چگونه از سگ ناشنوا نگهداری کنیم؟

مجله دنیای حیوانات - سارا رنجبر:

چه عواملی باعث ناشنوایی سگ می شود؟

ناشنوایی مادرزایی: بعضی از توله ها ناشنوا به دنیا می آیند که این نوع به ناشنوایی مادرزایی شناخته شده است. ناشنوایی مادرزایی در نژادهای خاصی نظیر دالمیشن شایع تر است.

عفونت مزمن: سگ هایی که مبتلا به عفونت مزمن گوش هستند در نهایت ممکن است شنوایی خود را از دست بدهند.

علائم عفونت گوش شامل، حساسیت در گوش، تورم، درد، نگه داشتن سر به یک سو، عدم تعادل، استشمام بوی بد و ترشح از گوش. نژادهایی که گوش های بلند و آویزان دارند بیشتر مستعد ابتلا به عفونت گوش می باشند مانند نژاد باست هوند.

صاحبان باید توجه داشته باشند که حتی یک عفونت خفیف نیز به درمان ومراقبت نیاز دارد و باید به دامپزشک مراجعه شود. زیرا عفونت های ثابت معمولا به ناشنوایی جزیی یا کامل منجر می شود.

ناشنوایی اکتسابی: این نوع از ناشنوایی اغلب در سگ های پیر دیده می شود. علائم به تدریج ظاهر می شوند و شنوایی سگ به مرور کم می شود.

آنتی بیوتیک و علل دیگر: استفاده از آنتی بیوتیک می تواند به شنوای یسگ آسیب جدی وارد کند. دامپزشک تنها فردی است که می تواند در استفاده از آنتی بیوتیک تصمیم بگیرد، زیرا در بیماری های شدید عفونی و یا بیماری های کشنده ای چون هاری تنها راه درمان و نجات سگ استفاده از آنتی بیوتیک می باشد. ضربه مغزی، جراحات و صدای بیش از حد بلند (سگ های شکاری که در مجاورت صدای گلوله قرار دارند) نیز از علل ناشنوایی در سگ می باشند.

آیا احتمال ناشنوایی در برخی از نژاد بیشتر است؟

تحقیقات دکتر دامپزشک آقای جورج م. کرنش محقق برجسته در علل ناشنوایی سگ و استاد علم اعصاب در دانشکده دامپزشکی دانشگاه ایالتی لوییزیانا بر روی ناشنوایی مادرزادی سگ ها ثابت کرده است که ۸۹ نژاد بیشتر از دیگر نژادها دچار این نوع ناشنوایی می شوند.

تحقیقات نشان داده است که با ۳۰ درصد ناشنوایی در یک یا هر دو گوش، توله های نژاد دالمیشن بیشتر در معرض خطر ناشنوایی مادرزایی می باشند. علاوه بر دالمیشن نژادهایی چون بول تریر (bull terrier)، اینگلیش ستر (English setters)، سگ گله استرالیایی (Australian cattle dog)، کاتا هولا (Catahoula leopard dog)، ویپت (whippets) و جک راسل (jack Russell terrier) در این گروه قرار دارند.

جورج کرنش می گیود: اگرچه محققان هنوز مطمئن نیستند علل اصلی ناشنوایی مادرزایی در سگ ها چیست، اما متفق القول هستند که سگ هایی که سفید هستند و یا دارای سری به رنگ سفید می باشند بیشتر دچار ناشنوایی مادرزایی می شوند. عدم وجود رنگدانه در سر باعث می شود که سلول های رنگدانه در گوش داخلی توسعه یابند و یا کاملا فاقد آن شوند.

کرنش معتقد است که عدم وجود سلول های رنگدانه باعث مرگ سلول های عصبی می شود و این نیاز به تحقیق بیشتری دارد، زیرا نمی توان این حالت را در تمام سگ ها مشاهده کرد. مثلا در نزادهایی مانند ساموئید و اشپیتز با وجود داشتن رنگ سفید هیچ مشکل شنوایی مادرزایی در آنها وجود ندارد.

چگونه از ناشنوایی سگ مان مطلع شویم؟

کرنش معتقد است سگ هایی که به مرور دچار ناشنوایی می شوند مشکلات کمتری برای تطبیق با شرایط زندگی پیدا می کنند.او می گوید: معمولا صاحبان از ناشنوایی سگ هایشان بیشتر احساس ناراحتی می کنند تا خود حیوان. از زمانی که توله به سن 4 هفتگی رسید، می توان با روش های ساده متوجه کم شنوایی و یا ناشنوایی سگ شد.

سگ هایی که دارای شنوایی کامل هستند (هر دو گوش سالم است) با شنیدن صدا، سر را حرکت می دهند و یا کششی ناگهانی در گوش ها مشاهده می شود و به سمت صدا حرکت می کنند. سگ هایی که دارای مشکل در شنوایی هستند نگاه و رفتاری نامتمرکز از خود نشان می دهند. و در زمان حرکت، سر را به این سو و آن سو حرکت می دهند.

برای تشخیص میزان شنوایی در سگ، آزمایش ها باید در مکانی ساکت و خلوت انجام شود. زمانی که سگ از شما فاصله دارد، پشت به شماست و متوجه حضورتان نیست و یا در زمانی که خارج از محدوده دید قرار دارد، با صدای بلند اسم سگ را بیان کنید و ببینید آیا عکس العملی نشان می دهد یا نه و به همین روش دامنه مختلفی از صداها را ایجاد کنید مانند:

- با به صدا درآوردن دسته کلید و یا ریختن چند سکه در یک قوطی و به صدا درآوردن آنها
- به صدا درآوردن اسباب بازی های بوقی
- صدا کردن اسم سگ در محیط باز (در حیاط)
- سوت زدن
- روشن کردن جاروبرقی
- به زمین زدن دو گلدان گلی همزمان با هم
- به صدا درآوردن زنگ در و یا تلفن

توجه: این اصوات را باید در حال یایجاد کنید که مطمئن هستید به اندازه کافی از سگ فاصله دارید، زیرا در غیر این صورت ممکن است عکس العمل سگ به علت احساس تغییر جریان هوا و یا ارتعاش زمین باشد و این دو علت سبب می شود آزمایش شما نتیجه ای نادرست به همراه داشته باشد. به یاد داشته باشید که اگر سگ شما از یک گوش دچار ناشنوایی باشد، لازم است این اصوات را از همان زاویه به صدا درآورید. همچنین ممکن است سگ از شنوایی ضعیفی برخوردار باشد. شما می توانید برای تشخیص این نوع از ناشنوایی به این روش عمل کنید:

زمانی که سگ در حالت استراحت و پشت به شما است، گوشی موبایل را با فاصله در سطحی بالاتر از سر سگ قرار دهید و صدای زنگ آن را فعال سازید، چند بار این عمل را انجام دهید، اگر مشاهده کردید که سگ سر خود را به این سو و آن سو حرکت داد و با نگاهی متعجب به شما نگاه کرد (چه خبر شده؟) در این زمان برای اطمینان از شنوایی ضعیف در، از سوت مخصوص سگ استفاده کنید و ببینید آیا حیوان عکس العمل بیشتری از خود نشان می دهد یا نه؟ اگر سگ هیچ پاسخی به محرک های صوتی از خود نشان نداد، به احتمال زیاد حیوان دچار ناشنوایی کامل است و برای انجام آزمایش های بیشتر و درک علت ناشنوایی سگ به دامپزشک مراجعه کنید.

آیا سگ های ناشنوا نیاز به مراقبت های ویژه بهداشتی دارند؟

در اکثر موارد جواب منفی است. در صورت نگهداری از سگ سفیدی که دچار ناشنوایی مادرزایی است و هر دو والد آن ناشنوا بوده اند، بهتر است دامپزشک را در جریان قرار دهید تا در ابتدا حیوان را تحت نظر گرفته و معاینات و آزمایش های کاملی از حیوان به عمل آورند تا از احتمال وجود اختلالات ژنتیکی که در این نوع سگ ها بیشتر از بقیه می باشد اطلاعات کاملی بدست آورید.

بیشتر محققان معتقدند که سگ های آلبینو و یا به اصطلاح زال (کاملا سفید) بیشتر دچار ناشنوایی مادرزایی می شوند. اما واقعیت قدری پیچیده تر از این می باشد. زیرا موجودات زال دارای مویی سفید، چشمانی قرمز و پوستی به رنگ صورتی می باشند. در صورتی که سگی با این الگوی ژنتیکی بسیار نادر است و معمولا رنگ چشم بیشتر به رنگ آبی روشن و دیگر رنگ ها نمایان می شود.

عقاید و خرافات زیادی درباره سلامتی جسمی و روحی سگ های آلبینو وجود دارد. بیماری هایی چون مشکلات قلبی، کبد و لوزالمعده، آلرژیک بودن، مشکلات بینایی، شنوایی، پایین بودن سطح ایمنی بدن و داشتن عمری کوتاه که هیچ یک از این مشکلات و بیماری ها به اثبات نرسیده است. اما این گروه از سگ ها (آلبینو) به علت داشتن موهای سفید و پوستی صورتی، نور خورشید را بیشتر جذب می کنند و مستعد آفتاب سوختگی به ویژه در ناحیه بینی می باشند. مخصوصا اگر سگ دارای پوشی کوتاه باشد. حتی اگر پوشش بدن سگ بلند هم نباشد، به علت کوتاه بودن و یا آرایش موهای صورت این عارضه برایشان ایجاد می شود.

به همین علت این سگ ها را باید تا حد امکان از قرار گرفتن درمعرض نور شدید خورشید دور نگه داشت. البته می توان از کرم های ضدآفتاب که مخصوص سگ ها است و یا کرم ضدالتهاب نوزادان، در مناطقی که پوست بدن سگ حساس تر می باشد مانند دور چشم و روی بینی نیز استفاده کرد. همچنین وجود عارضه های چشمی در برخی از سگ های ناشنوا که هر دو والد ناشنوا بوده اند نیز دیده می شود.

بسیاری از صاحبان معتقد هستند که سگ های سفید یا آلبینویی که چشمان آبی دارند ناشنوا هستند و دچار عارضه های چشمی می شوند. اما این حالت عمومیت ندارد و ممکن است این اختلالات در سگ های سالم و یا ناشنوا، با هر رنگ چشمی پدید آید. اما چون رنگ آبی چشم بسیار روشن است، مشکلات تغییر اندازه مردمک، بزرگی و کوچکی، غیرمتمرکز بودن و تغییر شکل عنبیه را بیشتر از رنگ های دیگر نمایان می سازد.

همان طور که هر سگ سالمی ممکن است به انواع علل، از جمله سن، صدمات و بیماری ها دچار شود، همین حالت در سگ های ناشنوا نیز وجود دارد و هیچگاه ناشنوایی و یا رنگ آبی چشم دلیلی بر نابینا شدن و یا مشکلات چشم سگ نیست. البته باید گفت که سگ های ناشنوا به مراقبت های ویژه ای در محیط زندگی خود نیاز دارند تا از خطراتی که در پیرامونشان قرار دارد و آنها از آن غافل هستند ایمن شوند. سگ های ناشنوا نیاز به آموزش دارند تا نسبت به توانایی هاشان تربیت شوند و از آنها در زندگی استفاده کنند.

چگونه از سگ ناشنوا نگهداری کنیم؟

بعضی از سگ ها، ناشنوا به دنیا می آیند و برخی دیگر به دلایلی ناشنوا می شوند، اما به یاد داشته باشید که یک سگ ناشنوا هم مانند یک سگ سالم می تواند حیوان خانگی خوبی باشد. آنها می توانند آموزش ببینند و به حرکات دست شما که جایگزین فرامین صوتی می شود پاسخ دهند. این مهم نیست که سگ شما ناشنوا است، مهم چگونگی برقراری ارتباط، ایمن سازی محیط است. بنابراین باید برخی از اعمال را انجام دهیم تا سگ های ناشنوا نیز مانند دیگر حیوانات زندگی راحتی داشته باشند.

آماده کردن حیاط و محیط زندگی سگ ناشنوا: محیط زندگی سگی که اختلال شنوایی دارد باید ایمن باشد. استفاده کردن از نرده و محدود کردن محیط زندگی سگ سبب می شود حیوان نتواند در محیط پرسه بزند و همین باعث می شود، آسیبی متوجه حیوان نشود. درهای خانه ای که سگ ناشنوا دارد باید طوری ساخته شود که حیوان نتواند آن را باز کند و صاحبان قبل از خارج شدن از منزل حتما از بسته بودن درها اطمینان حاصل کنند.

در غیر این صورت ممکن است سگ از خانه فرار کند و وارد خیابان شود، در این حالت حیوان هیچ امنیت جانی نخواهدداشت چون سگ صدای بوق ماشین ها را نمی شنود و نمی تواند خود را از خطر دور کند، به همین علت زمانی که سگ ناشنوای شما توله است و یا چند فرزند بازیگوش در منزل دارید حتما باید قبل از خروج از منزل، محدوده ای برای سگ فراهم کنید و حیوان را در آن قرار دهید.

یافتن زبانی مشترک: شما باید روشی را برای برقراری ارتباط با سگ ناشنوای خود بدست آورد. می توانید با استفاده از علائم دست و یا استفاده از نشانه هایی که در زبان ناشنوایان وجود دارد، به سگ خود فرمان دهید. به یادداشته باشید که سگ ها موجودات بصری هستند و حرکات دست شما به راحتی جایگزین اصوات می شود و برای برقراری یک رابطه دوستانه و دوطرف نیاز به صبر و حوصله بالا دارید. شما با استفاده از زبان بدن می توانید خیلی ساده با سگ خود ارتباط برقرار کنید. با اینکه سگ قادر به شنیدن لحن شما نیست اما به خوبی حالات روحی و تغییر چهره شما را متوجه می شود.

بالا بردن حواس دیگر سگ های ناشنوا

سگی که دچار ناشنوایی است برای زندگی به حواس دیگرش متکی می شود تا جبران ناشنوابودنش شود و صاحبان با استفاده از دیگر حواس و تقویت آنها می توانند با سگ ارتباط برقرار کرده و به آموزش حیوان بپردازند.

بویایی: یکی از اصلی ترین حواس سگ بویایی می باشد که حیوان ناشنوا، بیشترین تکیه را برای شناخت و پاسخ دادن به محرک ها بر آن دارد. صاحبان می توانند با استفاده از روش های تربیتی چون یافتن اشیاء با سگ ناشنوای خود همانند یک سگ سالم ارتباط برقرار کنند و به آموزش و تربیت آن بپردازند. صاحبان می توانند با استفاده از تشویقی های خوراکی چون گوشت خشک، ژامبون، سوسیس و دیگر تشویقی های مخصوص سگ که دارای بوی زیادی هستند به آموزش سرعت بخشند.

چشایی: سگ ناشنوا را می توان با تشویقی های خوراکی همچون دیگر سگ ها به روش شرطی کردن آموزش داد. بهتر است برای این منظور از خوراکی هایی که طعم آنها برای سگ جذاب و جدید است استفاده شود.

حس لامسه: با استفاده از نوازش می توان سگ ناشنوا را با محیط اطراف آشنا ساخت. نوازش و لمس سگ ناشنوا توسط صاحب بسیار بااهیمت است. مخصوصا زمانی که سگ در محیط جدید و یا با افراد و موجودات ناشناس برخورد می کند و احساس وحشت زدگی پیدا می کند. در چنین مواقعی صاحب بدن سگ را به پای خود تکیه می دهد و حیوان را به آرامی نوازش می کند، به یاد داشته باشید در زمانی که سگ دچار استرس می شود همیشه یک نقطه از بدن سگ را نوازش کنید. این عمل (لمس آرام بدن و نوازش) به سگ ناشنوا احساس امنیت بیشتری می دهد.

به یاد داشته باشید که هیچگاه برای از بین بردن ترس در سگ ناشنوا، سر حیوان را مورد نوازش قرار ندهید چون احساس ترس را در سگ تشدید می کند.

بینایی: سگ های ناشنوا غیر از حواس بویایی و لامسه از طریق بینایی و دریافت نور محیط به محرک ها پاسخ می دهند. همانطور که قبلا اشاره شد سگ ناشنوا می تواند معنی علائم دست را متوجه شود و به آن پاسخ دهد. اما در تاریکی صاحبان می توانند با استفاده از چراغ قوه با سگ ناشنوایشان ارتباط برقرار کنند. مثلا زمانی که در تاریک سگ از شما فاصله گرفته است با خاموش و روشن کردن و یا حرکت دادن نور چراغ قوه می توانید سگ را به سمت خود هدایت کنید.

چگونگی برقرار ارتباط با سگ ناشنوا

آرام و صبور بودن صاحب: صاحبان باید با سگ ناشنوایشان بسیار بامحبت باشند و در زمان آموزش فرمان ها، با صبر و آرامش به تربیت سگ اقدام نمایند و نسبت به خطاهای حیوان و در نگهداری از آنها صبورانه رفتار کنند. در زمان برخورد با سگ ناشنوا مهربان باشید.

به یاد داشته باشید که آنها بینا هستند و محبت را در چهره شما تشخیص می دهند و معنی لبخند شما را کاملا درک می کنند.

استفاده از قلاده مخصوص: لازم است که صاحبانی که دارای سگ ناشنوا هستند مخصوصا اگر در شهرهای پرترافیک زندگی می کنند، در زمان پیاده روی همیشه سگ را به قلاده کمری مجهز کنند تا کنترل بیشتری بر روی حرکات و رفتارهای ناگهانی سگ در زمان پاسخ به محرک ها داشته باشند. صاحبان باید بدانند که نباید سگ ناشنوا را بدون قلاده خارج از منزل ببرند. حتما بر روی قلاده سگ ذکر کنید که این حیوان ناشنوا است تا افرادی که در برخورد با آن قرار می گیرند بدانند که این سگ نیازهای خاص خود را در برقراری ارتباط با محیط اطراف دارا می باشد.

برقراری ارتباط با دیگران: هنگامی که فرد جدیدی می خواهد با سگ شما ارتباط برقرار کنید باید قبل از اقدام به نوازش سر و یا زیر چانه حیوان به او بگویید که این سگ ناشنوا است و این اقدام باعث ترس سگ می شود و بخواهید که ابتدا دست خود را روبروی بینی حیوان قرار دهد تا سگ با حس بویاییش او را بشناسد و بعد شانه سگ را نوازش کند.

ارتباط سگ ناشنوا با کودکان بازیگوش: اگر کودکانی که با سگ ناشنوای شما در ارتباط هستند، پرجنب و جوش می باشند و به تذکرات شما درباره چگونگی ارتباط با یک حیوان ناشنوا توجه نمی کنند، هرگز اجازه ندهید با سگ ناشنوا بدون حضور شما ارتباط برقرار کنند، چون ممکن است سگ از جست و خیز و یا تماس های بدنی به وجود آمده احساس ترس و ناامنی پیدا کرده و رفتاری پرخاشگرانه از خود نشان دهد و به آنها آسیب جدی برساند.

همان طور که قبلا گفته شد، سگ های ناشنوا نسبت به لمس شدن حساس می باشند زیرا سگ های سالم قبل از لمس شدن وجود فرد را از طریق شنوایی احساس می کنند و آمادگی برخورد را با افراد بدست می آورند. اما این حالت در سگ های ناشنوا وجود ندارد و باعث بهت و ترس آنها شده و در نتیجه ممکن است رفتار پرخاشگرانه از حیوان سر زند.