پوریا حیدری: شب کوک کپی نبود

روزنامه شهروند - رضا نامجو: موسیقی پاپ در ایران دارد دوره خاصی را می‌گذراند. در این بازه زمانی بسیاری از چهره‌های شناخته‌شده این نوع از موسیقی ترجیح می‌دهند به جای انتشار آلبوم، کارهای جدیدشان را به صورت تک‌آهنگ منتشر کنند.


از سوی دیگر این نوع از موسیقی دارد نوع خاصی از مسابقات استعدادیابی را هم پشت سر می‌گذارد که تست خوانندگی برنامه سه شو و برنامه تلویزیونی شب کوک که اولی از شبکه سه سیما پخش می‌شود و دومی از شبکه نسیم روی آنتن می‌رود، نمونه‌های این اتفاق تازه هستند. با این توضیح به نظر می‌رسد بررسی وضع بازار، طرفداران و مخاطبان موسیقی پاپ در این سال‌ها دچار تغییرات چشمگیری شده است. برای بررسی این موضوع با پوریا حیدری، آهنگساز و تنظیم‌کننده شناخته‌شده کشورمان که هم در برنامه شب کوک به‌عنوان داور حضور داشت و هم در حوزه انتشار تک‌‌آهنگ دوران پرکاری را پشت سر می‌گذارد، گفت‌وگو کرده‌ایم:

به نظر برخی از فعالان موسیقی یکی از دلیل روی آوردن خواننده‌های پاپ به تک‌آهنگ و منصرف‌شدن از انتشار آلبوم، دانلود غیرقانونی است. با این توضیح هنرمند ناگزیر است، چه پشت در ارشاد بماند و چه نماند کارش را منتظر کند. پس بهتر است با انتشار تک‌آهنگ‌ها مخاطبان را حفظ کرد...

الان بچه‌هایی که تک‌آهنگ می‌دهند ازجمله خود من حتی مجوز‌های لازم توزیع قانونی را هم می‌گیریم اما چیزی به اسم آلبوم از نظر شرکت‌های پخش‌کننده منطقی نیست، البته شاید هم لزوما آنها این‌طور فکر نکنند اما از دید من این‌طور است، چون پولی که ردوبدل می‌شود برایشان مسأله است و میزان فروش، این مسأله تعیین‌کننده است که آلبومی چند نسخه فروش بین ٨٠‌میلیون جمعیت این کشور دارد! فروش هم هر روز پایین‌تر می‌آید. من یادم می‌آید که ١٠‌سال پیش رکورد فروش یک‌میلیون نسخه هم وجود داشته است اما حالا یک نمونه هم نمی‌توانید نام ببرید. با این توضیحات باید بگویم به نظر من دوره انتشار آلبوم در ایران تمام شده است.

درست می‌گویید، در آن دوره هم امکان دانلود و استفاده از اینترنت کم بود و هم سی‌دی تکنولوژی نسبتا جدیدی بود...

به نظر من هرچقدر که علم پیشرفت می‌کند و گسترده‌تر می‌شود، ضعف‌های فرهنگی ما بیشتر بیرون می‌زند، این واقعیت است. حالا ممکن است بعضی‌ها از این بحث من ناراحت شوند یا موافق باشند اما این واقعیتی است که در آن به سر می‌بریم، هرچقدر که دنیای مجازی پررنگ‌تر می‌شود تازه فقر فرهنگی ما بیشتر بیرون می‌زند، چون ما بلد نیستیم چطور از این تکنولوژی استفاده بکنیم، در نتیجه به همه چیز ضرر می‌زند، به روحیه هنرمند، موقعیت اجتماعی یا اقتصادی‌اش ضربه می‌زند و زمانی هم که این چیزها را می‌بیند، خسته می‌شود و به دنبال چیزهای دیگری می‌رود.

نکته خوبی که در مورد ترک ٦٨- ٢٤ وجود داشت، این است که خیلی آهنگ مثبتی است، شما قبلا در مصاحبه‌ای در ‌سال ٩١ گفته بودید اوضاع موسیقی در ایران آشفته است و حالا هم با توجه به همین گپی که در این مصاحبه داشتیم به نظر هنوز هم به این آشفتگی معتقدید. به‌عنوان یک خواننده و موزیسین چگونه می‌توانید این وضع را تحمل کنید؟

مطمئنا فضای بد تاثیرش را روی همه می‌گذارد ولی من ترجیح می‌دهم نواقص را زیاد نبینم و کار خودم را درست انجام دهم، به این جهت که من اگر بخواهم خودم را درگیر آشفتگی بکنم مطمئنا شرایطم را هم از دست می‌دهم. چاره‌ای نیست یا آنها را باید نادیده بگیری یا سعی کنی درستش کنی که خب درست‌کردنش کار من یا امثال من نیست و از عهده افراد دارای قدرت برمی‌آید؛ همان‌طور که گفتم مسأله‌ای مدیریتی است، اما امیدوارم کسی باشد که دلش بسوزد و یک روز چنین آدمی پیدا شود. من خیلی دغدغه خوانندگی ندارم و بیشتر دنبال همان آهنگسازی و تنظیم هستم، به این آشفتگی هم فکر نمی‌کنم چون مسئولیت آن برعهده من نیست، بلکه برعهده آدم‌های بزرگتر از من است که مسئولیتش را دارند و تصمیم‌گیرنده هستند. من به‌عنوان آهنگساز و تنظیم‌کننده مسئولیتم این است کاری که خودم انجام می‌دهم، یعنی آهنگسازی و تنظیم را به نحو احسنت انجام دهم. فرهنگ‌سازی و سیاست‌گذاری فضای موسیقی برعهده کسانی است که مسئولیت آن را پذیرفته‌اند، به عهده مسئولان است...

می‌خواهم کمی در مورد شب کوک صحبت کنیم، در ابتدا عده‌ای شروع کردند و گفتند کپی‌ای از برنامه‌های ماهواره‌ای با این موضوعیت است اما نمی‌خواهم در مورد این صحبت کنیم، می‌خواهم نظر شما را بدانم؛ شما به‌عنوان کسی که در طول مدت ساخت برنامه با این گروه همکاری داشتید، نظرتان در مورد خروجی کار چیست؟ و سوال مهم‌تر این‌که چه کنیم تا چهره‌هایی که در این برنامه و مسابقات اینچنینی به‌عنوان استعداد معرفی می‌شوند، به شکل درستی وارد بدنه موسیقی پاپ کشور شوند؟

آن برخورد انتقادآمیز روندی طبیعی است و جزو لاینفک برخورد با یک پدیده جدید است، یعنی هر زمان هر کسی یا گروهی می‌خواهند یک کار را انجام دهند، اصولا یک عده خیلی زیادی هستند که به هر دلیلی که ممکن است شخصی یا غیره باشد، شروع می‌کنند یک‌سری حرف‌ها را می‌زنند، خب این طبیعی است، ما همیشه به این حرف‌ها عادت داریم و خب راستش اهمیتی هم به آن نمی‌دهم، چون این آدم‌ها افرادی هستند که حرف را همین‌طور پرت می‌کنند و به هر کی خورد، مهم نیست. برای همین نه من و نه دوستانم توجهی به این حرف‌های منفی نمی‌کنند. ما گروهی بودیم که برای اولین‌بار این کار را در ایران شروع کردیم و خب چنین حرکتی در کشور سابقه نداشته است. در وهله اول هم خدا یار ما بود و مسئولان و مدیران هم به ما محبت داشتند و دارند که توانستیم این کار را انجام دهیم و این لطف شامل حال‌مان شد. شما در صحبت‌تان گفتید ما را به تقلید متهم کرده‌اند، لطفا بگویید کدام برنامه بوده است...

لزوما برنامه مشخصی موردنظر نیست، بلکه خروجی برنامه مورد نقد بود. عده‌ای از دوستان در مطبوعات خود نوشتند صداوسیما در تولید برنامه به بن‌بست خورده است و روبه کپی‌کاری آورده. یکی از آنها شب کوک است..
.
متاسفانه یک‌سری از دوستان یا بسیار بی‌سواد‌ند یا هیچ برنامه‌ای نمی‌بینند. این نوشته‌ها آن‌قدر کوته‌فکرانه بود که فکر می‌کنم اگر به یک بچه هم می‌دادن به آن می‌خندید. برنامه‌ای که به آن اشاره می‌کردند، کاملا ماهیتی متفاوت داشت، آنها ١٥ تا ٢٠ نفر که خودشان صلاح می‌دانستند، می‌آوردند و با آنان تمرین و کار می‌کردند. تعلیم‌دهندگان‌شان هم شامل آقای خلعتبری بود که رهبر ارکستر و کارش موسیقی کلاسیک است. بابک سعیدی آهنگساز و تنظیم‌گر پاپ بود که آن‌جا هم همین کار را انجام می‌داد. یک خواننده هم بود که با آنها کار می‌کرد. اینها را توضیح می‌دهم چون ظاهرا خیلی از مردم هم در ایران متوجه آن برنامه نشدند. شرکت‌کنندگان آن برنامه با توجه به تعلیماتی که از آن گروه می‌گرفتند، بین خودشان به رقابت می‌پرداختند و همان معلم‌ها از بین افراد، چند نفر را انتخاب می‌کردند. آن شیوه اسمش آکادمی است، بدین معنا که به فردی آموزش بدهی و بعد جلوی مردم از او امتحان بگیری. درحالی‌که ما آکادمی برگزار نکردیم، بلکه مسابقه داشتیم، پس این مسأله از بنیان دچار اشکال است...

تا اندازه‌ای موافقم اما خب برنامه‌های دیگری هم وجود داشتند که با این روند ساخته شده بودند...

بله. اما اگر بخواهیم این‌طور صحبت کنیم، نمونه‌های برنامه‌های تلویزیون‌های ترکیه هم وجود دارد یا برنامه‌هایی با پسوند تلنت! پس این برنامه‌ای است که در اکثر کشورهای جهان وجود دارد و معطوف به کشور خاصی نیست، شروع آن از آمریکا بوده که در چهل یا پنجاه‌سال پیش برای اولین‌بار برگزار شده، اگر بخواهیم این‌طوری حساب کنیم، پس همه جهان درحال کپی‌کاری هستند...

من به‌عنوان یک روزنامه‌نگار معتقدم این یک سبک برنامه‌سازی است...

منظورم شخص شما نبود و کلی عرض کردم، از منظر دیگر ما چاره‌ای هم نداریم، این نوع برنامه به شکلی است که امتحانش را پس داده است، خیلی از برنامه‌های دیگر هم که ساخته می‌شود، به وضوح کاور شده‌اند اما خب چون آن دوستانی که منتقد برنامه‌ای مثل شب کوک‌اند، فقط برنامه‌های ماهواره‌ای شبکه‌های فارسی‌زبان را نگاه می‌کنند، نمی‌توانند نسخه اصل آن را پیدا کنند، چون دوستان مطالعه و رصد لازم را بر دنیای رسانه ندارند. نمی‌دانم چطور بگویم که به کسی برنخورد اما مشکل اصلی مطبوعات ما همین است که خیلی از عواملش مخاطب همین برنامه‌های ماهواره‌های فارسی‌زبان‌اند و شناخت‌شان از ماهواره‌ها در همین حد است و شب هم که به خانه می‌روند، سریال‌های شبکه جم را می‌بینند.


این قشر از آدم‌ها همان کسانی‌اند که حرف را پرت می‌کنند و خیلی هم مسخره به نظر می‌آید. اما یک انسان متفکری که قلم به دست می‌گیرد و نقدی را می‌نویسد تنها به یک موضوع استناد نمی‌کند، بلکه به چندین موضوع توجه دارد. وقتی که فلان برنامه را می‌بیند می‌داند که این برنامه چندین برنامه مشابه دارد که در تلویزیون‌های مختلف هند، انگلیس یا آمریکا نمونه‌هایش وجود دارد. حالا با شناختی که از آن برنامه‌ها و مجریانش دارد، مطلبی را عنوان می‌کند. حالا اگر این برنامه در مورد موسیقی باشد، دیگر وضع بدتر می‌شود، چون باید بروی دنبال آن در کل حیطه موسیقی بگردی و کارت سخت می‌شود، من همیشه این را گفتم و یکبار دیگر هم که چند ماه پیش بود وقتی در این مورد از من سوال کردند، گفتم هر زمان نقد درستی در این مورد نوشته شد، من جواب خواهم داد. اگر قرار باشد هر حرفی را بدون تحلیل درست بزنیم که لزومی ندارد جوابی برایش وجود داشته باشد.

به بخش دوم سوالم برسیم، چگونه می‌شود از این استعدادهایی که در این برنامه یا برنامه‌هایی مثل آن شناسانده می‌شوند، مراقبت کرد تا از بین نروند؟ ما در همان نمونه‌های فرنگی این برنامه‌ها مثل امریکن آیدل می‌بینیم که آدم‌هایی درجه ٢ و ٣ آن رقابت، چند‌ سال بعد به سوپر استارهای موسیقی تبدیل می‌شوند. چطور می‌شود از این پتانسیل‌هایی که کشف می‌شوند، استفاده کرد؟

ما شرایط‌مان در این مورد سخت‌تر و متفاوت‌تر از کشور‌های دیگر است اما این‌که در همان برنامه‌های مشابه فرنگی خیلی از کسانی که مطرح می‌شوند همان جا می‌درخشند و می‌روند و خیلی‌ها هم هستند که می‌مانند و الان جزو خواننده‌‌های مطرح جهان هستند مثل آدام لندر ، اگر اشتباه نکنم ایشان در آن دوره‌ای که شرکت کرده بودند حتی به فینال هم نرسیدند. این آدم‌ها کسانی بودند که در این سال‌ها مانده‌اند و راه را برای خود باز کرده‌اند، مطرح شدن جدا از استعداد یا توجه مسئولان به استعدادها به باهوش بودن هم نیاز دارد. من در همان برنامه هم می‌گفتم که شما جدا از صدای خوب یا گوش موسیقی نیاز دارید به این‌که در انتخاب خود برای چیزی که می‌خوانی هوشمندی به خرج بدهی، یعنی این‌که بفهمی که مخاطبان امروزت در جامعه نیاز دارند چه چیزی بشنوند و مورد قبول‌شان است. این مربوط به باهوش بودن هنرمند است.


هنر چند مقوله مهم دارد که متاسفانه این بخش آن مغفول مانده. یکی از معیار‌های هنرمند موفق هوشیاری است، او باید بداند که چه زمانی چه کاری را انجام بدهد که به بقا و مطرح شدنش کمک کند، پس طبیعتا نمی‌توان این بار را تنها به دوش مسئولان انداخت، بلکه به دوش خود آن خواننده هم هست که چه کاری را انجام می‌دهد و چه کاری را باید انجام دهد. جدا از آن امیدوارم روزی برسد که با موسیقی بیشتر آشتی کرده و کمک کنند و زمانی برسد که آن سرمایه‌های میلیاردی که هزینه می‌شود و هیچ خروجی مثبتی ندارد لااقل برای هنر خرج شود، چون مطمئنا هنر بزرگترین تریبون برای هر جامعه‌ای است.

آقای حیدری در مورد کارهایی که اخیرا داده‌اید، بگویید...

من یک قطعه را اسفندماه پخش کردم و یکی را قبل آن و به دوستانم هم همیشه می‌گویم کارهایم بخشی از حس و حال زندگی‌ام است و قرار نیست چیز خاصی باشند. آنها را می‌خوانم چون خواندش را دوست دارم، هرکس هم دوست داشت گوش می‌کند و هر که نه خب گوش نمی‌کند.


در مورد کارهایی که می‌خواهید انجام بدهید هم حرف بزنید، آیا باز هم تک‌آهنگ بیرون خواهید داد یا نه؟ و آیا دوباره از شما آلبومی خواهیم شنید؟

تک‌آهنگی دارم که برای تابستان بیرون می‌آید چون این روزها حالم خوب است و کلا هوا که گرم می‌شود حال و هوایم خوب است، در مورد آلبوم برنامه‌ای ندارم اما الان که گفتید به ذهنم رسید که شاید هم آلبوم بیرون بدهم، بستگی به شرایطم دارد...

حرف و حدیثی از کارهایی که دارید انجام می‌دهید مانده...

نه غیر از این‌که الان دوفیلم سینمایی دارم که کار آهنگسازی‌شان را انجام می‌دهم، یک برنامه تلویزیونی را هم داریم استارت می‌زنیم که اگر خدا بخواهد آن هم قرار است راجب موسیقی باشد و اتفاقاتی که در موسیقی می‌افتد...

کارهای سینمایتان چیست؟

یکی از آنها را همین الان قرارداد بستم که نمی‌توانم فعلا اعلام کنم و به‌زودی خبرش را می‌شنوید، خیلی هم از آن خوشحالم چون با یک کارگردان بزرگ و دوست‌داشتنی خواهد بود و موسیقی متنش با من است. درحال حاضر هم مراحل پایانی فیلم ثبت با سند برابر است را با کارگردانی بهمن گودرزی انجام می‌دهیم که قرار است ان‌شاءالله عید فطر اکران شود که البته یک فیلم دیگر هم احتمالا در همان زمان خواهم داشت که اسمش پارادایس است...

آن برنامه تلویزیونی به چه شکل خواهد بود؟

الان اجازه بدهید در همین اندازه رسانه‌ایش کنم و جزییاتش را بعدا بشنویم.