۵۲۶۳۱۳
۱۱ نظر
۵۱۷۱
۱۱ نظر
۵۱۷۱
پ

یپرم‌ خان که بود و چه کرد؟

روز ۲۹ اردیبهشت ۱۲۹۱ یپرم داویدیان گانتاکتسی مشهور به یپرم‌خان ارمنی از انقلابیون و رهبران نظامی دوران مشروطه که در دوران استبداد صغیر و بعد از آن در نبردهای متعددی علیه نیروهای مخالف مشروطه شرکت کرده بود، کشته شد.

وب سایت تاریخ ایرانی : روز ۲۹ اردیبهشت ۱۲۹۱ یپرم داویدیان گانتاکتسی مشهور به یپرم‌خان ارمنی از انقلابیون و رهبران نظامی دوران مشروطه که در دوران استبداد صغیر و بعد از آن در نبردهای متعددی علیه نیروهای مخالف مشروطه شرکت کرده بود، کشته شد.
یپرم‌ خان که بود و چه کرد؟

یپرم در سال ۱۲۴۴ خورشیدی در یکی از توابع گنجه (واقع در جمهوری آذربایجان امروزی) موسوم به «پورسوم» به دنیا آمد. او از جوانی به خاطر روحیه ماجراجویی با گروه‌های مسلح آشنایی پیدا کرد و وارد عرصه مبارزه و فعالیت علیه سیاست‌های ضد ارمنی امپراتوری عثمانی شد. وی در فاصله سال‌های ۱۲۶۶ تا ۱۲۶۸ شمسی عضو گروه فدائیان ارمنستان جوان بود. چون دولت روسیه قصد دستگیری مخالفان را داشت، یپرم با گروهی از ارامنه بر آن شد که به خاک عثمانی پناهنده شود اما به دست مرزداران روسیه گرفتار شد.

پس از دو سال بلاتکلیفی در زندان تفلیس، دادگاه روسیه تزاری یپرم و یارانش را به ۲۴ سال زندان با اعمال شاقه محکوم کرد و همگی را به یک اردوگاه کار اجباری به نام ساخالین در سیبری فرستاد. یپرم پس از سه سال که در تبعید و زیر نظر بود، به اتفاق سه نفر از تبعیدشدگان از سیبری فرار کرد و از مرز روسیه گذشت و خود را به ژاپن رساند. پس از اقامتی کوتاه در ژاپن به سوی ایران به راه افتاد تا اهداف حزبی خود را پیگیری کند. وی مدتی در شهر ارسباران و تبریز اقامت گزید و مشغول تبلیغ برای حزب «داشناک» شد. داشناک‌ها گروهی از ارمنیان بودند که برای استقلال ارمنستان می‌جنگیدند.
یپرم‌ خان که بود و چه کرد؟

در سال ۱۲۷۹ خورشیدی یپرم از طرف «داشناک» برای تشکیل شاخه حزب در گیلان، راهی شد. وی در دوره حضورش در گیلان در اداره راه‌سازی مشغول به کار شد و سپس در رشت کوره آجرپزی راه انداخت و به آجرپزی مشغول شد. در این دوران بود که گروهی از قفقازیان و ارمنیان جنگجو به عنوان کارگر به رشت آمده و در آنجا مشغول به کار شدند. این کارگر‌ها بعد‌ها گروه مجاهدین فدایی ارمنی را شکل دادند که به سرکردگی یپرم‌خان در سال ۱۳۲۷ قمری همراه با سپهدار تنکابنی از رشت راهی تهران شدند. از این زمان به بعد بود که یپرم در هر گوشه از ایران که به او و یارانش نیاز بود حاضر می‌شد و رویاروی مستبدان و طرفداران آن‌ها می‌ایستاد و می‌جنگید.

پس از فتح تهران و خلع محمدعلی شاه قاجار از سلطنت که یپرم‌خان نقشی اساسی در این پیروزی داشت، روزنامه‌ها اخبار فتح و رشادت‌های یپرم را منعکس کردند. در این ایام هیات مدیره‌ای تشکیل شد و یپرم را با دادن اختیاراتی نامحدود به ریاست شهربانی کل (نظمیه) پایتخت منصوب کرد. در این سال یپرم که سرکردگی ۵۰ نفر از مجاهدان را به عهده داشت به همراه ۲۰۰ نفر بختیاری به سرکردگی جعفرقلی‌خان سردار بهادر، که بعدا ملقب به سردار اسعد شد، و با کمک عده‌ای قزاق برای دفع یاغیان آذربایجان فرستاده شدند.
یپرم‌ خان که بود و چه کرد؟

این درگیری با پیروزی یپرم‌خان و همراهانش به پایان رسید تا رحیم‌خان سردار نصرت چلپیانلو که مهم‌ترین سرکرده یاغیان بود به روسیه فرار کرده و پناهنده شود. مخبرالسلطنه هدایت که در این هنگام والی آذربایجان بود، در کتاب خاطرات و خطرات می‌نویسد: «یپرم بیش از اندازه به خود می‌نازد و الحق رشید هم هست، با هفت‌تیر وارد سنگر شخص رشیدخان شده است و رحیم‌خان از ترس مسلسل فرار کرده است.»

محمدعلی شاه با اینکه از ایران گریخته بود، اما به تحریکات خود ادامه می‌داد. در سال ۱۳۲۹ قمری هنگام بازگشت شاه مخلوع به ایران جنگ‌هایی میان قوای هوادار محمدعلی شاه و نیروهای دولتی (مشروطه‌خواهان) صورت گرفت. سرکرده نیروی دولتی یپرم‌خان بود و توانست در نزدیکی ورامین قوای طرفدار محمدعلی شاه به فرماندهی ارشدالدوله را شکست دهد و خود او را هم دستگیر کند. ارشدالدوله بلافاصله در دادگاهی صحرایی به مرگ محکوم شد و حکم وی نیز بدون کمترین درنگ به اجرا درآمد.
یپرم‌ خان که بود و چه کرد؟

اندکی پس از این ماجرا، که یپرم‌خان با جنازه ارشدالدوله به تهران بازگشت، قوای دولتی برای دفع سالارالدوله به سمت غرب رهسپار شد. در این لشکرکشی نیز یپرم یکی از سرکردگان بود. یپرم‌خان همچنین در واقعه پارک اتابک که به کشته شدن عده زیادی از مجاهدین و ستارخان سردار ملی انجامید، فرماندهی قوای دولتی را عهده‌دار بود.

سرانجام در ۲۹ اردیبهشت‌ماه سال ۱۲۹۱ شمسی برابر با ۱۹۱۲ میلادی در جریان یکی از جنگ‌های دوران مشروطه، یپرم‌خان و همراهانش به هنگام عزیمت از همدان به کرمانشاه، به قلعه شورجه که اهالی آن با سالارالدوله همراهی کرده بودند، یورش بردند که در میانه تیراندازی‌ها گلوله‌ای به یپرم اصابت کرد. این چنین بود که یپرم‌خان در حالی که ۴۸ سال سن داشت، جان باخت و بعد‌ها روشن شد که ضارب وی بنام «عبدالباقی» ارباب آن آبادی بوده است.

پیکر یپرم‌خان را به تهران آوردند و طی مراسم باشکوهی در صحن کلیسای مریم مقدس تهران به خاک سپردند. نیم‌تنه وی کار لیلیت تریان همچنان در صحن آن کلیسا باقی است و وسایل شخصی و لباس‌های این مبارز ارمنی نیز هم اکنون در موزه کلیسای وانک در جلفای اصفهان نگهداری می‌شود.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن برترین ها را نصب کنید.
آموزش هوش مصنوعی

تا دیر نشده یاد بگیرین! الان دیگه همه با هوش مصنوعی مقاله و تحقیق می‌نویسن لوگو و پوستر طراحی میکنن
ویدئو و تیزر میسازن و … شروع یادگیری:

همراه با تضمین و گارانتی ضمانت کیفیت

پرداخت اقساطی و توسط متخصص مجرب

ايمپلنت با ١٥ سال گارانتي 9/5 ميليون تومان

ویزیت و مشاوره رایگان
ظرفیت و مدت محدود

محتوای حمایت شده

تبلیغات متنی

سایر رسانه ها

    نظر کاربران

    • بدون نام

      روحش شاد. ایرانی واقعی. دمش گرم.

    • بدون نام

      میگه,گنجه آذربایجان تو میگی ایرانی واقعی,,,

      پاسخ ها

      • بدون نام

        هرکس که به سر بلندی ایران کمک کند ایرانست

      • بدون نام

        ایرانیست

      • ناشناس

        تفکر انقلابی فراتر از مرز و ملیت هست
        یپرم خان ایرانی نبود، در روسیه (آن زمان) به دنیا آمده بود و از طرفی خودش هم خودش رو ایرانی نمیدونست و هدف نهاییش که از 20 سالگی براش تلاش کرد و تبعید شد ایجاد ارمنستان مستقل و آزاد بود
        اما نامش در تاریخ ایران ماندگار شد همچون نام هوارد باسکرویل

    • بدون نام

      لعنت به کسی که به سردار و سالار ملی یعنی ستارخان و باقرخان و یارانشون حمله کرده و باعث شکست مشروطه شده!! این فرد یاغی داشناک لایق نیست تو خاک ایران دفن بشه!! باید نعش کثیفشو میفرستادن همون عرمنستان جعلی

    • داجس یریوب

      کدوم سردار ملی ستار خان وباقرخان اصلا نقشی تو پیروزی مشروطه نداشتن.پیروزی مشروطه توسط،سپاه سردار اسعد بختیاری وسپاه یپریم خان ارمنی بود .درضمن پیشامدن پارک اتابک هم مقصرش باقرخان بود که حاضر به تحویل سلاح نشد.

      پاسخ ها

      • ناشناس

        خیلی عذر میخوام شما مثل اینکه در حال تقسیم غنایم اید
        البته منهم یپرم خان، هم ستارخان، هم باقرخان و هم سردار اسعد رو جاویدنام و ملی میدونم
        اما به تازگی خیلی دیدم اظهارنظرهایی مشابه شما که باید بگم مشروطه خواهان آذربایجان و مشروطه خواهان جنوب از نظر منشا طبقاتی با هم تفاوت داشتند و اینکه کسی حاضر به تحویل سلاح نشده از ارزش کارش کم نمیکنه

    • داجس یریوب

      کدوم سردار ملی ستار خان وباقرخان اصلا نقشی تو پیروزی مشروطه نداشتن.پیروزی مشروطه توسط،سپاه سردار اسعد بختیاری وسپاه یپریم خان ارمنی بود .درضمن پیشامدن پارک اتابک هم مقصرش باقرخان بود که حاضر به تحویل سلاح نشد.

      پاسخ ها

      • ناشناس

        ببخشید ما و ارامنه همسایگان 1000 ساله ایم، گوشت هم رو بخوریم استخون همدیگه رو کنار میذاریم
        خدمتتون عرض شود که هدف نهایی آوتیس میکائیلیان (سلطان زاده) ارمنی مسلمان، حیدرعمواوغلی (آذری متولد گیومری در ارمنستان) و ... سایر مجاهدین قفقازی که به ستارخان و بافرخان یاری میرسوندند انجام اصلاحات ارضی بود که به لطف مشروطه خواهان فئودال تا دهه 1340 عقب افتاد
        شما نمیخواد با تاکید بر بختیاری، ارمنی و ... غنایم
        تقسیم کنید
        حتما تاریخ رو در مدرسه به ما اشتباه یاد دادن و تبریز 11 ماه به فرماندهی ستارخان و باقرخان مقاومت نکرد که شما میفرمایید ستارخان و باقرخان اصلا نقشی در پیروزی نداشتن
        توصیه دارم کتب تاریخ مشروطهٔ ایران
        و تاریخ هجده سالهٔ آذربایجان از مرحوم کسروی را بخوانید عوض داستان سرایی

    • اسعد

      ستارخان در واقعه پارک اتابک کشته نمیشود از ناحیه پا مورد اصابت قرار گرفته و زخمی میشود.

    ارسال نظر

    لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.

    از ارسال دیدگاه های نامرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.

    لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.

    در غیر این صورت، «برترین ها» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

    بانک اطلاعات مشاغل تهران و کرج