ترافیک تهران با چاشني سیاست

روزنامه شرق - معصومه اصغری: ترافیک در تهران و کم‌وزیادشدنش موضوع جدیدی نیست و سال‌هاست اهالی پایتخت به آن خو کرده‌اند. اما سیاسی‌شدن ترافیک موضوعی همیشگی نیست. نگاهی به سابقه خبرهای مرتبط با این موضوع نشان می‌دهد هر چند سال یک بار - و معمولا در آستانه انتخابات‌های ریاست‌جمهوری - ترافیک هم به دستاویزی برای حمله به رقبای سیاسی تبدیل می‌شود.

پیش از این و در سال ٨٤ هم محمود احمدی‌نژاد، شهردار وقت تهران، با کنایه‌ای تند و تیز با چاشنی موضوع ترافیک به رئیس دولت اصلاحات حمله کرده بود. ترافیک غیرعادی و بیش از حد زیاد یک ماه اخیر پایتخت هم به نظر می‌رسد قرار است جا پای آن ماجرا بگذارد. چندروزی است که اعضای شورای شهر از مصنوعی و غیرعادی‌بودن ترافیک تهران که برای رسیدن به اهدافی خاص دنبال می‌شود، سخن گفته‌اند. اما واکنش رسانه‌های منسوب به شهرداری تهران و همچنین خبرگزاری‌های شناخته‌شده اصولگرایان که همین موضوع را دستمایه تاختن به دولت قرار داده‌اند، حکایت از ماجرایی دیگر دارد.

در سال‌های اخیر و شاید از روزی که واژه‌ای به نام «مدیریت شهری» در ادبیات مسئولان و رسانه‌ها شکل گرفته، به‌واقع آنچه از مدیریت شهری شاهد بوده‌ایم، وجود دو جبهه کاملا ملموس و مشخص «شهرداری»- «دولت» کاملا در مقابل هم بوده است. غلامحسین کرباسچی آخرین شهردار تهران است که از حمایت دولت برخوردار و به توانایی ایجاد تعامل با دستگاه‌های اجرائی و راه‌انداختن کار خود به هر شکلی معروف بود. بعد از او و البته با ظهور شوراها شاهد شکل‌گیری دو جبهه دولت- شهرداری در مقابل هم تا امروز بوده‌ایم.

شهرداران در گذشته عضوی از دولت نبودند اما در جلسات دولت حاضر می‌شدند اما از حدود دو دهه قبل این روند تغییر کرد تا اینکه یک شهردار خودش راهی پاستور شد. احمدی‌نژاد به‌عنوان یک شهردار که جایگاهش مشخص است، بارها با ادبیات خاص خود محمد خاتمی، رئیس دولت هشتم، را خطاب قرار می‌داد. کنایه معروف او درباره ترافیک تهران در روزهای بارانی و استفاده رئیس‌جمهور از خط ویژه هنوز در خاطر هست.

باران‌های تند و سیلابی اردیبهشت تهران که معمولا حوادثی را برای شهر و شهروندان در پی دارد، از سال‌های گذشته مسئولان شهر و دولت را هم در مقابل هم قرار داده است. سیدمحمد خاتمی اردیبهشت ٨٣ وقتی برای مراسمی در دانشگاه تهران با تأخیری ٥٥دقیقه‌ای در ترافیک مواجه شد، به جای مسئولان مدیریت شهری از حاضران به دلیل دیررسیدن عذرخواهی کرد و گفت: «این فاجعه است که با آمدن ‏باران یا برف در وضع رفت‌وآمد این‌چنین اختلال ایجاد می‌شود».

شهردار تهران هم که از همان زمان تاکنون تریبون‌های زیادی برای پاسخ‌دادن به هر مرجعی از جمله رئیس‌جمهور را داشت، در بخشی از پاسخ طولانی خود، گفت: «متأسفم که رئیس‌جمهورمان بسیار دیر و در پایان دوره مأموریتشان با معضلات مردم تهران آشنا شده‌اند. ‏ اگر دفتر کار رئیس‌جمهور به ‏جای کاخ سعد‌آباد در خیابان پاستور بود، زودتر به دانشگاه می‌رسیدند». شهردار اسبق تهران گفت: «احتمالا ایشان این بار از مسیر ویژه و با اسکورت حرکت نکرده‌اند.

اما ماجرا آنجا جالب شد که وقتی احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور شد و دفتر کارش را هم از کاخ سعدآباد به پاستور برد، حرف شهردار و شورایی را که نسبت نزدیکی به جریان حامی‌اش داشتند، نمی‌خواند و به اذعان بسیاری از اعضای شورای فعلی تهران که سه دوره متوالی در شورا هستند، در تمام هشت سال مسئولیتش نه با شهردار تهران و شورایش راه آمد و نه برای تهران جز تخصیص‌هایی اندک از بودجه، کاری کرد.

روندی که از آن حرف می‌زنیم، همچنان هم ادامه دارد و دلخوری شهرداری و شورای پایتخت از دولت یازدهم و دولت معتدل روحانی همچنان بر همان پایه قبل است. قالیباف هم مانند احمدی‌نژاد درباره پاسخ‌دادن به رئیس‌جمهور در موضوعات مربوط به تهران و مدیریت شهری بی‌پرواست. پاسخ‌های تند او در اجلاس اخیر شهرداران آسیایی به اظهارات رئیس‌جمهور درباره «‌اداره‌کردن شهر با تراکم‌فروشی» تا چند روز حاشیه‌ساز شد اما او با همین فرمان و با استفاده از رسانه‌های رسمی و غیررسمی و مدیران و اعضای شورای شهر همراهش تا همین حالا جلو آمده است.

قالیباف که برخی گمانه‌زنی‌ها از تلاش او برای سومین حضورش در انتخابات ریاست‌جمهوری حکایت می‌کند، دست روی موضوعات قدیمی و البته مهم تهران و تهرانی‌ها گذاشته است؛ ترافیک و آلودگی هوا عواملی هستند که او می‌تواند به‌خوبی از آب گل‌آلودش ماهی بگیرد. او به نمایشگاه مطبوعات امسال که در مصلا برگزار شده بود نرفت و بعد در اینستاگرام خود نوشت: «‌ای‌کاش دولت محترم هم به قانون احترام می‌گذاشت و این نمایشگاه‌ و نمایشگاه‌های مشابه که پربازدید هستند را در شهر برگزار نمی‌کرد.

وقتی ما متولیان امر و مسئولان به قانون و حقوق مردم احترام نگذاریم چه توقعی از شهروندان می‌توانیم داشته باشیم؟» از فردای این پیام، حمله روزنامه همشهری، رسانه‌های مکتوب، سایت‌ها، کانال‌های تلگرامی و... منسوب به شهردار و شهرداری تهران به نمایشگاه‌های داخل تهران و محل دائمی نمایشگاه‌های تهران و البته حمله به دولت برای مسئله ترافیک، پخش‌کردن تصاویر ترافیکی و نقشه‌های قفل‌شده از ترافیک و... به شکلی گسترده شروع شد. این سناریو با ورود و همراهی اعضای شورای شهر ادامه یافت و در نهایت رئیس شورا هم دولت را تهدید به ایجاد زنجیره انسانی در مقابل نمایشگاه کرد.

جلسه علنی شورای شهر تهران در هفته گذشته به‌طور کامل به موضوع ترافیک یکی، دو ماه اخیر در پایتخت پرداخت و همه اعضا درباره این موضوعات صحبت کردند و از حمله به دولت و مزاحمت‌های نمایشگاه در تهران و خودروسازان و موتورسیکلت‌ها شروع کردند و به خطاهای خرد و کلان پلیس راهور رسیدند. از همان روز تاکنون، علاوه بر رسانه‌های شهرداری تهران و خبرگزاری‌های اصولگرا با پوششی کامل شروع به گرفتن نظرات اعضا و نمایندگان و مسئولان اصولگرا در سطوح مختلف با محوریت «انتقاد از دولت» کرده‌اند. این عادت اصولگرایان در فرافکنی و فراموشی عملکرد گذشته خودشان البته نمونه‌های بسیاری دارد. اگر محمود احمدی‌نژاد، روزگاری نه‌چندان‌دور با تکه‌پرانی عبور محمد خاتمی از خط ویژه اتوبوس را عاملی بر بی‌توجهی او به شهر و شهروندان برشمرد، بعدها خودش هم از همان خط ویژه استفاده کرد و حالا شهردار و رئیس‌جمهور فعلی هم استفاده می‌کنند.

حبیب کاشانی، عضو اصولگرای شورای شهر که از دوره دوم با آبادگران ایران اسلامی وارد شورای شهر شد و احمدی‌نژاد را شهردار کردند و سابقه حمایت از قالیباف را هم دارد، در همین جلسه اخیر شورای شهر تهران آب پاکی را روی دست همه همکاران خود و مدیران شهرداری ریخت و گفت: «خود ما که اعضای شورا هستیم، چراغ گردان را نصب کرده و برای تردد از خط ویژه عبور می‌کنیم، حالا داریم درباره حل معضل ترافیک که چیزی از آن درک نمی‌کنیم صحبت می‌کنیم».

نمی‌توان بی‌اعتنایی، لجبازی، یا بی‌پولی دولت‌ها در سال‌های اخیر درباره تهران و به‌خصوص ترافیک و آلودگی هوایش را نادیده گرفت، اما باید گفت که مدیریت شهری که در این سال‌ها تنها نامش را یدک کشیده‌اند، در روزهای آلوده و پرغبار و سخت و تعطیل‌شده تهران، پا را پس کشیده و کنار ایستاده است. حتی اگر درصدی احتمال را هم برای درست‌بودن ادعای ساختگی‌بودن ترافیک در تهران و جریان‌سازی‌های آن قائل شویم، باید پرسید تکلیف مردم که ساعت‌ها در این ترافیک ماندند چه می‌شود؟