جاباما
۴۰۹۷۷۹
۲ نظر
۵۰۱۷
۲ نظر
۵۰۱۷
پ

کشف و نامگذاری یک عنکبوت به نام «رامبد جوان»

عنکبوت ها شاید برای عامه مردم حیوانات جذابی نباشند، اما برای کسی که زندگی و تخصص اش را صرف مطالعه آن ها می کند، دوست داشتنی هستند؛ عنکبوت شناس ها این جانوران را به قدری دوست دارند که به خاطر پیدا کردن شان در گرمای طاقت فرسا راهی بیابان های خشک می شوند یا در غارهای خطرناک و صعب العبور دنبال آن ها می گردند.

مجله همشهری دانستنیها - مجید مرادمند*: عنکبوت ها شاید برای عامه مردم حیوانات جذابی نباشند، اما برای کسی که زندگی و تخصص اش را صرف مطالعه آن ها می کند، دوست داشتنی هستند؛ عنکبوت شناس ها این جانوران را به قدری دوست دارند که به خاطر پیدا کردن شان در گرمای طاقت فرسا راهی بیابان های خشک می شوند یا در غارهای خطرناک و صعب العبور دنبال آن ها می گردند.

بعد هم با صرف ساعت ها وقت در آزمایشگاه برای بررسی ریخت شناسی، آناتومی، بیوشیمی و ژنتیک عنکبوت ها، سعی می کنند یافته های خود را با روش علمی شناسایی کنند. برآیند و محصول نهایی همه این مشقت ها می شود گزارشی علمی که در آن گونه ای جدید با شواهد و مدارک محکم و قطعی معرفی می شود. تنها چیزی که می تواند تمام این مراحل را برای مردم عادی هم جذاب کند، سلیقه ای است که در نام گذاری این یافته ها به نام مشاهیر به کار گرفته می شود.

عنکبوت شکارگر رامبد جوان:

رامبد جوان، بازیگر، کارگردان و کمدین و اولین ستاره ایرانی است که گونه جدیدی از جانداران به افتخار او و به علت فعالیت زیست محیطی اش نام گذاری شده است. گونه «عنکبوت شکارگر رامبد جوان» اولین نمونه از سرده Cebrennus از فلات ایران است که در دشت کویر بین قم و گرمسار پیدا شده است. تاکنون هیچ اطلاعاتی در مورد رفتار و شیوه زندگی این گونه ثبت نشده است. با این حال رفتار گونه های دیگر این سرده از شمال آفریقا و آسیای مرکزی، مشاهده و ثبت شده است. گونه های این سرده با مهارت فراوان دانه های ریز شن کویر را با رشته های تار به همدیگر متصل می کنند، ساختاری لوله مانند در درون ماسه ها می سازند و در درون این ساختار تونل مانند زندگی می کنند.
کشف و نامگذاری یک عنکبوت به نام «رامبد جوان»

این عنکبوت ها احتمالا شب فعال هستند و شبانگاه به سطح می آیند و شکار می کنند. یکی از رفتارهای شگفت انگیز و جالب این عنکبوت ها رفتار فرار از دست دشمنان است. در صورت مواجه شدن با خطر، این عنکبوت در شیب تند رو به پایین تل ماسه ها، پشتک می زند تا سرعت گریز از مهلکه را دو چندان کند.

تجربه ای منحصر به فرد:

- اگر شما هم جانور شناس شوید، حتما در زندگی تان چندین بار این مراحل نام گذاری را تجربه می کنید، اما برخی تجربه ها می توانند در این میان تاثیر گذارتر و مهم تر باشند. مثل تجربه ای که می خواهم برای شما تعریف کنم.

حوالی زمستان ۹۴ بود که در مرحله انتخاب نام برای گونه جدیدی از عنکبوت های شکارگر در دشت کویر ایران بودیم. پیش از آن ۱۴ گونه را از نقاط مختلف جهان ثبت جهانی کرده بودم، نام های جدید آن ها به افتخار برخی دانشمندان یا جغرافیای پراکنشی گونه ها را انتخاب شده بود. در این زمان خلأ نام گذاری گونه های جدید به نام ستارگان ایرانی را احساس کردم، زیرا می دیدم نام گذاری های ما همیشه به افتخار افرادی متخصص در سطح جهان بوده است. در حالی که مثلا وقتی در آلمان بودم به یکی از برنامه های اهدای نامی علمی به یکی از ستارگان سینمای آلمان دعوت شده بودم و دیده بودم که نام گونه جدید را به افتخار یک آلمانی غیر متخصص، ولی مشهور انتخاب کرده اند.

شاید برای شما جای سوال باشد که چرا ستاره سینما و اشخاص مشهور هدف مناسبی برای گزینش نام علمی هستند. جواب ساده است: نام گذاری گونه های جدید به نام مشاهیر روشی است که دانشمندان برای جلب توجه عمومی به این شاخه علمی به کار می گیرند و در عین حال، عرض احترام و تشویقی است برای اشخاص مشهور و دارای محبوبیت عمومی تا حرف دل آن ها را به گوش مردم برسانند. این نام گذاری ها در صورتی که ستاره ها فعالیت زیست محیطی داشته باشند دو چندان مقبول می افتد.
کشف و نامگذاری یک عنکبوت به نام «رامبد جوان»

نام گذاری اخیر گونه جدیدی از ماهی ها به نام رییس جمهور وقت ایالات متحده از این نوع محسوب می شود. در گیرودار انتخاب نام برای گونه جدیدمان بودیم که حین مشاهده برنامه خندوانه، آقای رامبد جوان را بهترین کاندید به عنوان اولین ستاره ایرانی دنیای عنکبوت شناسی دیدم. علاقه شخصی من به ایشان و برنامه خندوانه به خصوص فعالیت های زیست محیطی ایشان در این برنامه تلویزیونی که مقبولیت عمومی هم دارد، دست به دست هم داد تا گونه جدید عنکبوت کویر زی از سرده Cebrennus را به افتخار ایشان Cebrennus rambodjavan۱ نام گذاری کنیم.

خب، انتظار ما این بود که این نام گذاری کمک کند تا رشته جانور شناسی، به خصوص تخصص عنکبوت شناسی، بیشتر دیده و مطرح شود، اما آنچه اتفاق افتاد متاسفانه رو نمایی ناقص و کوتاه گونه جدید در برنامه خندوانه بود. دلیل این موضوع را نمی دانم من به عنوان نویسنده اول مقاله از همه جا بی خبر بودم و یک روز فهمیدم دوست جوانی که نویسنده دوم مقاله بود، به این برنامه رفته است و خواسته مرا از این حضور ناگهانی شگفت زده کند. اما علت اصلی پرداخته نشدن به ابعاد علمی این کشف، شاید تازگی همین پدیده نام گذاری به نام ستاره ها اطلاع کافی نداشتن دست اندر کاران برنامه از جزئیات این فرایند باشد.

البته استقبال سازندگان و به خصوص آقای جوان از این حرکت بسیار ستودنی بود. ولی این اتفاق در مقایسه با موارد مشابه خارج از ایران هیچ انعکاسی در دیگر رسانه های دیگر پیدا نکرد و در عمل رشته جانور شناسی همچنان در محاق اسرار آمیزی که پیش از این گرفتارش بود، باقی ماند. فراموش نکنیم که رشته های علوم پایه گرچه زاینده و مادر همه دانش های بشری هستند، اما بر خلاف رشته های کاربردی (مثل پزشکی و مهندسی) نیازمند فرایندی هستند به نام «ترویج علم» (مثل کاری که دوستان ما در مجله دانستنیها می کنند) و بدون ترویج و تبلیغ این رشته ها، اغلب مردم حتی از وجود این حوزه های علمی هم بی خبر می مانند و این طوری است که آرام آرام فاصله میان دانشمندان و جامعه بیشتر و بیشتر می شود.

شاعران آزمایشگاه:

سر تا پا گل آلود!
کشف و نامگذاری یک عنکبوت به نام «رامبد جوان»

ما زیست شناسان جانوری موجودات عجیب و ناشناخته ای هستیم؛ نه تنها برای عامه مردم که حتی برای هم صنفی های زیست شناس خودمان. پژوهش در حوزه جانور شناسی هم اکنون به دو شکل انجام می شود: گروهی که «زیست شناسان با روپوش های آزمایشگاهی اتو کشیده» نامیده می شوند و تمامی فعالیت های پژوهشی خود را در محیط آزمایشگاه انجام می دهند گروه دوم که من هم به رده آن ها تعلق دارم و حداقل نیمی از فعالیت های پژوهشی را (علاوه بر اوقات صرف شده در آزمایشگاه) در طبیعت و زیستگاه طبیعی جانوران به عنوان عملیات میدانی انجام می دهند.

به همین دلیل است که ما نه همیشه روپوش های سفید که لباس کوهنوردی به تن، کوله پشتی بر پشت و چکمه به پا داریم و بهتر است به ما «زیست شناسانی با چکمه های گل آلود» بگویید. از آن جا که من علاوه بر چکمه گل آلود، لباس غار نوردی هم بر تن می کنم، می شود گفت از نوع «سر تا پا گل آلود» هستم. با وجود همه این ها، هیچ گاه بودن در طبیعت را به کار مداوم آزمایشگاهی ترجیح نمی دهیم. جای شکرش باقی است که زنده یاد سهراب سپهری خودش را جای ما گذاشته است و چنین گفته:

«من صدای پر بلدرچین را می شناسم/ رنگ های شکم هوبره را/ اثر پای بز کوهی را/ خوب می دانم ریواس کجا می روید/ سار کی می آید/ کبک کی می خواند/ باز کی می میرد/ زندگی رسم خوشایندی است/ زندگی بال و پری دارد با وسعت مرگ.»

قسمت های از کار ما شباهت چندانی با حال و هوای دنیای شاعرها ندارد. مشاهده و ثبت علمی داده های مربوط به جانداران در محیط طبیعی اولین و اساسی ترین قدم در جهت طرح پرسش های پژوهشی است. لذا ما بایستی گل آلود شویم تا به روش صحیح کار علمی خود برسیم. تا آن جا که به یاد دارم در این ۳۴ سالی که گذرانده ام، روزی نبوده است که با جانوری دمخور نشده باشم یا در حال برنامه ریزی برای سفری اکتشافی در جست و جوی جانوران ناشناخته از دل کویر گرفته تا سواحل دریا و از اعماق غار تا قله کوه نباشم.

شاید خود رامبد جوان هم هیچ وقت فکر نمی کرد به خاطر فعالیت های زیست محیطی اش روزی عنکبوتی را به اسم او نام گذاری کنند.

*دکترای تخصصی زیست شناسی
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن برترین ها را نصب کنید.
درآمد ماهیانه 5-20 میلیون از توی خونه با موبایل

آموزش رایگان کسب درآمد 5-20 میلیون ماهیانه از خونه و فقط با یه موبایل ساده رو در یک وبینار رایگان آموزشی یاد بگیر

محتوای حمایت شده

تبلیغات متنی

سایر رسانه ها

    نظر کاربران

    • بدون نام

      عه از اینا منطقه ما زیاده با همبن خصوصیاتی که توضیح دادین
      جالبه اگه ما میدونستیم اینا ثبت نیست خو قبلنا یه کاریش میکردیم

    • جعفر نبیلی

      رامبد جوان شکارگر نیشم زد منم کم کم دارم تبدیل میشم به رامبد جوان

    ارسال نظر

    لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.

    از ارسال دیدگاه های نامرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.

    لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.

    در غیر این صورت، «برترین ها» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

    بانک اطلاعات مشاغل تهران و کرج