حدس بزن چه بلایی بر سر سیاهان می آید!

روزنامه بانی فیلم - وصال روحانی: جوردن پیل که عضو گروه کمدی دو نفره «کی و پیل» است، در اولین ساخته بلند سینمایی اش که نام «راه فرار» (یا «بیرون برو» یا «فرار کن») را بر آن نهاده، کاری را ارائه داده که بی شباهت با برخی فیلم های معروف گذشته نیست اما در عین حال ترکیب عجیبی دارد و آمیزه ای از کمدی و ترس واقعی است.

تو گویی فیلم معروف و اسکاری «حدس بزن چه کسی برای شام می آید» را که محصول ۱۹۶۸ است با فیلم «همسران استپ فورد» که محصول چند دهه بعد از آن است، ادغام کرده باشند. مهمترین وجه تشابه «فرار کن» با فیلم نخست این است که یک زن جوان سفید پوست همسرش را که تازه با وی ازدواج کرده و سیاهپوست است، به خانه والدینش می آورد تا به آنها معرفی کند اما میان عکس العملی که از اسپنسر تریسی و کاترین هپبورن والدین فیلم «حدس بزن چه کسی برای شام می آید» سر می زند، با واکنش پدر و مادر کاراکتر زن فیلم جوردن پیل دنیایی تفاوت وجود دارد که این را البته در سطور بعدی تشریح خواهیم کرد و از آنجا که صحبت از واکنش های غیر عادی در میان است، طبعاً قیاس فیلم پیل با آنچه در «همسران استپ فورد» دیده ایم، نیز ضروری و منطقی می نماید.

هدف؛ غافلگیر کردن بینندگان

به خودی خود عجیب است که جوردن پیل با تخصص اش در قطعات کمدی حتی ذره ای تم ترسناک را به فیلم هایش تزریق کند اما او هدف شگفت زده کردن تماشاگران را تعقیب می کرده و می خواسته است که آنها را غافلگیر و شگفت زده کند و تا حدی به هدف نیز زده است.

در فیلم «راه فرار» دانی یل کالویا ایفاگر رل کریس است که یک مرد جوان سیاهپوست و شغلش عکاس صنعتی و ثبت مناظر شهری برای شرکت های ساختمانی و صنعتی است. آشنایی او با یک زن سفید پوست به نام رز (با بازی آلیسون ویلیامز) منجر به ایجاد تفاهم و علاقه مابین آنها می شود و تصمیم به ازدواج می گیرند اما مثل هر عروسی دیگر ابتدا باید داماد آینده به خانواده عروس معرفی شود.

همان طور که حدود ۵۰ سال پیش سیدنی پواتیه سیاهپوست در فیلم «حدس بزن چه کسی برای شام می آید» می ترسید معرفی شدنش به خانواده همسر سفید پوست خشم و نفرت آنها را برانگیزد و از هر جهت سرخورده و از خانواده والدین آن زن با خشونت دفع شود کاراکتر کریس در فیلم جوردن پیل نیز همین احساس و ترس را دارد اما در میان شگفتی شدید او وقتی رز، کریس را به پدر و مادرش یعنی خانواده آرمتیج (با بازی بردلی ویت فورد و کاترین کینر) معرفی می کند، آنها انگار نه انگار که با یک سیاهپوست طرف اند و کریس را به شدت تحویل می گیرند و حتی پلک هم نمی زنند، درست است که شغل و تخصص پدر و مادر رز امور پزشکی است و یکی متخصص اعصاب و نخاع است و دیگری پزشک روانکاو با تخصص هیپنوتیزم ولی این مسئله و این که آنها آدم هایی ظاهراً سطح بالا و اهل دانش و به تبع آن فهیم هستند، نیز برخورد بسیار عادی و مهربانانه و حتی بی تفاوت آنها را با سیاهپوست بودن کریس توجیه و توصیف نمی کند.

دو سیاهپوست «دارو خورده»!

کریس اوضاع را برانداز می کند و در می یابد که فقط دو کارگر خانواده ارمیتیج از نژاد سیاهپوست هستند که یکی والتر (با بازی مارکوس هندرسون) است و دیگری جئورجینا (بتی گابریل) و در اطراف ملک بزرگ ارمیتیج ها تا چشم کار می کند، هر چه هست و هر آدمی دیده می شود، فقط سفید پوست اند و تازه همان دو سیاهپوست هم رفتارهای عجیب و توام با گیجی و فرمانبرداری مطلق را دارند و تو گویی ارمیتیج ها به آنها دارو خورانده و بیحس شان کرده اند و هیچ احساسی از آنها ساطع نمی شود.

هر دو ساعات طولانی به تصویر خود در آینه و یا به افق چشم می دوزند و تو گویی زامبی هایی هستند که به شکل آدم در آمده اند. کریس نمی تواند بفهمد چرا پدر و مادر رز حتی یک بار راجع به رنگ پوست وی با او حرف نمی زنند و وقتی هم از رز در این باره می پرسد عکس العمل وی این است که دارد بیش از حد حساسیت به خرج می دهد و بهتر است آرام باشد و از اوضاع لذت ببرد.

تصویر رویه

بدتر و عجیب تر آنکه وقتی هم مهمانی بزرگ سالانه ارمیتیج ها هم از راه می رسد، از آن همه مهمان نیز که به آنجا می آیند حتی یک نفر از رنگ پوست همسر آینده رز ابراز تعجب نمی کند و در میان آنها هم اکثریت تقریباً مطلق با سفید پوستان است و فقط یک آسیایی و یک سیاهپوست (لاکیت استن فیلد) در میان آنها مشاهده می شوند. کریس که به شدت متعجب و مشکوک شده، موضوع را با کاراکتر استن فیلد در میان می گذارد و او پس از نشان دادن اکراه اولیه از صحبت سرانجام همان عبارتی را می گوید که کوتاه و عنوان این فیلم است و آن، «فرار کن» و به واقع «از اینجا فرار کن» است.

از این لحظه به بعد است که تغییر متن فیلم و تبدیل شدن آن از یک کار نیمه کمیک به فیلم ترسناک شکل می گیرد و در سکانس های بعدی مشخص می شود که ارمیتیج ها چه خواب بدی را برای کریس دیده اند و چگونه سیاهپوستان آنجا را به اسارت گرفته و مغزشویی یا ناپدید کرده اند و گاه به عنوان خدمه خود به کار گرفته اند. پیل که می بیند تمام سفید پوستان منطقه و رز هم دستیار ارمیتیج ها در این نقشه های پلید و کارهای شیطانی هستند، چاره ای جز تقابل با فوج سفید پوست ها و از پای در آوردن یک به یک آنها و فرار از آن مکان و رفتن به گوشه ای امن ندارد و تقریباً تمام تماشاگران حاضر در سالن های سینما در غرب و حتی سفیدها در این قضیه با کریس همسو شده و برای او هورا کشیده و در هر یک از نبردهایش به سوی پیروزی سوق می دهند و یا باور دارند که چنین کاری را انجام می دهند.

غرق در قساوت

در نهایت کریس سیاهپوست است که زنده به خط پایان این رقابت دراماتیک و به واقع انتهای فیلم می رسد اما این را که می توان این پایان خاص را یک پایان هالیوودی شیرین نامید، در معرض تردید جدی قرار دارد. شاید هم باید پیل را در کارش موفق دانست زیرا او لحظه به لحظه و در هر دقیقه فیلم بر اضطراب و انتظار تماشاگران نسبت به کریس بینوا در محاصره سفید پوستان مرموز می افزاید تا سرانجام در سکانس های پایانی فیلم تکلیف همه را معلوم کند و بسیار بدیهی است که سیاهان از این امر و فیلم او لذت ببرند.

هر چند «فرار کن» تایید تازه ای بر این واقعیت مبرهن و قدیمی است که در یک آمریکای غرق در قساوت و تبعیض نژادی سیاهان هرگز نباید احساس امنیت و تصور کنند که به آرامش و امنیت رسیده و به خوشبختی نایل شده اند. فیلم جوردن پیل به واقع تاکید می کند که اگر سیاهپوستی به خانه سفید پوستی در آمریکا رفت، این احتمال را باید قوی بشمرد که هر بلایی در آنجا بر سرش بیاید و اگر نیاید باید متعجب شود و این نه برخاسته از روحیه کمیک جوردن پیل که تیم کمدی دو نفره اش با «کی» در سالهای اخیر به موفقیت های زیادی رسیده بلکه نشات گرفته از حقایق تلخی همچون وقایع پنهانی خانه همسر آینده و زوج دغل باز کاراکتر کریس در فیلم جدید اوست.

مشخصات فیلم

 عنوان: «راه فرار» (یا «فرار کن» یا «بیرون برو»)

  محصول : کمپانی های بلوم هاوس و یونیور سال

 تهیه کنندگان: شون مک کیتریک، ادوارد اچ هام جونیور، ریموند منسفیلد و کوپر ساموئلسون

 سناریست و کارگردان: جوردن پیل

  مدیر فیلمبرداری: توبی اولیور

تدوینگر : گریگوری پلاتکین

طول مدت: ۱۰۴ دقیقه

بازیگران: دانی یل کالویا، آلیسون ویلیامز، کاترین کینر، بردلی ویت فورد، کالب لاندری جونز، استیفن روت، میلتون لی رل هووری، بتی گابریل، مارکوس هندرسون و لاکیت استن فیلد.