ستاد مبارزه با چرندیات (۵۷)

برترین ها: «ستاد مبارزه با چرندیات» عنوانِ یک جریان بود که با صفحه ای در فیسبوک شروع به کار کرد و بسیار قوی و حساب شده به جنگ دروغ های اینترنتی و شایعاتی که به عنوان واقعیت به خورد مردم داده می‌شد، رفت.

در این سری مطالب سعی داریم به کمک داده های این صفحه و سایت های مرتبط، به بررسی دروغ ها و شایعات مشهوری که در هر از چند گاهی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به راه می افتند بپردازیم و با مستندات آن ها را برای شما تحلیل کنیم تا شاید قدم کوچکی در مسیر آگاه سازی مخاطبان عزیز باشد و باعث شود مِن بعد هر چیزی را که در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی دیدیم، سریع باور نکنیم. جدا از این گونه موارد، سعی در معرفی تکنیک های مبارزه با شایعات و مغالطه ها را در این سری مطالب داریم. با ما همراه باشید.

******
سوژه اول؛ کشف هیولایی عجیب در هند که چند نفر را به قتل رسانده است!

تصاویری که از این هیولای خیالب منتشر شده بود، مربوط به یک گونه خرس است که در مالزی پیدا شده و هیچ کسی را هم به قتل نرسانده است!

متن شایعه

" هیولایی عجیب که در هند پیدا شده که چند نفر را به طرز وحشیانه به قتل رسانده بود "

پاسخ شایعه

تصاویر مربوط به یک هیولا نیست و در هند مشاهده نشده است. این حیوان گونه ای خرس به نام "Sun Bear " می باشد این خرس در ژانویه 2015 بیمار و با بدنی عاری از مو در یک مزرعه مجاور روستای "Sibu" در جزیره بورنئوی مالزی پیدا شد.

این نژاد جثه کوچکی دارد و از ریشه و میوه گیاهان، عسل ، حشرات، جوندگان، مارمولک ها و پرندگان کوچک تغذیه می کند و چنگال های بزرگش برای بازکردن تنه درختان است.

این جانور کسی را به قتل نرسانده و هنگام کشف پس از دقایقی تقلا، به علت سوء تغذیه و بیماری از هوش رفت و بعدا توسط مامورین برای درمان به مکانی امن منتقل شد.

سوژه دوم؛ نهم ربیع الاول سالگرد قتل خلیفه دوم و عید الزهرا

نهم ربیع الاول سالروز قتل خلیفه دوم نیست و خرافه ای به نام جشن عیدالزهرا در این روز از سوی مراجع رد می شود.

متن شایعه

" نهم ربیع الاول روز جشن عیدالزهراء و قتل عمر بن خطاب مبارک "

پاسخ شایعه

هیچ منبع معتبری نهم ربیع الاول را سالگرد قتل عمر بن خطاب ، خلیفه دوم ذکر نکرده است. منابع تاریخی متعددی آورده اند که خلیفه دوم در روز ۲۳ ذوالحجة سال ۲۳ هجری توسط "فیروز" ملقب به "ابو لؤلؤ" مجروح گشت و سه روز بعد یعنی ۲۶ ذوالحجه کشته شد.

بنا بر قولی "عمر بن سعد" فرمانده سپاه ابن زیاد در کربلا ، در روز نهم ربیع الاول کشته شده که تشابه نام او با خلیفه دوم، موجب نسبت دادن این روز به قتل خلیفه دوم گردیده است.

مراسمی به نام عیدالزهرا مستند تاریخی نداشته و مراجع بزرگ شیعه نیز این مراسم را خرافه و موجب تفرقه و آسیب میان مسلمانان می دانند.

روز نهم ربیع الاول مصادف با آغاز امامت صاحب الزمان (عج) می باشد و غالب مراسم سرور شیعیان به این دلیل بوده است.

سوژه سوم؛ کلیپ منتسب به گنج در فاروق!

کلیپ گنج فاروق ساختگیست و ایرادات مختلف فنی و تاریخی در آن وجود دارد.

متن شایعه

" پس از تکذیب کشف شهر فاروق توسط میراث فرهنگی استان یه آدم باشرف پیدا شد و بابه خطر انداختن شغل و حتی جانش این فیلم رو گرفته و پخش کرده. به مجسمه های هخامنشی وسکه ها وریتون ها دقت کنید. اسکناس هم گذاشته کنارش که نگن مال کشور دیگست. درود به شرفش. "

کلیپی که با عنوان گنج فاروق به سرعت در حال پخش شدن است

پاسخ شایعه

ادعای کشف گنج در فاروق، با دلایل مختلف و توضیحات مسئولین تکذیب شده است . کلیپ منتسب به آن نیز فاقد اصالت و تنها یک جعل ناشیانه است. چنین آثاری حتی در تخت جمشید و پاسارگاد که مراکز حکومتی و دینی هخامنشیان بودند یافت نشده و کارشناسان میراث فرهنگی نیز موردی نیافته اند.

با وجود تخت جمشید، چرا باید بنای مهم دیگری در فاصله بسیار کم از آن ساخته شود و چنین محوطه عظیمی چگونه با این ورودی کوچک ساخته شده و خروارها خاک از آن خارج شده است؟!

آثار موجود در یک سایت ۲۵۰۰ ساله، اینچنین منظم کنار یکدیگر قرار نگرفته اند. در حالی همه اشیا زرد رنگ هستند که بیشترین آثار تاریخی کشف شده از جنس شیشه، نقره یا حتی مفرغ بوده‌اند!

هیچ تالاری به این شكل از دوره هخامنشی وجود ندارد و نوع چینش اشیا نیز ناشیانه است. دیوارها نشانی از بناهای باستانی ندارد و با پارچه یا رنگ سیاه پوشانده شده تا فضای دهلیز را تداعی كند. تداعی فضای دهلیز در حالیست که اشیا دوره هخامنشی در خاک مدفون هستند و باستان شناسان با ایجاد كارگاه‌های مربع شكل آنها را از زیر خاك بیرون می كشند که عموما دچار آسیب و فرسایش شده‌اند. سازندگان این اشیا جعلی، ناشیانه تلاش كرده‌اند الگوی هخامنشی که در موزه ها دیده اند را تكرار كنند! نمونه‌های مولاژ مجسمه‌ سرباز هخامنشی نیز در خیابان ویلا یا منوچهری موجود است!

در هیچ نمایی از فیلم فضای اصلی نمایش داده نمی شود و تمرکز نور و تصویر بر اشیاء است تا ساختگی بودن فضا آشکار نشود. ساخت گنجینه های جعلی و انتشار فیلم آنها قبلا هم سابقه داشته است! این افراد با اهداف مختلفی از جمله ایجاد اعتبار برای گنجینه دروغین خود بمنظور اغفال افراد ساده لوح، دست به این کار می زنند!

سوژه چهارم؛ نبرد بیلاخوخان با بامشاد و به وجود آمدن علامت لایک!

یک شایعه خنده دار و یک دروغ تاریخی دایگر! لطفا پیش از باور کردن و راسل این مطالب به دیگران، اندکی تعقل و تحقیق کنید. علاوه بر این که این مطلب، داستانی نامعتبر و بی اساس است، ارتباط کلمه لایک با این داستان نیز شایعه است و حقیقت ندارد.

متن شایعه

« ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻤﻠﻪ مغولها ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﯽ ﺭﺣﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﺳﺮﺩﺍﺭﺁﻧﺎﻥ (ﺑﯿﻼﺧﻮﺧﺎﻥ) ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﯼ ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﮕﯿﺮﯼ ﺑﻪ ﺳﺎﺩﮔﯽ … ﻧﻤﯽﮐﺸﺖ ﻭ ﯾﮑﯽ ﯾﮑﯽ ﺍﻧﮕﺸﺖ ﻫﺎﯼﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﮐﺮﺩ. ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺑﯿﻦ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ دلیر ایرانی ﺑﻪ ﻧﺎﻡ " ﺑﺎﻣﺸﺎﺩ "ﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻮﺍﺩﮔﺎﻥ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﭘﻮﻣﭙﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺍﻭ ﻗﯿﺎﻡ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻃﯽ ﻧﺒﺮﺩﻫﺎﯼ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺑالاﺧﺮﻩ ﺩﺳﺘﮕﯿﺮ و اسیر "بیلاخو" ﺷﺪ.. چهار ﺭﻭﺯ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﮔﯿﺮﯼ ﺍﻭ ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ. ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ چهار ﺍﻧﮕﺸﺖ ﺍﻭ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﺍﺳﺘﺶ ﻗﻄﻊ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻧﮕﺸﺖ ﺷﺼﺘﺶ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ …در یک شب وی با ﮐﻤﮏ ﯾﺎﺭﺍﻧﺶ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ"بیلاخو" ﻓﺮﺍﺭ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻗﻮﺍﯼ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ایشان ﺭﻓﺖ…اینبار شجاعانه ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﭘﺎ ﺩﺭآﻭﺭﺩ و جهت تحقیر ایشان…جسد وی را به اسب خود بست و در شهر در انظار عموم شهروندان گردانید..اﻭ ﺳﭙﺲ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﺍ آﺯﺍﺩ ﻭ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ آﻥ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﺸﺴﺖ. ﻣﺮﺩﻡ خوشحال از شجاعت "بامشاد" جهت پایکوبی ……و برگزاری یک جشن بزرگ ﺑﻪ مرکز ﺷﻬﺮ آﻣﺪﻩ ﻭ تا پایان آنروز ﺑﻪ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ" بامشاد" که چهار انگشت خود در نبرد بابیلاخو از دست داده بود.. چهارﺍﻧﮕﺸﺖﺧﻮﺩ ﺭﺍ در کف دست ﺟﻤﻊ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﻧﮕﺸﺖﺷﺼﺖ ﺧﻮﺩ را بهم اشاره میکردند و نشان می‌دادند.ﺍﺯ آﻥ ﭘﺲ ﺍﯾﻦ ﺭﺳﻢ ( ﺑﯽ ﻻﺥ ) ﻧﺎﻡ ﮔﺮﻓﺖ…ﻭ ﺍﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺍﺯ ﮐﺎﺭ ﮐﺴﯽ ﺩﯾﮕﺮ ﺧﻮﺷﺶ میآمد ﺑﻪ ﺍﻭ بیﻻﺥ میداد. اروپاییانی که در آن زمان به ایران سفر کرده بودندﮐﻢ ﮐﻢ ﺍﯾﻦ ﺭﺳﻢ را به کشور خود ﻣﻨﺘﻘﻞ کردند در تغییرات تلفظی به دلیل نبودن حرف " خ "در زبان انگلیسی…ﺑﯿﻼﺥ ﺑﻪ "بی لایک" ﻭﺳﭙﺲ ﻻﯾﮏ..(like). ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮔﺮﺩﯾﺪ و جالب است بدانیم امروزه این حرکت در تمام کشورهای جهان به وفور در زندگی روزمره مردم با معنی واحد (آفرین )…..(اوکی) مورد استفاده قرار میگیرد. ﺣﺎﻝ ﺍﯾﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﭘﯿﺶ ﻣﯽ آﯾﺪ ﭼﺮﺍ ﺍﯾﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭ ﻧﺰﺩ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺑﺪﯼ ﺟﺎ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟ اما در اروپا و سایر نقاط جهان به معنای " آفرین بر تو "معنی میدهد .. پاسخ اینجاست که: ﻣﻐﻮﻻﻥ ﺗﺎ ﺳﺎﻟﻬﺎ بعد از" بیلاخو خان" و" بامشاد" ﺑﺮ قسمتهایی از ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﺮﺩﻧﺪﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺗﺎﺏ ﺗﺤﻤﻞ ﺍﯾﻦﺣﺮﮐﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻫﺮ ﮐﺴﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﯽ ﻻﺥ ﻣﯿﺪﺍﺩمی‌گرفتند ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻣﯽﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻨﺪ.. ﺍﺯﯾﻦ ﺭﻭ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ در کوچه و بازار ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﻣﻐﻮﻝ ﺑﯽ ﻻﺥ ﻣﯽ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﻓﺮﺍﺭ میکردند. ﺍﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺪ که اﯾﻦ ﺭﺳﻢ آرام آرام ﺷﮑﻞ ﺑﺪﯼ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﮔﺮﻓﺖ.. ترجمه: «تیمور رضایی قیری» از کتاب Persian Historic Story»

پاسخ شایعه

علاوه بر این که این مطلب، داستانی نامعتبر و بی اساس است، ارتباط کلمه لایک با این داستان نیز شایعه است و حقیقت ندارد. کلمه لایک (Like) کلمه ای کاملا انگلیسی است و در جایگاه فعل به معانی پسندیدن و دوست داشتن به کار می رود. استفاده از این لغت به پیش از قرن دوازدهم میلادی برمی گردد.

در این متن از فردی به نام "بیلاخوخان" به عنوان فرمانده قوم مغول نام برده شده است؛ حال آنکه فردی به نام بیلاخوخان در زمره فرماندهان مغول وجود ندارد تا به این ماجرا صحت ببخشد.

"پومپه" از سرداران و فرمانروایان بزرگ روم و متعلق به زمان پارتیان و " پومپه دیوس "، از سرکردگان پارتی در عهد ارد اول پادشاه اشکانی بود؛ حال اگر منظور متن از پومپه را سردار ایرانی هم بدانیم، زمان پارتیان (۲۴۷ پیش از میلاد، تا ۲۲۴ پس از میلاد) با مغولان (۱۲۱۹ تا ۱۲۵۶ میلادی) سالیان بسیاری اختلاف تاریخی دارد.

بامشاد نیز نام نوازنده و موسیقی دان عصر خسروپرویز دوم در عهد ساسانیان است و سرداری با این نام در تاریخ ایران مشاهده نمی گردد.

از لحاظ واژه شناسی هم، کلمه بیلاخ ربطی به این ماجرای تاریخی ندارد. در میان دایره لغات زبان ادبیات فارسی، تنها فرهنگ لغت معین "بیلاخ" را با این مضمون آورده است که: "به طعنه به کسی گویند که دست به کار نسنجیده ای زده و شکست خورده است. معمولاً همراه با بالا بردن انگشت شست نشان داده می شود."

شایان ذکر است در هیچ منبع و مرجعی، اثری از کتاب "Persian historical story" و مترجم آن "تیمور رضایی قیری" یافت نگردید.