از آنجا که دوران ریاست جمهوری باراک اوباما رو به اتمام است، میراثی که او بعد از رفتنش برای رئیس‌جمهوری بعدی باقی خواهد گذاشت، بسیار جنجال برانگیز است: توافق هسته‌ای با ایران که به احتمال زیاد مناقشات زیادی پیرامون آن در دولت ترامپ وجود خواهد داشت.
روزنامه دنیای اقتصاد: از آنجا که دوران ریاست جمهوری باراک اوباما رو به اتمام است، میراثی که او بعد از رفتنش برای رئیس‌جمهوری بعدی باقی خواهد گذاشت، بسیار جنجال برانگیز است: توافق هسته‌ای با ایران که به احتمال زیاد مناقشات زیادی پیرامون آن در دولت ترامپ وجود خواهد داشت.
این روزها ایران در حال توسعه تدریجی زیرساخت‌های هسته‌ای خود است، فرآیندی که مورد تایید و حمایت جوامع بین‌المللی است. از طرفی برای اولین بار در طول تاریخ مدرن، ایران به نقش رهبری‌کننده در منطقه - از خلیج‌فارس تا دریای مدیترانه - دست یافته است. همچنین ارتش و سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران بارها نیروهای آمریکایی را در آب‌های جنوبی کشور تحقیر کرده‌اند. عواملی که باعث خواهند شد تا برجام تنها چالش دولت ترامپ در زمان ریاست جمهوری‌اش نباشد.
به نوشته ری تکیه؛ از کارشناسان تندروی شورای روابط خارجی آمریکا، باراک اوباما خود معمار رابطه آمریکا با ایران بود. سیاست‌های اوباما در قبال ایران تنها به منظور جلوگیری از دست یافتن این کشور به آرمان‌هایش نبود، بلکه او می‌خواست دردی که یک ملت طی سال‌ها از جانب آمریکایی‌ها تحمل کردند را تسکین بخشد. آنها با استناد به ابعاد مختلف برجام، اوباما را فردی ناتوان در تدوین رابطه با ایران می‌نامند. به گفته آنها، بندهای این توافق به‌گونه‌ای تنظیم شده‌اند که ایران را قادر می‌سازند از نسل جدید سانتریفیوژها بهره‌مند شود. همچنین بر اساس این توافق، ممانعتی برای تحقیق و توسعه و نوسازی زیرساخت‌های هسته‌ای ایران وجود نخواهد داشت. امتیازات اقتصادی که این توافق برای ایران به همراه داشت، عملا مهندسی تحریم‌های آمریکا را که برای مدت طولانی ماندگار بود، برهم زد.
گرچه به‌نظر می‌رسد حمایت قدرت‌های جهانی از این توافق، آن را از هرنوع خدشه‌ای مصون کرده است، اما به گفته آمریکایی‌ها این توافق در مجلس نمایندگان این کشور رد شده است و در زمان تصویب آن 58 سناتور آمریکایی با آن مخالفت کرده‌اند. آنها عقیده دارند که قدرت کنگره آمریکا از هر نوع توافق یا حمایت بین‌المللی که بخواهد به منافع ملی این کشور صدمه بزند، بالاتر است. بنابراین با توجه به اینکه تیم ترامپ در رابطه با برجام از قدرت و حمایت سیاسی کافی در داخل کشورش برخوردار است، در تجدیدنظر یا لغو این توافق شاید او بتواند اهداف خود را پیاده سازد.
این تندروها عقیده دارند که درباره برجام این پرسش مطرح است که ایران در چه نوع از برنامه‌های هسته‌ای غیرنظامی حق فعالیت دارد؟ درحال حاضر ایران نه‌تنها توانایی غنی‌سازی اورانیوم توسط متخصصان داخلی خود را دارد، بلکه می‌تواند پس از منقضی شدن محدودیت‌های برجام، ظرفیت‌های هسته‌ای خود را صنعتی سازد. بنابراین ترامپ باید بندهای این قرارداد را به‌گونه‌ای تنظیم کند تا پس از این توافق، ایرانی‌ها تنها توانایی اجرای برنامه‌های هسته‌ای نمادین را داشته باشند.
رئیس‌جمهوری آینده آمریکا برای اینکه اروپایی‌ها را درخصوص تجدیدنظر در برجام متقاعد سازد باید از خود ابتکار عمل نشان دهد. به عقیده کارشناسان غربی، او شاید برای بهبود رابطه با همتایان اروپایی خود، دوران ماه عسل سیاسی‌اش را کنار متحدانش در اروپا بگذراند. اگر ترامپ هوشیار باشد قطعا این کشورها اولویت‌های مهم‌تری نسبت به برجام دارند. از طرفی با توجه به اشتیاقی که ترامپ برای دوستی با روسیه نشان داده‌است، شاید روس‌ها در روال تصمیم‌گیری‌های گذشته خود تجدیدنظر کنند. اگر چنین اتفاقی بیفتد و اروپایی‌ها با ترامپ درخصوص تغییر برجام هم‌رای شوند، به‌نظر چین هم دیگر مانعی برای تجدیدنظر درخصوص برجام نخواهد بود. البته اینکه ترامپ از چه روشی برای جلب حمایت قدرت‌های جهانی استفاده می‌کند، اهمیت دارد.
تجدیدنظر در برجام تنها چالش ترامپ در رابطه با ایران نیست. قدرت گرفتن ایران در منطقه آمریکایی‌ها را بیش از پیش نگران کرده است. بنابراین تندروهای آمریکایی از ترامپ انتظار دارند تا در دوران ریاست جمهوری‌اش نقش ایران را در معادلات منطقه کمرنگ کند. به عقیده آنها این اتفاق تنها به‌واسطه رویارویی مستقیم با ایران و تحت فشار قرار دادن این کشور امکان‌پذیر است.
البته بعد از مذاکرات طولانی‌ای که ایرانی‌ها با قدرت‌های جهانی داشتند و پس از آن رسیدن به توافقی که حق فعالیت هسته‌ای ایران را به رسمیت شناخت، دیگر ترامپ قادر نخواهد بود ۵ کشور دیگر طرف برجام را متقاعد سازد تا به مواضع سال ۲۰۱۳ خود برگردند. در آن زمان، مواضع رسمی کشورهای غربی این بود که ایران تنها اجازه داشت تا تعداد بسیار محدودی از سانتریفیوژ‌های ابتدایی را داشته باشد و تا زمانی‌که جوامع بین‌المللی کاملا متقاعد نمی‌شدند که فعالیت‌های هسته‌ای ایران اهدافی کاملا صلح‌جویانه دارد، این کشور نمی‌توانست هیچ‌گونه برنامه‌ای را در زمینه هسته‌ای خود اجرایی کند.
منتقدان برجام بیان می‌کنند که انتخاب دوباره اوباما به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا و اشتیاقی که او در رابطه با رسیدن به توافق هسته‌ای با ایران نشان داد، باعث شد کشورهای اروپایی از مواضع سختگیرانه خود در قبال ایران کوتاه بیایند. با این وجود می‌توان گفت که قطعا دولت ترامپ از قدرت‌های جهانی خواهد خواست تا به مواضع پیشین‌شان در رابطه با فعالیت‌های هسته‌ای ایران باز گردند.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر