استفاده از نور در بازسازی منزلِ ۴۰ ساله

وب سایت تزئین: شما می توانید با استفاده از نور ، فضایی را وسیع‌تر و یا کوچک‌تر نمایش دهید. برای این منظور کافی است نورپردازی‌ را بر روی دیوارها و کنج‌های محیط انجام دهید. به این ترتیب اطراف محیط روشن تر از مرکز شده و بزرگتر جلوه می‌کند .طراحی نور را در پروژه زیر مشاهده نمایید؛ که چگونه یک فریم نور مخفی با ابعاد متناسب و تنظیم نور صحیح فضای راهرو مانند را برای نشینمن مناسب کرده است.

استفاده از نور

طلوع خورشید با پراکنده شدن اشعه‌هایی همراه است که مجموع آنها نور نامیده می‌شود. نور از جمله مهم‌ترین مواهب الهی است؛ که در زندگی بشر از ارزش بسزایی برخوردار است. در واقع هیچ عنصری در دنیا بدون وجود نور هویت دیداری ندارد. نور واسطه‌ای میان چشمان بیننده و محیط اطراف اوست. یعنی در صورتی که نوری به چشم ما نرسد، تصویری در شبکیه تشکیل نشده و در نتیجه حس بینایی معنا و مفهوم کاربردی نخواهد داشت. ارزش واقعی نور هنگام تاریکی نمایان می‌شود. این تاریکی یا حاصل از غروب خورشید و تابش آن بر عرصه دیگری از گیتی است. در یک تقسیم‌بندی کلی، استفاده از نور خورشید را نور طبیعی و نور حاصل از نورپردازی‌های دیگر را نور مصنوعی می‌نامیم.

در نورپردازی طبیعی تنها یک وسیله نورزا وجود دارد؛ که آن هم خورشید است و نور طبیعی در واقع همان نور خورشید است؛ که گذشته از ایجاد روشنایی در زمین، مزایای بسیار دیگری نیز دارد. تحقیقات دانشمندان نشان داده است که شش درصد از مردمی که در مناطق شمالی این کره خاکی زندگی می‌کنند و از نور خورشید به میزان کافی و طولانی مدت بهره‌مند نیستند، از ناراحتی‌های روحی، شبیه به افسردگی رنج می‌برند. دانشمندان ثابت کرده‌اند تغییرات تابش نور که در نتیجه تغییرات فصلی به وجود می‌آیند، نیز بر روحیه افراد تاثیر می‌گذارند. آنها بر این عقیده‌اند که قرار گرفتن در معرض نور خورشید از تولید هورمون ملاتونین (melatonin) در خون جلوگیری به عمل می‌آورد و به همین جهت است که افرادی به سندرم افسردگی فصلی یا همان (Seasonal Affective Disorder) مبتلا هستند. از دیگر مزایای بسیار مهم نور خورشید، کاربرد آن در صنعت و نقش آن در صرفه جویی انرژی‌های پایان پذیر است.

ساخت چراغ‌ها و اتومبیل‌های خورشیدی از جمله آنها است. موضوع مهم دیگر نیاز به وجود منابع نورزای دیگری است که به هنگام تاریک شدن هوا و پایان این نور پرارزش طبیعی، نوری را از خود ساطع می‌سازند که آن را نور مصنوعی می‌نامند. البته در هنگام روز نیز برخی از فضاها دارای شرایطی هستند که با وجود تابش نور خورشید به نورپرداز دیگری، به عنوان تنها منبع نورزا یا نورپرداز مکمل نیازمندند. نور مصنوعی به زبان ساده نوری است که از خورشید تابیده نشده و منابع دیگری عامل پدید آمدن آن هستند. حال از انواع نورها در یک تعریف کلی که بگذریم، به ارزش واقعی نور زمانی پی خواهیم برد که تاثیرات ناشی از آن را بشناسیم. در حین طراحی یا بازسازی یک پروژه، تا جایی که امکان دارد روزنه‌های نفوذ نور طبیعی را به داخل فضا تقویت کنید؛ تا حد امکان پنجره‌ها را وسیع و نورگیرها گسترش دهید.

نور در اتاق خواب

اتاق خواب از آن مکان‌هایی است که نور یکی از اصلی‌ترین اجزای آن است و رکن اساسی آن به حساب می‌آید. یک نور بسیار ملایم برای شب‌ها، باعث می‌شود تا شما به راحتی خوابتان ببرد و یک خواب راحت و آسوده داشته باشید. همچنین یک نور قوی باعث می‌شود شما صبح‌ها دچار مشکل مذکور نشوید و برای پوشیدن لباس، لازم نباشد اتاق خوابتان را ترک کنید. مهمترین چراغ و نور در اتاق خواب شما، چراغ‌هایی است که در کنار تخت خواب است. این چراغ‌ها برای زمانی کارایی دارند که یکی از شما می‌خواهید کتاب بخوانید یا تلویزیون تماشا کنید و فرد دیگری می‌خواهد بخوابد.

برای قرار دادن این چراغ‌ها شما می‌‌توانید از دیوار پشت تخت استفاده کنید و چراغ را روی دیوار نصب کنید. دقیقاً مشابه چراغ‌هایی که در هتل‌ها و بالای تخت از آنها استفاده می‌شود. برای این کار از یک دیوار کاذب هم می‌شود استفاده کرد. چراغ‌ها را می‌توانید با استفاده از این دیوار پشت آن نصب کرد. اگر استفاده از هیچکدام از اینها را قبول نداشته و توانایی اجرای آن را ندارید، می‌توانید از ساده‌ترین راه، یعنی چراغ‌های خواب روی میز و کنار تخت یا همان چراغ خواب رومیزی استفاده کنید. اگر از چراغ‌های پشت تخت استفاده می‌کنید، این نکته را باید مورد توجه قرار دهید که ارتفاع چراغ‌های پشت سرتان نباید زیاد باشد.

اگر از تختخواب دو نفره استفاده می‌کنید حتماً آنها را جدا کنید و کلید را هم به صورت جدا قرار دهید. اگر هم به سراغ چراغ خواب‌های رومیزی رفته‌اید، دقت کنید که ارتفاع آنها طوری تنظیم شود که نور مستقیم به صورت شما نخورد. اما راه حل‌های دیگری هم هست که شما می‌توانید در نور و تنظیم آن در اتاق خوابتان استفاده کنید. ۱٫ از کلیدهای دیمر یا همان تنظیم کننده‌های نور در اتاق خوابتان استفاده کنید. از این کلیدها حتی برای چراغ اصلی اتاق خواب هم می‌توانید استفاده کنید.

بدین ترتیب شما می‌توانید نور را به دلخواه تنظیم کنید. ۲٫ اگر نور خورشید که از پنجره اتاق داخل می‍‌شود، مستقیم به صورت شما می‌خورد و باعث اذیت شدن شما می‌شود، راه کار این است که از پرده‌های حصیری یا کرکره‌ای استفاده کنید؛ تا از این مشکل نجات پیدا کنید. ۳٫ کلید چراغ‌ها را در کنار در ورودی اتاق قرار دهید؛ تا به هنگام وارد شدن و همین طور خارج شدن از اتاق، بتوانید چراغ‌ها را روشن و خاموش کنید. کلید چراغ‌ها را علاوه بر کنار در، کنار تختخواب هم بگذارید. بدین ترتیب شما دیگر نیازی به این ندارید که برای خاموش کردن چراغ‌ها از تخت خواب بیرون بیایید. ۴٫ اگر از صندلی در اتاق استفاده می‌کنید، ارتفاع آنها، برای شما مشکل ایجاد می‌کند.

سعی کنید از صندلی‌های کوتاه افقی استفاده کنید. در غیر این‌صورت سایه آنها روی صورت شما می‌افتد. ۵٫ از شمع در اتاقتان استفاده نکنید. البته تا زمانی که مطمئن نشده‌اید قبل از اینکه خوابتان ببرد آن را خاموش خواهید کرد. ۶٫ اگر چراغ آویزان در نقطه‌ای بین دیوار و پنجره است، مطمئن باشید هرکاری که شما انجام می‌دهید را همسایه شما از پنجره خواهد دید. در بازسازی پروژه پیش رو تا حد امکان پنجره اتاق بزرگ شده است؛ که تا ساعات زیادی از روز نور دریافت کند. همین‌طور از ۲ سایز هالوژن جهت تنظیم روشنایی در ساعات مختلف روز استفاده شده است. نور مخفی نیز مجهز به دیمر است؛ تا نور آن تا میزان چراغ خواب کاهش داده شود.

اتاق خواب کودکان

اتاق خواب کودکان نیاز به طراحی نوری متفاوت از اتاق خواب بزرگسالان دارد. اما باید حواستان باشد، این مدل را با بزرگتر شدن کودکتان تغییر دهید. برای طراحی نور اتاق کودکان شیوه‌های مختلفی است. استفاده از چراغ‌های مختلف برای کودکان با رنگ‌های جذاب و کودکانه و یا چراغ‌هایی که الگوها یا طرح‌هایی را روی سقف و دیوار می‌اندازند، مناسب است. همچنین راه‌های زیر هم به شما کمک می‌کند.

برای اتاق کودکانتان هم می‌توانید از کلیدهای دیمر استفاده کنید. این کار می‌تواند جو اتاق را طوری تنظیم کند که کودکان احساس خواب آلودگی کنند و راحت‌تر و زودتر به خواب بروند.

اگر در اتاق کودکانتان تلویزیون یا کامپیوتر وجود دارد، به آنها اجازه ندهید در تاریکی کامل از آنها استفاده کنند. بهتر است برای چشم آنها از یک نور ملایم استفاده کنید. استفاده از دیمر یا کنترل کننده نور در این مورد نیز خوب است. همچنین از چراغ رومیزی هم برای این کار استفاده کنید.

از چراغ‌های دیواری به جای آباژور یا چراغ‌های پایه‌دار برای اتاق استفاده کنید. ممکن است کودکتان با آن برخورد کند.

نور پردازی درآشپزخانه، هال، حمام و ورودی

در آشپزخانه‌های قدیم که مانند امروز دارای کابینت‌های ثابت و جاسازی شده و محل مشخصی برای اجاق گاز، یخچال و دیگر وسایل آشپزخانه نبودند، نورپردازی اغلب به وسیله یک چراغ آویز سقفی که در مرکز سقف آشپزخانه نصب می‌شد، انجام می‌گرفت. چرا که اغلب فعالیت‌های داخل آشپزخانه ( مانند آماده سازی مواد غذایی ) بر روی میز وسط آشپزخانه انجام می‌شد. اما آشپزخانه‌های امروزی با ردیفی از کابینت‌ها ، اجاق و یخچال جاسازی شده به موازات و در کنار دیوارهای آشپزخانه، نیازمند شیوه دیگری از نورپردازی هستند. در آشپزخانه‌های امروزی قسمت اعظم کار در آشپزخانه بر روی سطح کابینت‌ها در کنار اجاق گاز و یا شیر آب و سینک ظرفشویی انجام می‌شود؛ که در اغلب آشپزخانه‌ها همگی در کنار دیوار قرار دارند. اما هنوز چراغ‌های سقفی از وسط سقف آشپزخانه آویزان هستند.

در نتیجه افراد اغلب پشت به منبع نور و در زیر سایه خود مشغول به کار هستند و هنگام کار از نور کافی برخوردار نیستند. با توجه به تغییرات ساختار آشپزخانه‌های امروزی نسبت به گذشته، ما در بخش‌هایی از آشپزخانه که اغلب محل انجام کار محسوب می‌شود، به نور کافی نیاز داریم. مانند سطح روی اجاق گاز، سینک ظرفشویی و سطوح روی کابینت‌ها که برای آماده سازی وسایل آشپزی و مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر نیاز به روشنایی در این اماکن، فضای کلی آشپزخانه نیز باید از نور کافی برخوردار باشد.

همچنین در بسیاری از آشپزخانه‌ها بعضی از کابینت‌ها با درهای شیشه‌ای و به صورت ویترین ساخته شده‌اند تا از آنها برای به نمایش گذاشتن ظروف زیبا و تزئینی استفاده شود. این کابینت‌ها نیز نیاز به نورپردازی داخلی دارند. به این ترتیب ما نیاز به یک مجموعه منابع نوری داریم؛ که هریک به صورت جداگانه قابل کنترل باشند. نور کافی برای سطح روی اجاق گاز در آشپزخانه‌هایی که دارای یک هواکش یا هود در بالای اجاق گاز هستند، به راحتی توسط چراغ هواکش تأمین می‌شود. اگر بالای اجاق گاز، هواکش مجهز به چراغ وجود ندارد، باید یک چراغ قابل تنظیم در بالای اجاق گاز نصب شود. همچنین بالای سینک ظرفشویی نیز به یک چراغ نیاز است؛ تا شب هنگام نور کافی برای شست و شوی ظروف و مواد غذایی را برای ما فراهم کند.

ترجیحاً هر یک از این چراغ‌ها باید دارای کلید کنترل مجزا باشند؛ تا فقط در مواقع لزوم مورد استفاده قرار گیرند. برای تأمین نور کافی در سطح روی کابینت‌ها از آنجا که اغلب این سطوح در زیر کابینت‌های دیواری قرار دارند، به راحتی می‌توان از چراغ‌های مهتابی که در زیر کابینت‌ها نصب می‌شوند، بهره گرفت. به این ترتیب چراغ‌های نصب شده در زیر کابینت‌های دیواری بی‌آنکه دیده شوند و یا موجب آزار چشم باشند، نور کافی را بر سطح روی کابینت‌ها می‌تابانند.

چنانچه کابینت‌های زمینی عمیق باشند و نور محیط به اندازه کافی درون آنها را روشن نکند، برای دسترسی راحت به وسایل داخل این نوع کابینت‌ها می‌توان چراغ‌های کوچکی در آنها نصب کرد؛ که با کلیدهای اتوماتیک کنترل شوند و با باز و بسته شدن در کابینت‌ها روشن و خاموش شوند. اگر آشپزخانه شما محل صرف غذا نیز هست، استفاده از چراغ‌های سقفی که ارتفاعشان قابل تنظیم است، درست در بالای میز غذاخوری، ایده خوبی است.

این چراغ‌ها می‌توانند هنگام صرف غذا روی میز را به خوبی روشن کنند و در مواقعی که از میز استفاده نمی‌شود فضای کلی آشپزخانه را روشنایی ببخشند. نورپردازی در فضا به سادگی با نصب چراغ‌های سقفی قابل اجرا است. در حمام و دستشویی علاوه بر چراغ‌های سقفی که برای تأمین روشنایی محیط مورد استفاده قرار می‌گیرند، نصب یک چراغ دیواری در بالای آینه نیز ضروری است. اما توجه داشته باشید که برای این منظور از چراغ‌های فلوئورسنت استفاده نکنید. زیرا نور این چراغ‌ها موجب تغییر برخی از رنگ‌ها شده و تصویر شما را با رنگ‌های غیرواقعی در آینه منعکس می‌کنند. نورپردازی قسمت‌های مختلف خانه، هال ورودی، راهروها و راه‌پله‌ها را نیز فراموش نکنید. این اماکن در هر خانه‌ای باید از نور فراوان برخوردار باشند. به خصوص راه‌پله‌ها که در حفظ ایمنی و سلامتی خانواده و میهمانان اهمیت به سزایی دارد.

نورپردازی به شیوه نوین را در پروژه زیر مشاهده نمایید:

نورپردازی راه پله

در اینجا ایمنی مهم‌تر از زیبایی است و بهترین روش نورپردازی، روشن کردن مسیر حرکت و سطح روی پلکان با چراغ‌هایی است که به دیوار نصب می‌شوند و نور را به طرف پایین می‌تابانند. استفاده از چراغ‌های دیواری، کار تعویض لامپ را نیز ساده‌تر می‌ کند.

آنچه تاکنون بیان شد، در جهت تأمین نور کافی و روشنایی لازم برای انجام فعالیت‌های گوناگون در هر یک از اتاق‌ها بود. اما نورپردازی می‌تواند در جهت زیباسازی و جلب توجه بیننده به سوی اشیای تزئینی و ویژگی‌های زیبای یک اتاق نیز باشد. برای این منظور بهترین انتخاب چراغ‌های قابل تنظیمی هستند که به صورت تک، دوتایی و سه تایی در بازار موجودند و پس از نصب در یک نقطه از دیوار می‌توان هر یک از آنها را به سمت دلخواه تنظیم کرد؛ به صورتی که محل مورد نظر ما را روشن کند. نور این چراغ‌ها را می‌توان به راحتی بر روی یک دیوار، یک تابلو و یا یک مجسمه دلخواه تنظیم کرد و یا حتی بخشی خاص از اتاق ( مانند محل قرارگیری شومینه و یا یک آرک در سقف ) را به وسیله آنها روشن کرد.

طبقات داخل کابینت‌های در شیشه‌ای را نیز می‌توان با استفاده از روش‌های گوناگون روشنایی بخشید. اما یکی از بهترین راه‌ها نصب چراغ‌های کوچک در زیر هر یک از طبقات و یا در مواقعی که طبقات شیشه‌ای هستند، است و یا نصب یک لامپ در قسمت بالا و یا پایین کابینت. شیوه نورپردازی در فضای آشپزخانه را در پروژه زیر بررسی کنید؛ که چگونه به وسیله منابع نور ضعیف‌تر نورپردازی روی شلف‌ها و دکورها صورت گرفته و با منابع قوی‌تر، یک نور یکدست و روشن در کل فضا وجود دارد.

تاثیرات نور در معماری و طراحی داخلی

در معماری برای تاکید بیشتر بر روی برخی از بخش‌های نما می‌توان از نور طبیعی بهره جست. بدین گونه که با ایجاد برآمدگی‌ها و فرورفتگی‌هایی بر روی محل مورد نظر، سایه‌هایی در بخش‌هایی از نما ایجاد نمود؛ که تاکیدی بر روی بخش مذکور باشند. برای مثال به منظور کشیده‌تر نمایش دادن ارتفاع یک حجم، می‌توان با ایجاد برآمدگی‌هایی باریک و بلند، سایه‌های عمود و طویل ایجاد کرد؛ تا نما کشیده‌تر به نظر آید. همچنین برای نمایش بخش‌های شاخص بنا، همانند ورودی‌ها، می‌توان با ایجاد حفره‌هایی عمیق بر روی حجم، بخش‌های مورد نظر را با سایه مشخص نمود.

از روش‌های دیگری که کاربرد پوشاندن سطوح یکپارچه نما با عناصر همسان و برجسته می‌باشد؛ که منجر به ایجاد بافتی مرکب از نور و سایه است. در این گونه بناها، سایه به عنوان عنصری مهم در طرح نماد دخیل می‌باشد.استفاده از مصالح متنوع در کنار یکدیگر که دارای خاصیت انعکاسی متفاوتی باشند نیز می‌تواند جلوه‌های خاصی در نما ایجاد کند. برای مثال به منظور تاکید بر روی بخش‌هایی از نما می‌توان آنها را با پوشش‌های فلزی آراست و در سایر سطوح از مصالحی با خاصیت انعکاسی کمتر استفاده نمود. بدین ترتیب در اثر انعکاس شدید حاصل از برخورد نور به سطوح فلزی، بخش‌های مورد نظر مهمتر جلوه می‌کنند.

تاثیرات نور در طراحی فضاهای داخلی

نور طبیعی یکی از عناصری است که در تغییر ماهیت فضای داخلی بنا تاثیر بسزایی دارد. ما می‌توانیم نور را به گونه‌ای بارز و مشخص، داخل بنا هدایت کرده و بدین ترتیب با ایجاد عرصه‌هایی از نور و تاریکی، فضای یکپارچه را بدون استفاده از عناصر و مصالح جداکننده، به بخش‌های مجزا تقسیم کنیم. روش دیگر استفاده از نور، برای شدت بخشیدن به هدفی مانند مرتفع نشان دادن فضاست. برای مثال در معبد پانتئون نوری که از نورگیر موجود در مرکز گنبد معبد به درون می‌تابد، فضای تاریکتر داخلی را از لحاظ عمودی، کشیده‌تر نشان می‌دهد. همانگونه که می‌دانیم نور در تاریکی حامل پیام‌ها و اشاراتی برای انسان است.

از این خاصیت می‌توان در مشخص نمودن مسیرهای ورودی و خروجی مربوط به فضاهای تاریک و عاری از نور داخلی بهره گرفت. بدین ترتیب که فرد در یک محیط نیمه تاریک، با مشاهده یک منبع نور در محل ورودی که در حکم راهنما است، می‌تواند مسیر حرکت و موقعیت خود را در فضای داخلی شناسایی کند. از نور برای القای حسی خاص در انسان نیز می‌توان استفاده کرد. برای مثال فضایی که با نور ضعیف مزین شده باشد، می‌تواند نوعی حالت خلسه در انسان ایجاد کند. از این رو در بسیاری از آرامگاه‌ها و یا بناهای مذهبی می‌توانیم شاهد تابش شعاع‌های خفیف‌تر به درون فضای تاریک داخلی باشیم.