سكونت داشتند و در 18 فروردين 1343 آزاد شدند. حوادث بعدي سرانجام به نحوي به وقوع پيوست كه زمينه‏هاي اعتراض شديد آن حضرت به كاپيتولاسيون را در آبان 1343 به وجود آورد و در نهايت، رژيم براي اينكه امام به كلي از كشور به دور باشد، ايشان را در 13 آبان 1343 به تركيه تبعيد كرد.

1990 - روزي که تعرض عراق به كويت آغاز شد

چند ساعت پس از قطع مذاكرات عراق و كويت بر سر تقسيم درآمد نفت يك منطقه مرزي، ارتش عراق در دومين ساعت بامداد دوم آگوست 1990(روزي چون امروز) به كويت حمله برد و برق آسا اين سرزمين را متصرف شد و ضميمه خاك عراق كرد.

حمله نظامي با شركت يكصد هزار نظامي، هفتصد تانك، چهار اسكادران هوايي و كل ناوگان عراق آغاز شده بود. امير كويت و خانواده او قبلا به كشور سعودي فرار كرده بودند. كاخ امير، ساختمان وزارت دفاع كويت و چند نقطه حساس ديگر بمباران شد. دفاع، چندان سنگين نبود و تلفات نخستين روز حمله، نسبتا سبك گزارش شده بود.

دولت بغداد كه از دهها سال پيش از آن، كويت را جزيي از خاك عراق مي دانست پس از استقرار در اين سرزمين شنزار كوچك، هشتم آگوست آن را يك ايالت عراق اعلام كرد و فرماندار عراقي گمارد. شوراي امنيت سازمان ملل در همان روز تعرض، ضمن تصويب قطعنامه اي عمل دولت عراق به رياست صدام حسين را يك تجاوز آشگار اعلام داشت و خواست كه نيروهاي عراقي فورا و بدون قيد و شرط خاك كويت را ترك گويند. دولت هاي اروپايي و آمريكا حسابهاي بانكي و ذخاير كويت را بلوكه كردند تا عراق اين پولها را دريافت نكند. چون عراق به اخطار شوراي امنيت اعتنا نکرد، اين شورا ششم آگوست عراق را تحريم همه جانبه کرد.

اختلاف ظاهري عراق و کويت بر سر بهره برداري از منطقه نفتي واقع در مرز مشترک بود. عراق حق خود را از محل صدور اين نفت مطالبه مي كرد و به علاوه دولت كويت را متهم مي ساخت كه از راه خصومت، بازارهاي بين المللي را انباشته از نفت خام كرده تا عراق از محل صادرات نفت خود پولي به دست نياورد و نتواند كشوررا كه هشت سال درگير جنگ با ايران بود مرمت كند. اتحاديه عرب براي حل اين مسئله، بموقع اقدام نکرده بود!. گفته شده است که صدام حسين در ملاقات 25 جولاي 1990 خود با بانو اپريل گلاسپي April Glaspie سفير آمريكا در بغداد اين اطمينان را به دست آورده بود كه دولت آمريكا وارد مناقشات مرزي عراق با كويت نخواهد شد. اسناد منتشره نشان می دهد اپریل گلاسپی (متولد 26 اپریل 1942 در کانادا و اینک بازنشسته) در دو ملاقات با صدام حسین ضمن اینکه می پرسد چرا آن همه نیرو به مرز کویت فرستاده می گوید درست است که این لشکرکشی موجب نگرانی است ولی اختلاف عرب با عرب ربطی به ما ندارد. اپریل گلاسپی یک کارشناس خاورمیانه در وزارت امورخارجه آمریکا بود و پیش از بغداد، در مصر، کویت و سوریه ماموریت داشت. وی در جریان جنگ عراق با ایران، مدتی در کویت بود.


زادروزها

۱۶۹۶ - زادروز محمود یکم سلطان امپراتوری عثمانی
۱۸۸۴ - زادروز رومولو گایه‌گوس نویسنده و سیاست‌مدار ونزوئلایی.


۱۲۶۹ - زادروز ادیب‌الممالک فراهانی، شاعر پارسی‌گوی ایرانی دوره مشروطه.
۱۹۲۳ - زادروز شیمون پرز نهمین رئیس جمهور اسرائیل


۱۹۲۵ - زادروز خورخه رافائل ویدلا چهل وسومین رئیس‌جمهور آرژانتین
۱۹۳۲ - زادروز پیتر اوتول بازیگر انگلیسی


۱۹۴۲ - زادروز ایزابل آلنده روزنامه نگار و نویسنده اهل شیلی
۱۹۷۶ - زادروز سم ورتینگتون بازیگر استرالیایی


درگذشت‌ها

۱۵۸۹ - درگذشت هانری سوم به طور هم زمان شاه فرانسه ، لهستان و لیتوانی
۱۹۲۱ - درگذشت انریکو کاروسو خواننده اپرای ایتالیایی


۱۹۲۲ - درگذشت الکساندر گراهام بل دانشمند بریتانیایی ، مخترع تلفن
۱۹۲۳ - درگذشت وارن جی. هاردینگ سیاستمدار آمریکایی و بیست‌ونهمین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا


۱۹۳۴ - درگذشت پاول فون هیندنبورگ دومین رئیس جمهور آلمان
۱۹۸۸ - درگذشت ریموند کِلِوی کاروِر جونیور نویسندهٔ داستان‌های کوتاه و شاعر آمریکایی.


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون