۱۱ شهریور - ۲ سپتامبر؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱۱ شهریور برابر با ۲ سپتامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۴۹۰ پيش از ميلاد - يک آتني ۲۴۰ کيلومتر دويد تا اسپارتي ها را از لشکر کشي ايرانيان آگاه سازد

يك ميهندوست آتني به نام فيليپيدس Pheidippides = Philippidess پس از اطلاع از تصرف جزيره «اوبوآEuboea» توسط نيروي دريابُرد ايران و پياده شدن طليعه اين نيرو در «آتيكا» و دشت ماراتنMarathon، دويست و چهل کيلومتر فاصله آتن تا اسپارت را در دو شبانه روز دويد تا از سران اسپارت بخواهد كه نیروی کمکی به آتن بفرستند تا به دست ايرانيان نيفتد. وي دوم سپتامبر سال ۴۹۰ پيش از ميلاد به اسپارت رسيد و درخواست خود را مطرح ساخت. فيليپيدس از جانب کسي ماموريت نداشت و حس ميهندوستي اورا به دويدن ۲۴۰ کيلو متري وادار کرده بود و همين امر ـ در تاريخ ـ بر اهميت عمل او افزوده است. (برخي از مورخان نوشته اند که او يک پيام رسان = نامه بر حرفه اي بود).

به نوشته هرودوت erodothus (کتاب ششم ـ تاريخ جنگهاي پارسيان)، فيليپيدس پس از بازگشت به آتن از اسپارت، به ميدان جنگ رفت و هنگامي که مشاهده کرد ايرانيان به کشتي هايشان باز می گردند تا ازمنطقه خارج شوند مسافت ساحل تا شهر آتن (عرض ناحيه ماراتن Marathon) را که ۴۰ کيلومتر بود دويد تا مردم آتن را که در نگراني بسر مي بردند از اين بازگشت آگاه سازد که پس از دادن خبر به شوراي شهر، در همانجا و در برابر اعضاي شورا برزمين افتاد و درگذشت. پلوتارک نيز جريان را در فصل مارتن کتاب خود توصيف کرده و لوسيان بر آن تفسير نوشته است. به همين جهت و با هدف جاويدان ساختن فداکاري فيليپيدس، بارون پير دو کوبرتين Baron Pierre de Coubertin احياء کننده مسابقه هاي پهلواني المپيک، مسابقه دو طولاني المپيک را «ماراتن» نام نهاده که ۴۲ کيلومتر است.

لشکرکشي به آتن به دستور داريوش بزرگ صورت گرفته بود زيراکه آتني ها اتباع يوناني زبان ايران در آناتولي غربي (معروف به ايوني که واژه يونان از آن گرفته شده و اينک واقع درترکيه) را تحريک به نافرماني مي کردند و يک بار نيز به شهر سارد = سارديس (سارت) آسيب زده بودند.

در لشکرکشي به آتن حدود سي هزار پياده و يک هزار سوار ايراني شرکت داشتند که ششصد کشتي آنان را به آتيکا که حدود ۴۰۰ کيلومتر دور بود منتقل کردند. فرمانده نيروهاي ايراني آرتافرن بود و فرماندهي کشتي ها را درياسالار کُرد (ماد) داتيس (داتوس) برعهده داشت. اين لشکرکشي، بزرگترين Amphibious Warfare (لشکرکشي دريايي ـ زميني تاريخ جهان تا قرن بيستم ميلادي) بشمار مي رود. اين نيرو در سر راه خود چند منطقه ازجمله جزيره بزرگ Euboea و شهر Eriteria واقع در آن وناکسوس را تصرف و در Attica پياده شد. اشتباه در اين بود که پياده ايراني وارد يک منطقه باتلاقي شده بود و يونانيان در تپه هاي مشرف بر دشت و در جنوب غربي آبادي ماراتون مستقر شده بودند.

فرمانده نيروهاي ايراني ۱۲ سپتامبر ۴۹۰ پيش از ميلاد دستور بازگشت داد و فيليپيدس اين خبر را به آتن رسانيد و با گفتن اين جمله «شاد باشيد، ما برنده شديم» بر زمين افتاد و جان سپرد.


223 - آغاز قيام اردشير بابكان سرسلسله پادشاهان ساساني عليه اشكانيان

بر اثر انحطاط دولت مركزي اشكانيان و ضعفي كه به سبب جنگ‏هاي مكرر و طولاني آن با امپراتوري روم به اين پادشاهي ايران وارد شده بود، اردشير بابكان، يكي از اميران دست نشانده پارس، قدرتي به هم رسانيد و بر ضد اردوان پنجم، بيست و هشتمين و آخرين پادشاه اشكاني سر به شورش برداشت. اردشير پس از تسخير كرمان و اصفهان، اردوان پنجم را در منطقه‏اي ميان بهبهان و شوشتر در خوزستان فعلي شكست داد و وي را كشت.


با قتل اردوان پنجم، اردشير بابكان خود را شاه خواند و پس از استيلا بر تمامي ايران، سلسله پادشاهي ساسانيان را اعلام كرد. وي تمام شاهزادگان اشكاني را از دم تيغ گذراند و بدين ترتيب دولت اشكاني پس از 470سال حكومت، منقرض شد. با انقراض اشكانيان، حكومت ساسانيان آغاز شد كه حدود 430 سال به طول انجاميد. در دوره ساسانيان، آيين زرتشتي رسميت يافت و آيين مزدك نيز پديد آمد. سلطنت ساسانيان، با ظهور اسلام و شكست سپاهِ ايران از لشگر اسلام و نيز پذيرش دين مبين اسلام توسط ايرانيان، خاتمه يافت و از آن پس، ايران، جزئي از قلمرو اسلام محسوب گرديد.

439 - تولد خيام نيشابوري شاعر، فيلسوف، پزشك و رياضي‏دانِ شهير ايراني

شهرت حكيم ابوالفتوح عمر بن ابراهيم خيام نيشابوري بيشتر در حكمت، طب، نجوم و رياضيات بود، ولي در اين دوران، بيشتر او را به سبب رباعيات لطيفش مي‏شناسند. اين رباعي‏ها بسيار ساده و بي‏آرايش و به دور از تصنع و تكلف و در كمال فصاحت و بلاغت، در معاني عالي سروده شده‏اند. در اين اشعار، خيام، افكار فلسفيِ خود راكه غالباً در مطالبي از قبيل تحيّر يك متفكّر در برابر اسرار خلقت و تاثّر از ناپيدايي سرنوشت آدميان و كوتاهي حيات و مصائب آن است، بيان مي‏كند.


1870 - روزي که آلمان ابر قدرت جهان شد

دوم سپتامبر سال 1870، يك روز پس از شكست فرانسه از آلمان در جنگ «سدان Sedan»، دولت آلمان ابر قدرت جهان شد. با ارتقاء آلمان، انگلستان دوم و روسيه به رديف سوم پايين رفت و دوران دسته بندي نيروهاي رقيب بر سر بلعيدن سرزمينهاي قاره هاي دوردست آغاز شد كه به آن شکل، تا 1914 ادامه داشت و به جنگ جهاني اول منجرشد.


در سال 1870 نيروهاي فرانسه پس از 44 روز دفاع در برابر سربازان مهاجم آلماني به فرماندهي مارشال مولتكه Moltke در سدان، يکم سپتامبر شكست خوردند و تسليم نيروهاي برتر آلمان شدند. دوم سپتامبر بيسمارك به چادر لويي ناپلئون (پادشاه وقت فرانسه) رفت و اورا با سه ژنرال ارتش فرانسه نزد قيصر برد و لوئي با بر زمين افكندن شمشيرش، تسليم شد. قبلا صد هزار نظامي فرانسوي تسليم شده بودند. با وجود اين، چهار ماه و 16 روز طول كشيد تا نيروهاي آلمان به ورساي فرانسه رسيدند، زيرا گارد ملي (ارتش مردمي) فرانسه، خودرا با شتاب تمام بسيج كرده و بطور غير منظم دست به مقاومت زده بود و نيروهاي آلمان مجبور شده بودند كه نخست با جنگ غير منظم كه برايشان بسيار دشوار بود، آشنا شوند و سپس بجنگند. در ورساي، ويلهلم در اتاق امپراتوران فرانسه ايجاد امپراتوري آلمانيها ـ رايش (رايخ) را اعلام كرد و خودرا قيصر آن ناميد و به اين ترتيب بيسمارك معمار اين امپراتوري به هدف خود رسيد. از سوي ديگر، گروهي از فرانسويان روز چهارم سپتامبر - دو روز پس از تسليم شدن لويي ناپلئون، بار ديگر درپاريس نظام جمهوري برقرار كردند و نظامات انقلاب فرانسه را پس از 80 سال، دوباره به اجرا گذاردند و دست به دستگيري و اعدام و مصادره اموال كساني زدند كه آنان را خائن به وطن و روح انقلاب مي دانستند ولي به نتيجه نرسيدند.

1879 - سالروز قتل انگليسي ها در كابل

دوم و طبق بعضي اسناد سوم سپتامبر 1879 يعقوب خان از اميران ضد انگليسي افغان (و بناچار هوادار روسيه) پس از تصرف كابل دست به قتل عام انگليسي هاي مقيم اين شهر زده بود و «سر پير كاواناري Sir Pierre Cavagnari» نماينده تام الاختيار انگلستان در افغانستان يكي از اين مقتولين بود. امير يعقوب خان به تحريك دولت مسكو و دريافت وعده هرگونه كمك از اين دولت پس از يك ماه محاصره، شهر كابل را كه در دست يك خان دست نشانده لندن بود تصرف كرده بود.

با قتل عام انگليسي ها در کابل، پيمان صلح «گندمكGandomak» ميان دولت لندن و افغانها عملا برهم خورد. سپس يحيي خان پسر امير يعقوب خان دست به محاصره شهر قندهار زد تا پادگان انگليسي آنجا را خلع سلاح كند. سياست انگلستان در آن زمان بر اين مدار بود كه قندهار و كابل تحت يك لوا و حكمران نباشند و همه تلاش خودرا بكار مي برد تا ميان پشتونها تفرقه باشد (جداكردن و تقسيم پشتونها با خط مرزي «دوراند» ميان دو کشور (هندوستان وقت و افغانستان)، در اجراي همين سياست بود كه يك مسئله دائمي ميان پاكستان (جانشين هندوستان غربي) و افغانستان شده است.


دولت انگلستان هنگامي كه قندهار را در محاصره يحيي خان ديد، سپاهي را به فرماندهي ژنرال «فردريك رابرتز» روانه قندهار كرد. اين سپاه يحيي خان را مجبور به عقب نشيني به كوهستان كرد و عبدالرحمن خان نوه دوستمحمد خان را كه از منافع انگلستان حمايت مي كرد و برضد روسيه بود، در كابل به اميري رساند.

همين رقابت شديد 90 ساله لندن و مسكو بر سر افغانستان بود كه انگلستان با تهديد نظامي و اعزام ناوگان به بوشهر، خارك و خرمشهر دولت وقت ايران را مجبور به تخليه شهر هرات و مناطق غربي افغانستان كرد و يك قطعه اصلي خاك ميهن ما و يكي از يادگارهاي فرهنگ و ادب ايراني را پس از هزاران سال از آن جدا ساخت. رقابت لندن و مسكو بر سر افغانستان تا سال 1919 كه انگلستان به دليل كمونيست شدن روسيه و قطع رقابت (بطور موقت) و نيز تاسيس جامعه ملل، استقلال افغانستان را برسميت شناخت ادامه داشت و بعدا به صورتي ديگر درآمد. اين بار انگليسي ها دولت واشنگتن را تحريك به مداخله كردند كه به تدريج رنگ «ناتو» به خود گرفته است. با ايجاد سازمان همكاري شانگهاي، تحولات اخير در مسكو ، تشديد زد و خوردهاي افغانستان و وقوع تغييرات دولتي در پاكستان بعيد نيست كه بعدا عناصر تازه اي وارد مسئله افغانستان شود و ....

1945 - روز استقلال ويتنام و سالروز درگذشت هو ـ شي مين

دوم سپتامبر 1945 دكتر «هو شي مين» رهبر مردم ويتنام استقلال اين كشوررا اعلام داشت. از آن پس ويتنامي ها اين روز را به عنوان روز ملي خود رعايت مي كنند. «هو» 24 سال بعد در چنين شبي (دوم سپتامبر 1969) در 79 سالگي درگذشت. به اين صورت سالروز اين ضايعه مصادف با سالروز اعلام استقلال ويتنام است كه خود او آن را اعلام داشته بود.


هوشي مين از مردان بزرگ سده بيستم در عين حال يكي از اعضاي موسس حزب كمونيست فرانسه بشمار مي رود. وي همچنين در سال 1925 به روسيه شوروي رفته بود تا به كار پياده كردن نظام سوسياليستي در اين اتحاديه كمك كند و در سال 1930 در زماني كه در چين به سازماندهي كمونيستهاي اين كشور كمك مي كرد حزب كمونيست ويتنام را هم تاسيس كرد. آنگاه به فكر پايان دادن به استعمار فرانسه بر ويتنام، وطن خود، افتاد و سازمان «ويت مين» مركب از كمونيستها و ناسيوناليستهاي ويتنامي را تشكيل داد. نيروهاي هوشي مين سه قدرت وقت ـ ژاپن، فرانسه و آمريكا را يکي بعد از ديگري شكست دادند و به همه هدفهايي كه رهبرشان اعلام كرده بود رسيدند.

1945 - تسليم نهايي كشور ژاپن در برابر متفقين و پايان يافتن كامل جنگ جهاني دوم

به دنبال حملات هوايى ژاپن به امريكا در جريان جنگ جهاني دوم، نيروهاي امريكايى نيز به شدت به ژاپن و متصرفاتش حمله برده و تلفات سنگيني به ژاپن وارد آوردند. پس از مرگ روزولت رئيس جمهور امريكا كه در آوريل 1945 اتفاق افتاد، معاونش هاري ترومن به رياست جمهوري امريكا دست يافت و او بود كه اجازه استفاده از بمب هسته‏اي را در جنگ عليه ژاپن صادر كرد. درنتيجه، در ششم و نهم اوت همان سال، دو بمب هسته‏اي بر روي شهرهاي هيروشيما و ناكازاكي فرو ريخته شد. در اثر انفجار عظيم اين دو بمب و تاثيرات تشعشعات راديواكتيويته ناشي از انفجار آن‏ها، بيش از 200 هزار ژاپني كشته و ده‏ها هزار نفر ديگر مصدوم شدند و خسارات فراواني به بار آمد. در نهايت پس از آن كه در هشتم مه، تمامي واحدهاي آلمان در اروپا تسليم شدند، در 14 اوت همان سال، ژاپن شكست خود را اعلام كرد و تسليم بي‏قيد و شرط را پذيرفت. با خاموش شدن آتش جنگ جهاني دوم، ژاپن نيز در دوم سپتامبر 1945م به طور كامل خود را تسليم متفقين كرد و با اين تسليم جنگ در آسيا كه از ژوئيه 1937م آغاز شده بود پس از هشت سال پايان يافت.پس از شكست ژاپن، متفقين به مدت هفت سال ژاپن را تحت اشغال خود داشتند. استعمال بمب هسته‏اي در ژاپن كه به انهدام كامل دو شهر پرجمعيت ژاپن و كشتار فجيع صدها هزار نفر انجاميد بزرگ‏ترين فاجعه بشري در طول جنگ جهاني دوم به شمار مي‏آيد.


1360 - انتخاب آيت ‏اللَّه مهدوی كني به نخست ‏وزيري پس از شهادت رجايي و باهنر

پس از انفجار دفتر نخست وزيري و شهادت رجايي و باهنر، شوراي رياست جمهوري وظيفه اداره كشور را به عهده گرفت. در اين ميان، حضرت امام خميني(ره) تأكيد كردند كه جاي نيروهاي از دست رفته سريعاً پر شود و پست‏ها فاقد مسؤول نماند. لذا در همان ساعات اوليه پس از انفجار، مذاكره و مشاوره براي تعيين نخست وزير آغاز شد. سرانجام پس از صحبت‏هاي طولاني، شوراي موقت رياست جمهوري، آيت ‏اللَّه محمدرضا مهدوي كني، وزير كشور دولت شهيد رجايي را به عنوان نخست وزير به مجلس شوراي اسلامي پيشنهاد داد و ايشان با كسب 148 رأي از 179 رأي به نخست وزيري رسيد. دوران نخست وزيري آيت ‏اللَّه مهدوي كني تا انتخابات رياست جمهوري و انتخاب آيت‏ اللَّه خامنه‏ اي در مهرماه آن سال به طول انجاميد.


زادروزها

۹۰۵ - زادروز کنستانتین هفتم، امپراتور بیزانس
۱۸۵۳ - زادروز ویلهلم اوستوالد شیمیدان، برندهٔ جایزهٔ نوبل شیمی، از پایه‌گذاران تخصص شیمی‌فیزیک


۱۸۷۷ - زادروز فردریک سودی شیمیدان انگلیسی، برندهٔ جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۲۱
۱۹۳۶ - زادروز ایران درودی نقاش، کارگردان، نویسنده و منتقد هنری ایرانی


۱۹۵۳ - زادروز احمد شاه مسعود از فرماندهان و مجاهدین افغان
۱۹۶۴ - زادروز کیانو ریوز بازیگر کانادایی


۱۹۶۶ - زادروز سلما هایک بازیگر، کارگردان، تهیه‌کننده سینما و تلویزیون اهل مکزیک


درگذشت‌ها

۱۱۳۵ - درگذشت هنری یکم، پادشاه انگلستان بین سال‌های ۱۱۰۰ تا ۱۱۳۵ و دوک نورماندی از ۱۱۰۶ تا ۱۱۳۵
۱۸۲۵ - درگذشت الکساندر یکم، تزار روسیه بین سال‌های ۱۸۰۱ تا ۱۸۲۵


۱۸۶۵ - درگذشت ویلیام همیلتون ریاضیدان و فیزیکدان ایرلندی
۱۹۱۰ - درگذشت هانری روسو نقاش پسادریافتگر خودآموختهٔ فرانسوی


۱۹۳۷ - درگذشت پی‌یر دو کوبرتن تاریخدان فرانسوی، بنیان‌گذار بازیهای المپیک در عصر معاصر
۱۲۹۴ - درگذشت رییس علی دلواری آزادی‌خواه و رهبر قیام در تنگستان و بوشهر علیه نیروهای بریتانیا در دورهٔ جنگ جهانی اول بود.


۱۹۴۷ - درگذشت آلیستر کراولی، رازورز، هنرمند، شاعر و جادوگر مراسمی، بنیان‌گذار آیین تلما
۱۹۶۹ - درگذشت هو شی مین رهبر کمونیست ویتنام از ۱۹۴۵ تا ۱۹۶۹، اولین رئیس‌جمهور جمهوری دموکراتیک ویتنام


۱۹۷۳ - درگذشت جان رونالد روئل تالکین نویسنده و زبان‌شناس بریتانیایی، خالق هابیت و ارباب حلقه‌ها
۱۹۹۷ - درگذشت ویکتور امیل فرانکل روان‌شناس اتریشی، پدیدآورندهٔ معنادرمانی (لوگوتراپی)


۲۰۰۴ - درگذشت عصمت باقرپور (دلکش) خوانندهٔ ایرانی
۲۰۱۳ - درگذشت رونالد کوز اقتصاددان و نویسنده بریتانیایی، برندهٔ جایزه نوبل اقتصاد سال ۱۹۹۱


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون