چرا داروهای بی‌ربط دردهایتان را آرام مي‌كند؟
بعضي‌ها با پزشكان و روش‌هاي جديد درماني ميانه‌اي ندارند. آنها حتي اگر قلب‌درد امان‌شان را ببرد، ترجيح مي‌دهند با يك استكان عرق نعناع حال خود را خوب كنند و به جاي عمل كردن به نسخه پزشكان، براي همه دردهاي‌شان سراغ دارويي كه به آن اعتماد دارند بروند.
مجله سیب سبز - بهاره اسلامي: بعضي‌ها با پزشكان و روش‌هاي جديد درماني ميانه‌اي ندارند. آنها حتي اگر قلب‌درد امان‌شان را ببرد، ترجيح مي‌دهند با يك استكان عرق نعناع حال خود را خوب كنند و به جاي عمل كردن به نسخه پزشكان، براي همه دردهاي‌شان سراغ دارويي كه به آن اعتماد دارند بروند؛ دارويي كه ممكن است هيچ تاثير حقيقي روي كنترل شدن بيماري‌شان نداشته باشد.
محققان مي‌گويند دارونما يا پلاسبو (Placebo) همان چيزي است كه اين افراد با اعتماد كردن به آن براي كم كردن مشكلات‌شان تلاش مي‌كنند. پژوهشگراني كه تاثير دارونماها را بررسي مي‌كنند، معتقدند در بسياري موارد تلقين رواني مي‌تواند نشانه‌هاي بيماري را از بين ببرد و اگر فرد از اينكه دارو بي‌تاثير است، خبر نداشته باشد، به‌خاطر اعتمادي كه به دارو دارد و تلقيني كه به خود مي‌كند، حالش روز به روز بهتر مي‌شود.
مغزتان درمان‌تان مي‌كند
تاثير دارونماها بارها در بررسي‌ها ثابت شده است و محققان در پژوهش‌هايي كه روي مبتلايان بيماري‌هاي مختلف انجام شده، ثابت كرده‌اند كه گاهي مصرف دارونمايي كه تاثير حقيقي روي درمان بيماري ندارد، مي‌تواند به اندازه داروهاي حقيقي در برطرف شدن علائم بيماري موثر باشد و كساني كه از بي‌اثر بودن داروي مورد نظر خبر ندارد، بعد از مصرفش مي‌گويند حال‌شان بهتر از قبل شده است.
البته پژوهشگران دانشكده پزشكي هاروارد مي‌گويند تنها كساني كه از دارونما بودن دارويي كه مصرف مي‌كنند، بي‌خبرند، از معجزه پلاسبوها بهره نمي‌برند. با توجه به يافته‌هاي آنها درد افراد پس از مصرف دارونما كم مي‌شود و از آنجا كه با مصرف داروهايي كه خود بيمار از بي‌اثر بودنش خبر ندارد تركيبات معيني به نام افيون‌هاي درون‌زا در مغز مصرف‌كنندگان آزاد مي‌شود. حتي هنگامي که بيمار مي‌داند دارونما مصرف مي‌كند، واكنش مثبتي به اين درمان نشان مي‌دهد. ديلي ميل هم از نتايج پژوهش تازه‌اي خبرداده كه ثابت كرده است حتي وقتي بيمار مي‌داند داروي تقلبي مصرف كرده، دارونما روي او تاثير مي‌گذارد و حالش را بهتر مي‌كند.
«در دنياي روانشناسي پذيرفته‌ايم كه وضعيت رواني فرد مي‌تواند احتمال مبتلا شدنش به بيماري‌هاي خاصي را بيشتر يا كمتر كند و مي‌دانيم كه پس از ابتلا به بيماري هم حالات رواني افراد بر بهبود آنها يا تشديد بيماري تاثير زيادي مي‌گذارند». هراير دانليان با اشاره به اين واقعيت مي‌گويد: «با اين وجود نبايد فراموش كنيم كه دارونماها گرچه در برخي افراد به‌خاطر تلقين‌پذيري‌شان درد را تسكين مي‌دهند، اما قطعا از پس درمان بيماري و برطرف كردن علت آن برنمي‌آيند و اين وضعيت روانشناختي فرد و باور او به درمان است كه مي‌تواند روي بيماري‌اش تاثير بگذارد.»
خوددرماني مي‌کنید؟
گرچه استفاده از دارونماها هنوز به آزمايشگاه‌ها محدود مانده است و اخلاق حرفه‌اي به متخصصان اجازه وارد كردن‌شان به درمان‌هاي پزشكي را نمي‌دهد اما محققان در پژوهش‌هاي مختلفي موثر بودن دارونماها را ثابت كرده‌اند. دكتر فاطمه رنجبر، روانپزشك مي‌گويد: «نمي‌توانيم بهبودي آنها را تنها حاصل تاثير دارونماها بدانيم. گرچه «تلقين» مي‌تواند بيمار را در مسير بهبودي همراهي كند اما اتفاق‌هايي كه در زندگي فرد مي‌افتد را هم نبايد در اين زمينه ناديده بگيريم. از آنجايي كه معتقديم وضعيت رواني و هيجاني فرد مي‌تواند او را به بيماري‌هاي مختلفي مبتلا يا بيماري‌هايش را تشديد كند، بايد بگوييم احتمالا اتفاق‌هايي كه همزمان با درمان بيماري براي فرد افتاده و خوشايند‌تر شدن وضعيت زندگي‌اش هم ناخودآگاه مي‌تواند به كاهش علائم بيماري‌اش منجر شود.»
قرص‌ها معجزه مي‌كنند؟
توي جيب اغلب مادر بزرگ‌ها، قرص‌هاي رنگارنگي بود كه به تجويز خودشان براي دردهاي گاه و بيگاه سراغ‌شان مي‌رفتند. شايد براي شما، مصرف اين قرص‌ها بي‌فايده به نظر برسد اما به نوشته لايو ساينس پژوهشگران هم مي‌گويند براي اين افراد، خوردن همين داروهاي بي‌فايده از نخوردن‌شان بهتر است. يك بررسي در سال ۲۰۰۶ به‌وسيله پژوهشگران در دانشگاه آلبرتا نشان داد افرادي كه به‌طور مرتب قرص مي‌خورند، حتي اگر اين قرص‌ها بي‌اثر باشند، نسبت به افرادي كه دارو نمي‌خورند كمتر در معرض خطر مرگ قرار دارند.
درحالي كه دكتر رنجبر تاكيد می‌كند كه تاثير دارونماها اثبات نشده و قاطعانه آن را رد مي‌كند، هراير دانلیان معتقد است: «نمي‌توانيم اين واقعيت را انكار كنيم كه گاهي نگاه فرد به درمان از خود درمان موثرتر است. اعتقاد و ايماني كه فرد به پزشكش دارد مي‌تواند تاثير نسخه او را بيشتر كند و باوري كه فرد به تاثير يك داروي خاص دارد، باعث مي‌شود آن دارو بيشتر از داروهاي موثرتر از پس كنترل نشانه‌هاي بيماري‌اش بربيايد. حالا كه پذيرفته‌ايم داروها بر فرآيند‌هاي شيميايي كه درون بدن اتفاق مي‌افتند، تاثير مي‌گذارند، بايد بگوييم كه ايمان فرد به دارويي كه مصرف مي‌كند حتي مي‌تواند ميزان جذبش را افزايش دهد.»
همه دردهاي‌تان با ايبوپروفن آرام مي‌شود؟
دكتر فاطمه رنجبر، روانپزشك مي‌گويد:«هميشه به‌خاطر تلقين نيست كه بعضي افراد به داروهايي كه تاثير خفيف‌تر از داروي اصلي دارند واكنش بهتري نشان مي‌دهند. گاهي افراد با يك داروي بسيار قوي آرام نمي‌شوند اما مسكن‌هاي خفيف‌تري دردشان را كمتر مي‌كند. بيماري بود كه دردش را مورفين ساكت نمي‌كرد اما مي‌گفت با مصرف ايبوپروفن آرام‌تر مي‌شود. در اين مورد بايد به عوارض جانبي برخي داروها اشاره كنيم. شايد در اين مورد مورفين در تسكين درد موفق اما عوارض جانبي و حالات ناخوشايند ديگري را در فرد ايجاد مي‌كند كه باعث مي‌شود تصور كند مصرفش موثر نيست و دارويي كه عوارض جانبي كمتري را ايجاد مي‌كند، رويش تاثير بيشتري مي‌گذارد.»
خودتان را گول نزنيد
با وجود نتايج پژوهش‌هايي كه از موثر بودن دارونماها خبر مي‌دهند، دكتر فاطمه رنجبر، روانپزشك قاطعانه تاثير آنها را رد مي‌كند و مي‌گويد: «دارونماها هيچ تاثير واقعي ندارند و اگر بخواهيم علمي صحبت كنيم، بايد بگوييم كه دارونماها در هيچ بيماري نمي‌توانند تاثير بگذارند. نه تنها دارونما يا پلاسبوها در درمان بيماري‌ها نمي‌توانند موفق باشند، بلكه درد را هم نمي‌توانند تسكين دهند و تجويزشان خلاف اصول علمي و حرفه‌اي است. اين داروها تنها در مراكز تحقيقاتي قابل استفاده و آزمايش هستند و هيچ پزشكي نبايد به‌خاطر تاثير تلقيني‌شان، آنها را براي بيمارش تجويز كند.»
معذوريت‌هاي اخلاقي پزشكان، هنوز به دارونماها اجازه وارد شدن به نسخه بيماران را نداده است. دكتر رنجبر مي‌گويد: «تجويز دارونما توسط متخصصان اخلاقي نيست و معتقد است كه تنها در آزمايشگاه‌ها حق و امكان استفاده از آن وجود دارد.» دانليان هم در اين مورد با او هم نظر است و معتقد است: «استفاده از دارونماها هنوز محدود به مراكز پژوهشي است و با وجود برخي بررسي‌ها كه تاثير آنها را ثابت كرده‌اند، هنوز متخصصان امكان و حق استفاده از آنها را ندارند.» با اين توصيف‌ها شايد بايد چند سال ديگر منتظر باشيم تا راه دارونماها، پس از انجام بررسي‌هاي جامع‌تر به نسخه پزشكان هم وارد شود و بتوانيم بدون آسيب ديدن از تاثير منفي داروها، تنها حال‌مان را با خوردن‌شان بهتر كنيم.
درد وابسته‌ها زودتر آرام مي‌شود
هراير دانليان، روانشناس به اندازه دكتر فاطمه رنجبر به تاثير عجيب دارونماها بدبين نيست. او مي‌گويد: پلاسبوها گاهي مي‌توانند روي كاهش علائم بيماري تاثیر بگذارند و شخصيت فرد مي‌تواند ميزان تاثيرگذار بودن دارونماها را تعيين كند.
به خودتان بدبين هستيد؟
آدم‌هايي كه شخصيت وابسته دارند به خودشان بدبين و به دنياي بيرون‌شان خوش‌بين هستند و بيشترين تاثير را از دارونماها مي‌گيرند. آنها نمي‌توانند خودشان تصميم درست را بگيرند و ترجيح مي‌دهند ديگران براي‌شان مسير را روشن كنند. پس وقتي ديگران يك دارو را تاييد مي‌كنند، با خوردنش حال خوبي پيدا مي‌كنند.
تلقين‌پذيريد؟
هرچه فرد تلقين‌پذيرتر باشد، از دارونماها تاثير بيشتري مي‌گيرد. شايد علم با تجزيه دارونماها نتواند تاثيرشان را توجيه كند اما روانشناسان مي‌دانند ذهن فرد تا اندازه زيادي مي‌تواند بدنش را هم كنترل كند و روي سلامتش تاثير بگذارد. به همين دليل وقتي فردي حتي به اشتباه دارويي را موثر مي‌داند، با مصرفش حال بهتري پيدا مي‌كند.
شخصيت وابسته داريد؟
گفتيم كه تلقين‌پذيرها از دارونماها تاثير بيشتري مي‌گيرند. اين ويژگي در افرادي كه شخصيت وابسته دارند بيشتر از ديگران ديده مي‌شود. اين افراد نمي‌توانند خودشان تصميم بگيرند و عمل كنند و از رفتارهاي ديگران و تصميم‌هاي‌شان تاثير زيادي مي‌گيرند. آنها هميشه دنباله‌رو هستند و نمي‌توانند خودشان راه را به ديگران نشان دهند.
استقلال نداريد؟
آنها نمي‌توانند به تنهايي از پس كارهاي‌شان بربيايند و هميشه كسي بايد در كنارشان باشد و حمايت‌شان كند تا از پس طي كردن پله‌هاي موفقيت بربيايند. كساني كه اين ويژگي‌هاي شخصيتي را دارند، با خوردن يك داروي بي‌اثر هم مي‌توانند حال بهتري پيدا كنند.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر