گروه راکِ ویلکو (Wilco)، یکی از بهترین های این روزها

به عقیده بسیاری، گروه آلترناتیو راک Wilco یکی از بهترین و مهمترین گروه های حال حاضر موسیقی راک جهان به شمار می آید.

کتاب هفته خبر - آرش خسرونژاد: به عقیده بسیاری، گروه آلترناتیو راک Wilco یکی از بهترین و مهمترین گروه های حال حاضر موسیقی راک جهان به شمار می آید. گروهی که بیش از دو دهه از فعالیت شان می گذرد و با انتشار نه آلبوم که اولین شان سال ۱۹۹۵ منتشر شد جایگاه مشخص و مهمی برای خود دست و پا کرده اند. با آنکه موسیقی ویلکو به نوعی ایجاب می کند که از لغت «آلترنیتیو راک» برای توصیف سبک و سیاق کلی موسیقی استفاده شود اما ویلکو و موسیقی شان از ابتدای فعالیت گروه تا به امروز تنها به آن نام «آلترنیتیو» اکتفا نکرده اند.

وقتی که گروه نگاه های جدی ای به سبک هایی چون اکسپریمنتال راک، آرت راک و ایندی راک دارد و به تفصیل به آنها پرداخته اند. اما جایی که امروزه ویلکو همراه با موسیقی اش آلبوم جدیدش ایستاده است جایی ست که موسیقی آلترنیتیو راک شان آن عصاره راک اش را از دست می دهد تا جایش را به کانتری بدهد و آلبومی را شاهد باشیم که تم غلیط آلترنیتیو کانتری حالا (یا حداقل در دهمین آلبوم ویلکو) نمانیده فعلی فضای موسیقی ویلکو باشد.

گروه راکِ ویلکو (Wilco)، یکی از بهترین های این روزها

آلترنیتیو کانتری، رویکردی که کمابیش ویلکو در آلبوم های قبل خود نیز به آن پرداخته بود، اما شدت و حدت آن در آلبومی تمام و کمال پرداخته شده به موسیقی کانتری تا این اندازه خودنمایی نمی کرد. در آلبوم Schmilco، دهمین آلبوم ویلکو، قالب متداول موسیقی گروه در بیست و چند سال اخیر به طور کامل شکسته شده و اثری غریب را پدید آورده که بسیار متفاوت تر از تمام آثار قبلی گروه است. اتفاقی که افتادنش به خاطر حضور موسیقی کانتری در آلبوم های پیشین نه اتفاقی دور از ذهن که قابل پیش بینی بود...

... اما با تمام قابل پیش بینی بودن این تغییر سبک، آلبوم Schmilco از هر جهت آلبوم غریبی ست و سخت می توان در همان گوش کردن های اول با آن کنار آمد. با آنکه آلبوم سراسر پوشیده از تم ها و ملودی های کانتری (و کمابیش فولک) است اما در بسیاری از جهت ها Schmilco آلبوم سرد و کم توانی در مواجهه با مولفه های مشخص و جاافتاده موسیقی کانتریست. گوشه ای از این سردی، برخاسته از صدای جف توییدی، خواننده اصلی، نوازنده ریتم/ آکوستیک گیتار گروه و یکی از مغزهای متفکر گروه (در کنار جان استیرات، نوازنده گیتار بیس) به شمار می آید.

صدای جف توییدی در آلبوم Schmilco قبل از آن که در ردیف دیگر آثارش که همراه با ویلکو در سال های گذشته ضبط کرده قرار بگیرد، صدای محزون تر و سردتر است. صدایی که گاه همراه با موسیقی ویلکو، دزونانس وار، با ملودی های ناهمگون به پیش می رود. همچون قطعه Common Sense که ترکیبی ناهمگن از ملودی ها و صدای جف توییدی فضایی غیرمتعارف و غریبی را پدید می آورد. البته قطعه «حس مشترک» تقریبا تنها نمونه ای از این دست در آلبوم به شمار می آید.

آنچه که از جف توییدی در آلبوم Schmilco به جا مانده، چه از لحاظ آهنگسازی و چه از لحاظ الگوهای خوانندگی، «زیادتر از اندازه» آرام کردن ضرب و فضای قطعات و کم حس و حال و احساساتی کردن صدای خودش در آلبوم و تکه تکه خواندن، با سکوت های گاه طولانی بین کلمات است که در بسیاری از لحظات آلبوم به نظر می آید که جف توییدی با حالتی خواب آلوده! در حال خواندن است.

نکته ای که در قطعاتی چون Shrug and Destroy، Happiness و Just Say Goodbye بیش از دیگر قطعات آلبوم به گوش می رسد. با این حال آلبوم با قطعه آغازین و اساسی ای که دارد به شنونده فرصت می دهد تا کمی دیرتر درگیر صدای خواب آلود جف توییدی گرفتار شود. Normal American Kids به عنوان قطعه آغازکننده آلبوم یک کانتری/ فولک درجه یک است با نگاه و پرداختی عمیق به ریشه های آمریکایی این موسیقی، جایی که قطعه به شدت یادآور کلاسیک هایی چون ویلی نلسون، مرل هاگارد و حتی باب دیلن است. این روند کمابیشت نیز در قطعه بعدی، If I Ever Was a Child هم تکرار می شود.

گیتار آکوستیک به طور عموم آلبوم Schmilco را دربر گرفته است که در برخی از لحظات با لَپ استیل گیتار و پیانو و ارگ نیز همراه می شود. از این روست که در جایی که صدای جف توییدی کمک شایانی به موسیقی ویلکو (برخلاف آثار قبلی گروه) در این آلبوم نمی کند، گیتار آکوستیک زبان اصلی آلبوم قلمداد می شود.

همان طور که اشاره شد در بسیاری از جهات آلبوم Schmilco آلبوم غریب و جدا از قالب متداول موسیقی ویلکو است، وقتی که در همان نگاه اول بی آنکه وارد آلبوم شد و قطعه ای از آلبوم را شنید همان طرح روی جلد آلبوم راوی غرابت و تلخ بودن صدای آلبوم است. طرح روی جلد را خوان کورنلا تصویرگر شهیر اسپانیایی طراحی کرده است.

تصویرساز و کارتونیستی که آثار کمیک استریپش آمیخته با فضایی سوررئال و طنز تلخ و سیاهی ست که عموما تصاویری آزاردهنده هستند و بیننده را در موقعیتی بین خندیدن و متاثرشدن رها می کند. موقعیتی تلخ که دیگر بیننده مرز خندیدن را در نمی یابد و تلخی تصاویر و پیامی که در آن نهفته است او را در عمق تاثر و شوک غوطه ور می کند. حالا این طرح روی جلد در بهترین حالت روی موسیقی ویلکو در آلبوم جدید می نشیند. اسم آلبوم نیز تاثیرپذیرفته از آلبومی از هری نیلسون با نام Nilsson Schmilsson است.

اگر طرفدار ویلکو باشید و به خصوص آلبوم هایی چون Yankee Hotel، The Whole Love، Foxtrot و Summerteeth از آثار مورد علاقه تان باشد، آلبومی چون Schmilco آلبومی سرسخت برای لذت بردن است. اگر هم فرصتی برای قرار دادن آن در کنار آثار قبلی گروه مهیا شود این فرصت خیلی دیر به دست می آید و اگر این فرصت هیچ گاه مهیا نوشد دقیقا از همان جایی نشات می گیرد که ویلکو تصمیم می گیرد تا در کمال سادگی یکی از پیچیده ترین، شخصی ترین و تاریک ترین آثار تا به امروز خود را منتشر کند.

می توان Schmilco را در زمره آثار ضعیف ویلکو قرار داد، اما همین دور از انتظار و سرسخت بودن آلبوم خود دلیل محکمی ست تا به آن فرصتی جدی داد برای دریافتن آنکه ویلکو به دنبال یافتن کدام قسمت کشف نشده موسیقی اش بوده است.