حمایت وزیر کشور از شهرداری در ماجرای ترافیک

معصومه اصغری در روزنامه شرق نوشت: باوجود فضای پرتنشی که این روزها میان شهرداری و دولت برقرار است و هرازگاه منجر به حملات تندی از سوی شهردار به دولت شده است،؛ اما وزیر کشور دولت روحانی نشان داده است در این زمین بازی، با شهرداری هم هم‌دلي و همراهي دارد.

رحمانی‌فضلی در جدیدترین نشانه‌ای که در این زمینه از خود بر جای گذاشت،، هم‌راستا با شهردار و رئیس شورای شهر اصولگرای تهران، مرکز نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران (متعلق به وزارت صنعت معدن و تجارت) را یکی از عوامل اصلی ترافیک پایتخت خواند و این مرکز را به تعطیلی تهدید کرد. او در ادامه یک گام بلند دیگر به نفع شهرداری برداشت و اعلام کرد: «در گذشته مکان مناسبی برای برگزاری نمایشگاه‌ها نداشته‌ایم ولی الان شهرداری تهران نمایشگاهی احداث کرده است که با کمترین هزینه می‌توانیم نمایشگاه‌های لازم را برگزار کنیم». این اظهارنظر وزیر کشور روحانی را به‌ویژه از آن رو می‌توان تحلیل و بررسی کرد که متن مجادله میان شهرداری و دولت درباره ترافیک این روزهای تهران و همچنین برگزاری نمایشگاه‌ها در پایتخت را مرور کنیم.

از سال ٨٤ که محمدباقر قالیباف به عنوان شهردار تهران حکمش را از وزیر وقت کشور گرفته است تا همین امروز، تقریبا هیچ چالش جدی‌ای با وزارت کشور دولت‌های نهم و دهم و به‌ویژه یازدهم نداشته است. شهردار تهران در این سال‌ها با مراجع نظارتی و بالادستی خود از درهای مختلفی وارد شده و زبان همدیگر را هم به انحای مختلف دانسته‌اند و حتی با وجود قطع‌کردن سهم شهرداری تهران از حقوقی مانند سهم اتوبوس از سال ٨٦ یا عدم‌پرداخت‌های قانونی به شهر تهران، ارتباط دوستانه را در عین عدم‌ارتباط قطع نکرده؛ مبادا روزی این ارتباط به کارش بیاید. زیرمجموعه‌های وزارت کشور یعنی استانداری و فرمانداری تهران هم جز در موارد ضروری و مداخله‌ای، مانند کمیته اضطرار آلودگی هوا و شورای تأمين و مواردی از این دست، در سطح مدیران و کارشناسان جلسه داشته‌اند.

تعداد دفعاتی که استاندار یا فرماندار تهران در حدود ١٢ سال گذشته به شورای شهر تهران که حالا همه نسبت به شورای شهرداری‌بودن آن اذعان دارند، رفته باشد، به تعداد انگشت‌های یک دست هم نمی‌رسد. اینکه شهردار تهران یا رئیس شورای شهر اصولگرای تهران چه در دولت اصولگرای نهم و دهم و چه در دولت اعتدال‌گرای یازدهم نخواستند یا نتوانستند جلساتی بیشتر با مرجع بالاسری خود یعنی وزارت کشور داشته باشند، جای توضیح و سؤال دارد.

اگرچه وزرای کشور در ١٢ سال گذشته که در تعامل با شهردار و شهرداری تهران بوده‌اند، قبل از هر چیز عضوی از دولت و نماینده آن بوده‌اند؛ اما به عنوان افرادی باسابقه خاص خودشان، تفکرات، دیدگاه‌ها و گرایش‌های فکری و جریانی هم به افراد دارند. حجت‌الاسلام والمسلمین پورمحمدی، وزیر کشور دولت نهم بود که از همان ابتدای کار خود به خاطر امضای حکم محمدباقر قالیباف بنای اختلافش با محمود احمدی‌نژاد گذاشته شد. او تقریبا تا قبل از شروع برنامه‌ریزی‌های انتخابات ٨٨، در وزارت کشور بود و در این دوران رابطه شهرداری و وزارت کشور در قراردادهایی برای تأمين اتوبوس‌ها و اعتبارات مترو و سایر تعاملات ریز و درشت، برقرار و متعادل شد. معاونت عمرانی وزارت کشور و دفتر حمل‌ونقل در سازمان شهرداری‌ها فعال بودند و هیچ اعتراضی از سوی شهرداری تهران در تعامل با وزارت کشور وجود نداشت.

سه ميهمان موقت وزارت کشور، یعنی علی کردان، سیدمهدی هاشمی و صادق محصولی هم فرصتی برای ارتباط و روابط حسنه با شهرداری تهران نداشتند؛ تا اینکه مصطفی محمدنجار در دولت دهم وزیر کشور می‌شود. تقریبا در جست‌وجوی اخبار بین وزارت کشور و شهرداری تهران، در این دوره هم به‌جز برخی موارد اختلافی درباره قیمت بلیت مترو و اتوبوس و برخی از مصوبات شورای عالی ترافیک، نه‌تنها موارد اختلافی وجود ندارد، بلکه وزیر کشور و شهردار تهران دیدار و جلسه مشترکی هم برگزار نکرده‌اند. اما به نظر می‌رسد اوج این رابطه بدون چالش و شاید بتوان گفت برد- برد در دوره حاضر رقم خورده و می‌خورد.

آنجا که به عنوان نمونه بارز، برخی چالش‌ها و مسائل مهم مانند اجرای یک طرح ترافیکی مثل «طرح کاهش»، مطرح و خیلی زود باوجود مخالفت پلیس راهور، تصویب و بعد آماده اجرا می‌شود؛ یا در ماجرای املاک نجومی با اینکه اعضای بلندپایه دولت به وزارت کشور دستور رسیدگی به موضوع دادند؛ اما هنوز هیچ خبری از نتیجه آن نشده است. در ماجرای انتشار فهرستی از واگذاری‌های املاک به برخی از مدیران و اعضای شورای شهر و برخی افراد حقیقی بیرون از شهرداری که قوه قضائیه تا امروز در حال پیگیری آن است، چند روز بعد از اعلام این اخبار، رحمانی‌فضلی، مدیر مشهدی‌الاصل، به عنوان مسئول‌ترین فرد در قبال عملکرد شهردار تهران، دستور رسیدگی داد و از معاون عمرانی خود که رئيس سازمان‌ شهرداری‌ها هم هست، خواست موضوع را بررسی کند. هوشنگ خندان‌دل، معاون عمرانی مشهدی‌الاصل او هم که معمولا در همان ستاد وزارت کشور حضور دارد و در سازمان شهرداری‌ها تنها برای برخی جلسات حاضر می‌شد، رسیدگی به این موضوع را به یک مدیر مشهدی‌الاصل دیگر که نسبت خانوادگی هم با او دارد، یعنی خلیل راحتی، قائم‌مقام سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها سپرد.

این دستورها و اعلام پیگیری‌ها مربوط به نیمه اول شهریور امسال است و از آن زمان تابه‌حال، هنوز از وزارت کشور گزارشی نه به مردم، نه به رسانه‌ها و نه حتی به مسئولان بالاسری وزارت کشور داده نشده است.محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت، هفته گذشته در پاسخ به «شرق» در پاسخ به این سؤال که «‌مدتی پیش وزیر کشور درباره واگذاری املاک شهرداری تهران که به املاک نجومی معروف شده، گفته بود قرار است گزارشی تهیه شود و به هيئت دولت تقدیم شود؛ این گزارش به کجا رسیده و آیا به هيئت دولت رسیده؟» پاسخ داد: «تا آخرین جلسه هيئت دولت که یکشنبه بود، وزیر کشور دراین‌زمینه گزارشی نداده است، اما این موضوع را مطالبه می‌کنم و اگر آماده باشد اطلاع‌رسانی می‌کنم».

وزیر کشور پس از دستور معاون‌اول رئیس‌جمهور درمورد پیگیری این ماجرا جلسه‌اي خصوصی هم با شهردار تهران داشت و اعلام شد که مدارکی هم ردوبدل شده اما پس از مدتی باز هم خبر و گزارشی از این موضوع بیرون نیامد تا اینکه این نوع ورود جهت‌دار در پرونده املاک شهرداری تهران از سوی مجلس مورد انتقاد قرار گرفت. او آذرماه درحالی‌که معاون عمرانی‌اش هیچ توضیح گزارشی را تا آن زمان ارائه نکرده بود اعلام کرد که «پیگیری این موضوع را متوقف کرده‌اند چون کمیته مبارزه با مفاسد در دولت در حال پیگیری موضوع است و آنها از ما تقاضا کردند فعلا بررسی این موضوع را متوقف کنیم». به‌این‌ترتیب از آن زمان تابه‌حال نه وزیر کشور و معاون عمرانی او و نه هیچ مرجع دیگری در دولت گزارشی از موضوع تخلف در واگذاری املاک در شهرداری تهران ارائه نکرده‌اند. و اما در ادامه همکاری‌های همه‌جانبه شهرداری تهران و وزارت کشور دولت یازدهم در سال‌های گذشته تاکنون، وزیر کشور در حاشیه جلسه همیشگی شورای‌عالی ترافیک بعد از اشاره به قول‌وقرارهای وقت اضافه‌ای دولت و شهرداری در تأمين اعتبار برای خرید و تأمين واگن برای مترو و سایر امور، مسئله ترافیک را برای کاهش آلودگی هوای تهران مؤثر اعلام کرد و یکباره صحبت را از دری باز می‌کند که اتفاقا شهردار و رئیس شورای شهر تهران یکی، دو ماه اخیر باز کرده‌اند.

در این برنامه وزیر کشور که قاعدتا باید در سال‌های گذشته تاکنون نسبت به همه دلایل و عوامل مؤثر به بروز ترافیک و آلودگی هوای تهران اشراف داشته باشد، گویی به‌تازگی با مسئله ترافیک در محدوده نمایشگاه بین‌المللی تهران مواجه شده و زبان به تهدید این مجموعه باز کند. او دراین‌باره می‌گوید: «ظرف یک ماه باید برنامه زمان‌بندی درخصوص نحوه برگزاری نمایشگاه‌ها در نمایشگاه سئول ارائه شود؛ در غیراين‌صورت بنده در شورای‌عالی ترافیک برگزاری نمایشگاه در سئول را ممنوع اعلام می‌کنم».

او در ادامه گفت: «در گذشته مکان مناسبی برای برگزاری نمایشگاه‌ها نداشته‌ایم ولی الان شهرداری تهران نمایشگاهی احداث کرده است که با کمترین هزینه می‌توانیم نمایشگاه‌های لازم را برگزار کنیم». پس از او خندان‌دل، معاون عمرانی وزیر کشور هم در توضیح بیشتری اعلام کرد: «برای اینکه این دستور عملیاتی شود از وزارت صنعت، معدن و تجارت درخواست شد که برنامه را به طور مکتوب و در قالب یک برنامه عملیاتی ارائه کنند و اگر این برنامه‌ای که ارائه می‌شود کاملا به طور محسوسی مشکلات ترافیکی منطقه را تقلیل ندهد، نسبت به جابه‌جایی آن اقدام خواهد شد».

مدل این زبان تهدید که از سوی یک عضو دولت در همراهی با مدیریت شهری و مقصردانستن یک نقطه برای ترافیک بخش زیادی از شهر تهران به کار رفته را محمدباقر قالیباف کلید زد. او به نمایشگاه مطبوعات نیامد و در اینستاگرام خود به گلایه از برگزاری نمایشگاه‌ها در تهران پرداخت و از آن زمان به بعد موجی رسانه‌اي علیه نمایشگاه بین‌المللی تهران و دفاع از نمایشگاه شهر آفتاب به راه افتاد. همان هفته مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران در صحن علنی شورای شهر تهران، در انتقاد به برگزاری نمایشگاه‌های هم‌زمان و پرازدحام در محل دائمی نمایشگاه بین‌المللی تهران، با زبان تهدید گفت: «در صورت توجه‌نکردن مسئولان به درخواست‌های مکرر شورا مبنی بر برگزارنكردن نمایشگاه در این محل، حتما در فراخوانی مقابل محل نمایشگاه‌ها زنجیره انسانی تشکیل خواهیم داد».

شعار همراهی و همدلی و هم‌افزایی همه مدیران در مجموعه مدیریت شهری همان چیزی است که در این سال‌ها حرفش را زیاد شنیدیم و کمتر دیده‌ایم. درباره نوع تعامل و نتیجه تعامل شهرداری و وزارت کشور در این سال‌ها هم باید پرسید که اگر مدیران این دو مجموعه این‌قدر با هم همراه بوده‌اند و حداقل چالش و حداکثر همدلی را داشته‌اند، چرا درباره یک موضوع اصلی یعنی حمل‌ونقل و ترافیک، شهر تهران این اندازه فقیر است؟ این همدلی‌ها و همراهی‌ها برای چه مقاصد دیگری صرف شده است؟ تجربه این چند سال در قول‌های انتخاباتی اول دوره و آخر دوره مدیریت شهری و دولت‌ها نشان داده که اعتبارات حداکثری اختصاص می‌یابند و حداقلی و قطره‌چکانی اختصاص می‌یابند یا از این ردیف به ردیف دیگر پر می‌کشند. با این حساب به نظر می‌رسد نمی‌توان درباره این همدلی آخر وزیر کشور و شهردار تهران با محوریت ترافیک و آلودگی هوا و دلایلش، آن هم در آستانه انتخابات ٩٦ چندان خوش‌بین به نفع مردم و شهر تهران بود.