درمان جادويي با گياهان دارويي

همزمان با پايان يافتن فصل زمستان و فرا رسيدن بهار، شاهد بروز تغييرات اساسي در طبيعت و بدن‌مان هستيم. تغييراتي كه نه تنها محيط اطراف ما را تحت‌الشعاع خود قرار مي‌دهد بلكه بر چگونگي و عملكرد اندام‌ها و دستگاه‌هاي دروني بدن‌مان نيز موثر است. بسياري از درمانگران مكاتب درماني طبيعي در جهان به‌ويژه مكتب طب سنتي ايران، بر اين باورند كه رعايت نكاتي ساده و كاربردي از مجموعه تدابير حفظ‌ سلامت كه در كتب و متون قديمي طب سنتي بارها به آن اشاره شده، مي‌تواند تاثير زيادي در كنترل تغييرات، بيماري‌ها و اختلال‌هاي ناشي از جابه جايي فصول داشته باشد. به همين منظور و براي حفظ سلامت و تندرستي مخاطبان‌مان درآستانه تغيير فصل زمستان به بهار، سراغ محمد عبادياني، مدرس دانشكده طب سنتي دانشگاه علوم پزشكي تهران رفتيم تا با مجموعه‌اي از تدابير و نكات حفظ سلامت در فصل بهار و راه‌هاي پيشگيري از ابتلا به بيماري‌هاي اين فصل بيشتر آشنا شويم.


در فصل زمستان، مقدار غذايي كه ما مصرف مي‌كنيم در مقايسه با ساير فصل‌ها كمي بيشتر است. اين اتفاق به اين دليل مي‌افتد كه بدن ما در هواي سرد زمستاني، انرژي بيشتري براي تامين حرارت بدن و مقابله با سرما نياز دارد. بنابراين خوراكي‌ها و غذاي بيشتري در اين فصل مصرف مي‌كند. افزايش مصرف موادغذايي به‌دنبال خود، افزايش ميزان موادزائد و غيرضروري به همراه دارد. به اين ترتيب كه حفره‌هاي ريز بدن و بافت‌هاي آن از اين موادزائد انباشته مي‌شود و چون افراد در فصل زمستان نسبت به ديگر فصل‌ها كمتر عرق مي‌كنند اين مواد زائد، امكان خروج از طريق پوست را پيدا نمي‌كنند اما به مرور با گرم شدن طبيعت و آغاز فصل بهار اين فضولات منجمد شده در حفره‌هاي بدني، روان و سيال شده و وارد جريان خون مي‌شوند. حال اگر اين پاكسازي هدف‌مند و با كمك شيوه‌هاي طبيعي طب سنتي انجام شود با پاكسازي مواد زائد و سموم از بدن، مي‌توان بهار و تابستان كم دردسر و بدون بيماري را سپري كرد.



سرما و برودت به‌طور كلي، فعاليت عوامل بيماري زا را در طبيعت و در بدن انسان كند و در بسياري مواقع متوقف مي‌كند. بنابراين در فصل‌هاي سرد به‌ويژه فصل زمستان، امكان فعاليت اين عوامل بيماري زا كه ممكن است در بدن نيز موجود باشند به‌شدت كاهش پيدا كرده و با نزديك شدن بهار و گرم شدن هوا امكان فعاليت اين عوامل بيماري‌زا و ميكروارگانيسم‌ها بيشتر و بيشتر مي‌شود. به اين ترتيب با آمدن بهار، احتمال ابتلا به برخي بيماري‌ها به‌ويژه بيماري‌هاي عفوني در بدن افزايش پيدا مي‌كند كه اگر اين عوامل و ديگر مواد زائدي كه در بدن وجود دارد به درستي پاكسازي و تخليه شود، امكان ابتلا به بيماري‌ها به حداقل مي‌رسد.



۱ - درمانگران طب سنتي ايران بر اين باورند كه مصرف سبزي‌ها و گياهان دارويي كه در فصل بهار مي‌رويند، تاثير بسيار زيادي در پاكسازي خون و پيشگيري از ابتلا به انواع بيماري‌هاي فصل بهار دارد.

۲ - براساس متون طب سنتي ايران، پوشيدن لباس‌هايي با جنس كتان در فصل بهار، بهترين نوع پوشش از ديدگاه قدما و حكماي اين مكتب است. چرا كه اين نوع پارچه به لحاظ مزاج و طبع، سازگاري زيادي با فصل بهار دارد.

۳ - نوشيدن عرق‌هاي گياهي به‌ويژه عرق‌هايي كه از گياهان بهاره مثل شاه تره، كاسني و خرفه تهيه مي‌شود، در پيشگيري از ابتلا به حساسيت‌ها و آلرژي‌هاي فصلي توصيه شده است.



اوريون، سرخجه، سرخك، آبله مرغان و سرماخوردگي از جمله رايج‌ترين بيماري‌هايي هستند كه با فرا رسيدن فصل بهار در ميان بزرگسالان و كودكان ديده مي‌شود. اين اتفاق به اين دليل بروز مي‌كند كه با گرم شدن هوا، حصار برودتي بدن شكسته شده و زمينه فعاليت عوامل بيماري‌زا فراهم مي‌شود. از طرفي، افزايش حرارت غريزي بدن در آستانه بهار، موجب فعال شدن اين عوامل بيماري‌زا شده و به‌طور خودبه‌خود آن‌ها را بيدار و فعال مي‌كند و آن‌ها را وارد جريان گردش خون كرده و سبب ساز بروز بيماري‌ها مي‌شوند.



افرادي وجود دارند كه به هيچ‌يك از شيوه‌هاي پاكسازي اخلاط و سموم بدن مانند قي كردن، حجامت كردن، فصد (خون‌گيري) يا مصرف داروهاي مسهل عادت ندارند و انجام اين نوع پاكسازي‌ها براي‌شان بسيار دشوار است. براي اين گروه نيز راه‌حلي ساده وجود دارد. اين گروه بايد دقت كنند كه در فصل بهار، مقدار غذاي‌شان را نسبت به فصل‌هاي ديگر كمتر كنند تا موادزائد و سموم كمتري در بدن‌شان انباشته شود. علت كاهش مصرف موادغذايي در وعده‌هاي صبحانه، ناهار و شام اين است كه با شروع فصل بهار و گرم شدن هوا مواد زائد و انباشته درون بدن از حالت انجماد خارج شده و در بدن به جريان مي‌افتند. در اين حالت كه بدن ما در حال برون ريزي مواد زائد است، پرخوري و ‌رعايت نكردن رژيم غذايي، موجب ضعيف شدن توان و ايمني بدن شده و به اين ترتيب زمينه ابتلا به بيماري در افراد نمايان مي‌شود.




افرادي كه عموما با آغاز فصل بهار دچار حساسيت‌ها و آلرژي‌هاي فصلي مي‌شوند با رعايت نكات و تدابيري كه در متون طب سنتي ايران به آن اشاره شده، مي‌توانند از ابتلا به اين بيماري‌ها در اين فصل پيشگيري كنند. اين افراد با نزديك شدن بهار مي‌توانند به رعايت يك رژيم غذايي ساده به‌مدت ۳ روز از ابتلا به آلرژي‌ها و حساسيت‌هاي فصل بهار پيشگيري كنند. اين افراد بايد به‌مدت ۳ روز تنها از ماءالشعيري كه به‌صورت سنتي و بدون استفاده از موادشيميايي و نگهدارنده تهيه شده، استفاده كنند و نبايد از ماده غذايي ديگري استفاده كنند. پس از اتمام اين رژيم غذايي ۳ روزه نيز بيمار بايد از سبزي‌هاي پخته شده، بدون ادويه و كم حجم به‌عنوان غذا استفاده كند.

افرادي وجود دارند كه به هيچ‌يك از شيوه‌هاي پاكسازي اخلاط و سموم بدن مانند قي كردن، حجامت كردن، فصد (خون‌گيري) يا مصرف داروهاي مسهل عادت ندارند و انجام اين نوع پاكسازي‌ها براي‌شان بسيار دشوار است. براي اين گروه نيز راه‌حلي ساده وجود دارد. اين گروه بايد دقت كنند كه در فصل بهار، مقدار غذاي‌شان را نسبت به فصل‌هاي ديگر كمتر كنند تا موادزائد و سموم كمتري در بدن‌شان انباشته شود. علت كاهش مصرف موادغذايي در وعده‌هاي صبحانه، ناهار و شام اين است كه با شروع فصل بهار و گرم شدن هوا مواد زائد و انباشته درون بدن از حالت انجماد خارج شده و در بدن به جريان مي‌افتند. در اين حالت كه بدن ما در حال برون ريزي مواد زائد است، پرخوري و ‌رعايت نكردن رژيم غذايي، موجب ضعيف شدن توان و ايمني بدن شده و به اين ترتيب زمينه ابتلا به بيماري در افراد نمايان مي‌شود.



بهترين رژيم غذايي در فصل بهار براي كودكان و تقويت سيستم ايمني و قواي جسمي آن‌ها خوردن سوپ جو، ماءالشعير طبيعي، چلو گشنيز با گوشت جوجه خروس است. در متون طب سنتي، توصيه شده به كودكان در اين فصل، كمتر گوشت قرمز بدهيم و بيشتر آن‌ها را به خوردن گوشت جوجه خروس كه لطيف و زود هضم است و فضولات كمتري در بدن باقي مي‌گذارد، تشويق كنيم. همچنين توصيه شده در اين فصل به جاي آب عرق كاسني، عرق خرفه يا عرق شاه‌تره بنوشيم يا به فرزندان‌مان بدهيم.



يكي از بهترين وعده‌هاي غذايي براي افرادي كه به شيوه‌هاي ذكر شده امكان پاكسازي ندارند، مصرف موادغذايي سبك، غذاها و مواد خوراكي است كه خاصيت غذايي كمتري دارند. براي مثال مصرف انواع سبزي و حبوبات در وعده‌هاي غذايي از جمله بهترين و مفيدترين غذاها محسوب مي‌شود. بنابراين بهتر است براي تهيه غذا به‌ويژه در ۲ وعده ناهار و شام از سبزي‌هاي فصل و سبزي‌هاي صحرايي استفاده شود. براي تهيه خوراك، ‌آش و انواع بوراني مي‌توان سبزي‌هاي تازه و با طراوت استفاده كرد.



درمانگران و قدماي طب سنتي در متون طب سنتي ايران از غذاهايي مانند آش، بوراني اسفناج، بوراني شبدر و يونجه، كاهو سكنجبين، سمنو،‌ آش شبدر و قره قروت به‌عنوان بهترين و سبك‌ترين غذاهاي ايراني كه انرژي و ويتامين زياد و از طرفي خاصيت غذايي كمتري دارند براي فصل بهار نام مي‌برند. به اعتقاد درمانگران طب سنتي مصرف اين غذاها موجب پاكسازي خون و تقويت اعصاب و قواي بدن مي‌شود. از طرفي مصرف حبوبات فصل بهار مانند ماش، نخود فرنگي و جو نيز توسط حكماي طب سنتي ايران توصيه شده است. نوشيدن آب ماست، آب دوغ و ماءالشعير سنتي كه افزودني‌هاي شيميايي نداشته باشد نيز براي پاكسازي خون و تقويت كبد در فصل بهار بسيار مناسب است.


در بسياري از حساسيت‌ها، فرد مبتلا به آلرژي از خارش گلوي خود شكايت دارد. گاهي اين خارش به حدي تشديد مي‌شود كه صبر و طاقت فرد را از او گرفته و او را كلافه مي‌كند. درمانگران طب سنتي براي درمان اين عارضه از جوشانده‌اي گياهي استفاده مي‌كنند و نوشيدن آن را يك بار در روز به بيماران توصيه مي‌كنند. براي تهيه اين جوشانده لازم است چند گرم گل بنفشه و شكرتيغال را در ۲ ليوان آب ريخته و روي حرارت ملايم بجوشانيم تا يك ليوان آن باقي بماند. دم نوش باقي مانده را صاف كرده و شب پيش از خواب ميل كنيد اما در افرادي كه خارش گلوي‌شان خيلي زياد است و باعث مي‌شود از برنامه‌هاي روزانه خود باز بمانند، توصيه شده علاوه بر شب، صبح بعد از بيدارشدن از خواب يك ليوان ديگر از اين دم نوش گياهي بنوشند.



درمانگران طب سنتي براي درمان عطسه‌هاي ناشي از آلرژي و حساسيت فصلي، استفاده از روغن بنفشه و بادام را به بيماران‌شان توصيه مي‌كنند. اين درمانگران به بيماران‌شان كه از دست عطسه‌هاي بي‌وقفه كلافه مي‌شوند توصيه مي‌كنند روزي 2بار، يك قطره از روغن بنفشه را درون حفره‌هاي بيني خود بچكانند. علاوه براين با استفاده از همين روغن، پيشاني خود را نيز ماساژ دهند. اين كار موجب مي‌شود از شدت عطسه‌ها كم شده و در مواردي نيز به‌طور كامل برطرف شود. در كنار استفاده از روغن بنفشه، پرهيز غذايي نيز يكي ديگر از راهكارهاي برطرف كردن عطسه‌هاي فصلي است. درمانگران به بيماران‌شان توصيه مي‌كنند از خوردن انواع ادويه، غذاهاي سرخ كردني، شكلات و قهوه در فصل بهار پرهيز كنند و مصرف آن‌ها را به حداقل برسانند.



از آنجا كه بدن كودكان در مقايسه با بزرگسالان سيستم ايمني و مزاج ضعيف‌تري دارد، بنابراين پاكسازي بهاره در آن‌ها ضرورت بيشتري پيدا مي‌كند. چرا كه رعايت اين پاكسازي و حفظ نكات و تدابير طب سنتي ويژه فصل بهار به آن‌ها كمك مي‌كند در مجاورت افراد مبتلا به بيماري‌هاي ويروسي مثل آبله مرغان، اوريون، سرخك و سرخجه يا بيمار نشوند يا اگر بيمار شدند، يك بيماري آرام و كم دردسر را پشت سر بگذارند. علاوه بر اين، متخصصان و درمانگران طب سنتي به والدين توصيه مي‌كنند در اين فصل به كودكان‌شان غذاهاي پرادويه ندهند و تا ممكن است از مصرف ترشي و غذاهاي محرك و خوراكي‌هايي كه طبع آن‌ها سرد است، دور نگه‌دارند.





گياه خرفه يكي ديگر از سبزي‌هاي فصل بهار است كه خواص بسيار زيادي دارد. از جمله خواص اين گياه دارويي به اثرات تصفيه كنندگي خون از فضولات و مواد زائد به‌ويژه مواد صفراوي زائد مي‌توان اشاره كرد. درمانگران طب سنتي معتقدند خوردن اين سبزي به‌عنوان سبزي خوردن در وعده‌هاي غذايي، تاثير بسيار زيادي در درمان خارش‌هاي فصل بهار و از بين رفتن تلخي دهان در اين فصل دارد. نوشيدن آب اين سبزي نيز در كاهش عوارض و خارش‌هاي ناشي از حساسيت‌هاي فصلي بسيار مؤثر است.



با تغييراتي كه به‌دليل تغيير شرايط آب و هوايي در آستانه فصل بهار در طبيعت و بدن انسان به‌وجود مي‌آيد، بدن انسان مستعد ابتلا به بيماري‌هاي مختلف مي‌شود. علاوه‌براين، عوامل ديگري نيز وجود دارند كه موجب بروز بيماري‌ها در آستانه فصل بهار مي‌شود.
تعطيلات فصل بهار، فرصتي براي خانواده‌ها به‌وجود مي‌آورد كه به واسطه آن مي‌توانند به شهرها و سرزمين‌هاي مختلف مسافرت كنند. اين تغيير مكان، استفاده از موادغذايي در رستوران‌هاي بين مسير و مصرف تنقلات، خوراكي يا آب غيربهداشتي همگي از جمله عواملي است كه ممكن است علاوه بر علائم تغيير فصل، در ابتلا به بيماري‌ها مؤثر باشد.
در متون طب سنتي به اين نكته اشاره شده كه در فصل بهار، بهتر است مردم به مناطق و سرزمين‌هاي معتدل سفر كنند و از سفر كردن به مناطق سرد و گرم پرهيز كنند چرا كه سفر به اين نقاط، موجب تشديد فعاليت عوامل بيماري زا و ابتلا به بيماري‌ها مي‌شود.


پيش از آن‌كه راهي سفر شويد سعي كنيد شهرهايي با آب و هواي معتدل براي مسافرت انتخاب كنيد. شهرهايي كه در كوهپايه آن‌ها بتوانيد از گياهان دارويي مثل خرفه، كاسني و ديگر گياهان دارويي صحرايي بهره‌مند شويد. درصورتي كه با اين گياهان آشنايي نداريد بهتر است از مردم بومي آن منطقه كمك بگيريد. درمانگران طب سنتي معتقدند نوشيدن روزانه مخلوطي از آب گياهان و سبزي‌هاي صحرايي در فصل بهار، تاثير بسياري در مقاوم‌سازي‌ بدن و پيشگيري از ابتلا به بيماري‌هاي فصل بهار دارد.
درمانگران توصيه مي‌كنند در اين فصل درصورتي كه با خوردن ميوه‌اي، احساس سنگيني، خشكي دهان و پوست و حتي بادگلو زدن داشتيد، ديگر آن ميوه را مصرف نكنيد. در عوض از ميوه‌هايي كه به شما انرژي داده و موجب نشاط و سبكي شما مي‌شوند مصرف كنيد.

منبع : مجله سیب سبز