۱ آذر - ۲۲ نوامبر؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱ آذر هجری شمسی برابر با ۲۲ نوامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۷۶۲ - تصرف پايتخت چين به دست اويغورها

نيروهاي اويغور (طبق رسم الخط قديم، ئويغور) به رياست بوگوخان Bogu بيستم نوامبر ۷۶۲ ميلادي شهر «لو ـ يانگ Lo -Yang» پايتخت وقت چين (امپراتوري تانگTang) را متصرف شدند و اين دولت را خراج گزار خود كردند. طبق اسناد «محمدامين صدر» مورخ كاشغري، اويغورها (كه اينك اتباع چين هستند) «توقوز اوغوز» ها، قبايل ۹گانه منطقه آلتايي را در سال ۷۴۴ ميلادي متحد ساخته و در مدتي نسبتا كوتاه سرزمين هايي از منچوري تا شمال شرقي درياي قزوين (درياي مازندران) را به تصرف خود درآورده بودند. توقوز = دوقوز = ۹ و اوغوز = قبيله. اين قبايل از نيمه قرن هفتم ميلادي كه امپراتوري ساسانيان از ميان رفت و سپاه معروف به «مرزبان» آن مستقر در «فرارود» و دژ خجند فروپاشيد اين فرصت را به دست آورده بودند كه دست به جهانگيري بزنند. قبلا هون ها ، همسايه غربي اويغور چندبار دست به چنين تلاشي زده بودند كه ارتش ساسانيان ايران آنان و بستگانشان ـ خزرها را درهم شكسته و به اروپا فراري داده بود. امپراتوري اويغورها به پايتختي «اردوباليغ» تا سال ۸۴۰ ميلادي دوام يافت و در اين سال به دست قرقيزها از ميان رفت. علت شكست آن از نيروي قرقيز كه شمار كمتري بودند اين بود كه منطقه اويغورها دچار خشكسالي و قحطي شده بود.


1267 - در قرون وسطا، روزي که زلزله شهر تاريخي نيشابور را ويران كرد

22 نوامبر سال 1267ميلادي (666 هجري قمري) يك زمين لرزه شديد شهر تاريخي نيشابور خراسان را ويران كرد و هزاران تن را مقتول و مجروح ساخت. اين شهر سه سال بعد به هزينه دولت وقت تجديد بنا شد. نيشابور که در جهان به شهر "عمر خيام" معروف است در دوران ساسانيان به صورت شهري بزرگ درآمد و يک بار هم پايتخت ايران شد. اين شهر در رديف بلخ، بخارا، هرات، سمرقند و مرو يکي از شهرهاي باستاني خراسان بزرگتر بشمار مي رود و طاهر ذواليمينين در همين شهر تجديد استقلال ايران را اعلام داشت كه آغاز پایان حکومت عباسیان برایران بشمار آمده است.


1203 - جلوس لطفعلي خان زند آخرين فرمانرواي زنديه بر تخت سلطنت

لُطفعَلی خان زند (۱۱۴۸-۱۱۷۳ خورشیدی) واپسین فرمانروای زند بود که میان سالهای ۱۱۶۸ تا ۱۱۷۳ خورشیدی (۱۲۰۳ تا ۱۲۰۹ قمری) بر سر پادشاهی با هماورد نیرومندش آغا محمدخان قاجار به نبرد پرداخت و سرانجام از او شکست خورد و با مرگ او پرونده دودمان زند نیز بسته شد. طایفه زند یکی از طوایف قوم لک می‌باشد. وی پسر جعفرخان زند و نوه صادق خان زند برادر بنیادگذار فرمانروایی زندیان؛ کریمخان زند وکیل الرعایا بود. وی دارای ویژگیهای برجسته بسیاری چون خوش‌سیمایی، دلاوری، نیرومندی و هوش سرشار بود. وی از ادب و شعر هم بی‌بهره نبود.


1288 - عزل محمدعلی شاه قاجار از سلطنت و انتخاب احمد میرزا قاجار ۱۳ ساله‌ به عنوان پادشاه ایران و انتخاب عضدالملک، به عنوان نایب السلطنه احمدشاه قاجار.


1300 - انحلال پليس جنوب از سوي رضاخان

پليس جنوب در ابتدا براي تامين منافع انگلستان در جنوب ايران به وجود آمده بود. اما با روي كار آمدن رضاخان به وزارت جنگ و تقويت نيروهاي نظامي ايران، دولت انگليس ديگر نيازي به اين تشكيلات پرهزينه نمي‏ديد. از اين رو در اوايل شهريور 1300ش، بخشي از نيروهاي پليس جنوب مستقر در اصفهان با 1500 نيرو منحل شد و پس از مدتي، نيروي متحدالشكل قزاق‏ها به وجود آمد. انحلال پليس جنوب فوايدي براي انگلستان داشت. نخست آن كه مانع بهانه‏جويي روس‏ها بود كه به تازگي شمال ايران را تخليه كرده بودند و نسبت به حضور انگلستان در ايران حساسيت نشان مي‏دادند. دوم اين كه مخالفت‏هاي داخلي‏كه از حضور نيروهاي بيگانه در كشور ايجاد مي‏شد، از ميان مي‏رفت و در هر صورت انگلستان از تحمل مخارج آن رهايي مي‏يافت.


۱۳۷۷ - قتل فجیع داریوش فروهر و همسرش

يکم آذرماه ۱۳۷۷ و در ساعات شب، چند نفر به خانه داريوش فروهر ناسيوناليست ۷۰ ساله و از مردان سياسي وقت رفتند و او را در اطاق كارش (طبقه دوم خانه اش واقع درخيابان هدايت) با وارد آوردن ضربات متعدد كارد به ناحيه سينه كشتند و همسر ۵۸ ساله وي بانو پروانه را هم در طبقه اول خانه به همان صورت (ضربات كارد) از پاي درآوردند و اجسادشان را روي صندلي قرار داده و خانه را ترك گفتند.

فروهر كه در اصفهان به دنيا آمده بود از پيروان خط دكتر مصدق (استقلال و حاكميت ملي، اقتدار ميهن، دمكراسي و عدالت اجتماعي) بود كه مبارزات خود را با تلاش براي ملي شدن نفت آغاز كرده بود.

وي از موسسان حزب پان ايرانيست و سپس رهبر حزب ملت ايران و از سران جبهه ملي بود و از دهه 1320 بارها به زندان افتاده بود.

در جريان انقلاب اسلامی سال 1357، از طراحان اتحاد مخالفان شاه بود و براي تامين اين وحدت با قبول هرگونه خطر، تلاش فراوان كرده بود و مدت ها نيز به نام جبهه ملي سخن مي گفت. پس از پیروزی انقلاب در دولت موقت مهدش بازرگان، وزير كار بود و در جريان ناآرامي هاي كردستان تلاش فراوان براي حل مسئله و جلوگيري از تجزيه وطن كرد.

1963 - قتل اسرارآمیز جان اف كندي رئيس جمهور آمريكا

22 نوامبر سال 1963 جان اف. كندي سي و پنجمين رئيس جمهور آمريكا در يكهزار و سي امين روز زمامداري اش در اثناي عبور، باخودرو روباز از خيابانهاي شهر پرجمعيت دالاس (واقع در ايالت تكزاس آمريكا) از داخل ساختمان يك مدرسه هدف گلوله قرار گرفت و كشته شد و «لي هاروي اسوالد» متهم به قتل وي نيز پس از بازداشت به دست فردي ديگر به نام «جک روبي» در راهرو ساختمان محافظت شده پليس به قتل رسيد و جک روبي هم بعدا در زندان درگذشت!. ليندن جانسون معاون [تکزاسي] کندی همان روز سوگند يادكرد و رئيس جمهوري آمريكا شد. هنوز انگيزه و اسرار اين قتل دقيقا روشن نشده است.


كندي نخستين كاتوليك ايرلندي تبار بود كه به رياست جمهوري آمريكا انتخاب شده بود. قبلا سران اين كشور از پروتستانهاي انگليسي تبار بودند. وي كه از حزب دمكرات بود قبلا نماينده مجلس و سناتور بود و در زمان خود جوانترين رئيس جمهوري آمريكا نيز به شمار مي رفت.

1965 - سوهارتو و كشتار بيش از نيم ميليون اندونزيايي

22 نوامبر 1965 و نزديك به دو ماه پس از روي كار آمدن ژنرال سوهارتو در اندونزي، احمد آيديت Ahmad Aidit دبيركل حزب كمونيست اين كشور كه در آن زمان سومين حزب، پس از چين و روسيه بود ترورشد. سوهارتو كه 27 ژانویه 2008 و در 87 سالگی درگذشت در سي ام سپتامبر آن سال با استفاده از فرصتي كه يك ناآرامي در پايتخت به دست داده بود دست به كودتا زده بود و دليل اقدام خودرا جلوگيري از توطئه كودتاي كمونيستها اعلام كرده بود. وي پس از سلب اختيارات مقامات دولتي و نظامي، قدرت را به دست گرفت ولي جرات نكرد عنوان رياست جمهوري را از دكتر احمد سوكارنو باني استقلال و يكپارچه ساختن اين مجمع الجزاير بگيرد. سوهارتو ضمن ناميدن سوكارنو به عنوان پدر ملت، خود اختيارات اجرايي را به دست گرفته بود و چون هوادار غرب و در ارتباط با «سیا» بود و جنگ سرد دو بلوك ادامه داشت دست به كشتار كمونيست ها زد. وی همچنین به هر مخالف برچسب كمونيست بودن می زد و نابود می کرد. به نوشته مورخين، در اين كشتار پانصد هزار تا يك ميليون نفری روشنفكران و چپگرايان اندونزی و از جمله «احمد آيديت» كشته شدند. احمد آيديت 42 ساله بود. حکومت سوهارتو که کودکی و جوانی را در فقر سیاه ـ در پرورشگاه و یا هرچند وقت درخانه ای ـ گذرانیده بود در سال 1998 پس از 31 سال حکومت و در پی یک رشته تظاهرات خیابانی عصیان مانند، افشاگری و ضدیت علنی چند رهبر سیاسی ازجمله دختر سوکارنو ازکار کناره گیری کرد و بلافاصله متهم به سوء مدیریت و سوء استفاده مالی و داشتن ثروتی برابر 15 میلیارد دلار شد و یک پرونده قضایی برایش تشکیل گردید و «ترانس پیرسی اینترنشنال» دست به یک تحقیق جهانی زد تا این ثروت را بیاید و به اندونزی بازگرداند. در این میان اعلام شد که سوهارتو بیمار است و تحقیق قضایی از او امکانپذیر نیست و ....


1369 - مارگارت تاچر، از مقام نخست‌وزیری کشور انگلستان، کنار کشید.


زادروزها

۱۸۱۱ - زادروز فرانتز لیست آهنگساز آلمانی
۱۸۱۹ - زادروز جرج الیوت نویسندهٔ انگلیسی


۱۸۶۹ - زادروز آندره ژید نویسندهٔ فرانسوی، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۴۷
۱۸۹۰ - زادروز شارل دو گل رئیس‌جمهور فرانسه


۱۳۳۰ - زادروز فرخ نعمتی، بازیگر ایرانی
۱۳۳۶ - زادروز ایرج بسطامی، خواننده‌ی اهل ایران


۱۹۶۷ - زادروز بوریس بکر تنیسور حرفه‌ای شمارهٔ یک سابق جهان اهل آلمان


۱۹۸۴ - زادروز اسکارلت جوهانسون بازیگر، مدل و خوانندهٔ آمریکایی-دانمارکی


درگذشت‌ها

۱۶۱۷ - درگذشت احمد یکم سلطان و خلیفهٔ امپراتوری عثمانی
۱۹۱۶ - درگذشت جک لندن، نویسندهٔ آمریکایی


۱۹۶۳ - درگذشت آلدوس هاکسلی نویسندهٔ بریتانیایی
۱۹۶۳ - درگذشت سی. اس. لوئیس نویسندهٔ ایرلندی، خالق سرگذشت نارنیا


۱۹۸۱ - درگذشت هانس آدولف کربس پزشک و زیست‌شیمیدان بریتانیایی-آلمانی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۱۹۵۳
۱۳۴۲ - ترور و قتل جان اف. کندی، نخستین رئیس جمهوری کاتولیک و ایرلندی تبار آمریکا، در یکی از خیابان‌های شلوغ شهر دالاس ایالت تگزاس آمریکا


۱۳۷۷ - قتل پروانه اسکندری یا پروانه فروهر، مبارز سیاسی و عضو حزب ملت ایران.
۱۳۷۷ - قتل داریوش فروهر، مبارز سیاسی و رهبر حزب ملت ایران.


۱۳۸۲ - درگذشت آرتور کالوین، پروفسور زیست شناس آمریکایی (کاشف مراحل پیچیده تشکیل نطفه)، در سن ۹۲ سالگی.
۱۳۸۸ - درگذشت علی کردان، وزیر کشور دولت محمود احمدی‌نژاد.

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون