جنون بارداری؛ وقتی مادر قاتل میشود!

مجله همشهری سرنخ - فاطمه شیری: گفتگو با مدیرکل سازمان پزشکی قانونی استان فارس درباره این که چرا برخی مادران پس از زایمان به فرزند خود آسیب می رسانند.

مدتی قبل بود که زن جوانی در اقدام هولناکی در شیراز، نوزاد پنج ماهه خود را آتش زد. انتشار این خبر آن قدر تلخ بود که خیلی ها را تحت تاثیر قرار داد. این حادثه هشتم دی ماه در شیراز رخ داد و مادر ۳۴ ساله، نوزاد پنج ماهه خود را که فرزند شیطان می دانست، به طرز فجیعی به قتل رساند. وقتی ماموران پلیس در محل حادثه حاضر شدند، مادر جوان را در حالی دیدند که بالای سر فرزندش نشسته و به او خیره شده بود.

این زن پس از دستگیری و انتقال به اداره آگاهی به جرم خود اعتراف کرد و هنگام بازجویی به ماموران گفت: «از وقتی دخترم به دنیا آمد، او را باعث همه بدبختی هایم می دانستم. روز حادثه او گریه می کرد و خسته ام کرده بود. نمی دانم چه شد که از خود بیخود شدم و ناگهان با ریختن نفت روی او، دخترم را آتش زدم.»

زن جوان در زمان بازجویی حالت نامتعادلی داشت و از لحاظ روحی در شرایط خوبی به سر نمی برد، به همین خاطر به دستور بازپرس پرونده وی به پزشکی قانونی معرفی شد تا این که مشخص شد او دچار نوعی نادر از جنون بارداری شده و به همین خاطر فرزندش را به قتل رسانده است اما این نوع از جنون چیست و چگونه در فرد ظاهر می شود. دکتر سعید غلامزاده مدیرکل سازمان پزشکی قانونی استان فارس این بیماری را شرح می دهد.

آقای دکتر دلیل وقوع این اتفاق چه بود؟ چرا مادر جوان برخلاف حس مادری که باید داشته باشد، فرزندش را بی رحمانه به آتش کشید؟

- حقیقت این است که این زن مبتلا به یک نوع اختلال روانی بوده و به همین دلیل تحت درمان بوده است. به نظر می رسد یکی دو هفته پس از زایمان افسردگی و اختلال در این خانم شروع شده و به دلیل تاثیرات هورمون ها و استرس های زایمان و همچنین مسئولیت شدید مادری، او دچار اضطراب و افسردگی شدید شده بود. به همین خاطر این گونه افراد ممکن است حالات روانی خود را به صورت هذیان یا توهم نشان بدهند و به خودشان و حتی دیگران آسیب برسانند.

پس از وقوع این حادثه، زن جوان چه توجیهی برای انجام کارش داشت؟

- وقتی ما با او صحبت کردیم، زن جوان می گفت از کاری که انجام داده راضی است. همین نشان می دهد که او تحت تاثیر اختلال روانی، این عمل را انجام داده و در زمان اجرای نقشه سیاهش از درک آنچه انجام می داده برخوردار نبوده است. در واقع این زن دچار نوع شدید و خاصی از جنون بارداری بوده است.

می توانید کمی درباره جنون بارداری برای مان توضیح بدهید؟ اصلا این جنون چیست و در چه زمانی از دوران بارداری خودش را نشان می دهد؟

- جنون بارداری یک اختلال شناخته شده و جهانی است اما این جنون در میان هزار نفر ممکن است در یک تا دو نفر از زنان باردار نمایان شود. این اختلالی است که اواخر دوران بارداری تا پس از وضع حمل شروع می شود و اگر این افراد درمان نشوند، ممکن است دست به کارهای جنون آمیزی بزنند. مثل همین مادری که در شیراز کودکش را پس از زایمان به آتش کشید و سوزاند. شاید اگر درمان او به طور کامل انجام شده بود، هیچ وقت دست به این جنایت نمی زد.

به نظر شما شایع ترین بیماری روحی که در زمان بارداری و پس از آن در خانم ها دیده می شود چیست؟

- بررسی های انجام شده نشان می دهد که ۵۰ درصد مادران پس از وضع حمل دچار افسردگی خفیف می شوند. پس می شود گفت شایع ترین بیماری روحی در زمان بارداری افسردگی شدید زنان باردار است که سه الی شش درصد زنان باردار مبتلا به آن هستند و در صورت عدم درمان احتمال دارد این اختلال شدیدتر شده و به حالت روانی نامتعادلی تبدیل شود. در این صورت مادر توانایی مراقبت و نگهداری از نوزادش را ندارد و ممکن است به وی آسیب برساند.

آماری درباره جنون بارداری در دنیا وجود دارد؟

- بله، این جنون یک تا دو مورد در هزار بارداری در زنان دیده می شود و بد نیست بدانید فردی که در یک بارداری به این جنون مبتلا می شود ۳۰ تا ۵۰ درصد احتمال دارد که در بارداری های بعدی نیز به آن مبتلا شود پس بهتر است خانواده ها و اطرافیان این افراد که در جریان وضعیت آنها هستند، به زن باردار برای درمانش قبل از بارداری و زایمان کمک کنند. در صورتی که پس از بارداری و وضع حمل نیز درمان او به طور کامل انجام نشد، بهتر است از بارداری دوباره جلوگیری شود چرا که ممکن است فرزند این افراد در خطر باشد.

بهترین راهکار برای تشخیص این افراد در خانواده چیست؟

- تشخیص راحت است. خانواده ها وقتی ببینند مادر باردار دارای خلق افسرده است و مدام اضطراب دارد، بی خواب و بی قرار است یا رفتارهای ناهنجار از خود نشان داده و به طور غیرعادی صحبت می کنند، باید مادر را برای درمان به متخصص اعصاب و روان معرفی کنند اما بهتر است این مادران برای مدتی بستری شده و تحت نظر پزشک متخصص باشند تا از آسیب به خودشان یا نوزاد جلوگیری شود.

این جنون به یکباره رخ می دهد؟

- خیر. معمولا پیش زمینه ای از افسردگی و حالات نامتعادل روحی از قبل در این افراد وجود داشته اما در زمان بارداری و پس از زایمان این حالت در آنها تشدید شده و ممکن است تبدیل به جنون شود.

در صورتی که خانواده ها دیر متوجه این بیماری شوند و با توجه به این که ممکن است این افراد به فرزندشان آسیب برسانند، خانواده ها باید چه کار کنند؟

- خانواده ها باید بدانند که احتمال خطرناک بودن رفتارهای این مادران و آسیب زدن شان به خود یا فرزندشان بالاست، پس باید برای مدتی بعد از زایمان، نوزاد را از مادر جدا کرده و به صورت اورژانسی مادر تحت درمان قرار بگیرد.

درمان او در اغلب موارد با بستری شدن مادر در بیمارستان همراه است و خانواده ها در این مدت می توانند از طریق کمک گرفتن از پزشک متخصص، اطلاعات خود را درباره بیماری بالا برده و حواس شان باشد که مادر بیمار به خوبی دوران درمان را پشت سر بگذارد. پس از مطمئن شدن از بهبودی مادر، او می تواند نگهداری و مراقبت از فرزندش را بر عهده بگیرد اما لازم است بدانید که این درمان به صورت مقطعی است و مادر بیمار باید حداقل شش ماه پس از بهبودی نیز تحت نظر دکتر باشد.

از نظر حقوقی مادری که مرتکب جنایت شده و فرزندش را در دوران بیماری اش به قتل برساند، مجازاتش چیست؟

- چون مادر مبتلا به بیماری روانی و وضعیت خاصی بوده است، نمی توان مسئولیت کیفری جرمی که اتفاق افتاده را به او نسبت داد و به همین دلیل وی مجازات نمی شود. فقط او برای درمان به بخش اعصاب و روان بیمارستان منتقل خواهد شد تا حالت عادی خود را به دست آورد.