فیلم های سینمایی هالیوودی، که قسمت دوم آنها ساخته شد

هفته نامه همشهری جوان - آیدا تدین: کمتر پیش می آید وقتی فیلمی در گیشه می ترکاند و سیل تماشاگران را راهی سالن های سینما می کند، دنباله ای برای آن ساخته نشود.

در واقع، موفقیت تجاری و پول باد آورده، یک جور شیطان وسوسه گر است برای این که تهیه کنندگان و سرمایه گذاران فیلم های خاطره انگیز را ترغیب به دنباله سازی کند اما معمولا نتیجه جالبی حاصل نمی شود و همه آنچه فیلم اول را تبدیل به یک اثر ویژه و خاص کرده بود، فدای جیب سازندگانی می شود که ایده شان ته کشیده یا به زور سعی دارند ایده های بی مزه ای را وارد جهان فیلم اصلی کنند. ایده هایی غایر اصیل که بیشتر اوقات خشم منتقدها را به دنبال دارد و بعضا طیف باهوش تر سینماروها را ناامید و سرخورده می کند.

آلیس آن سوی آینه

Alice Through Looking Glass

تابستان پارسال، وقتی دنباله «آلیس در سرزمین عجایب» با بازگشت جانی دپ در نقش «کلاهدوز دیوانه» روی پرده رفت و در نهایت شگفتی موفق شد توی ذوق هواداران فیلم اول بزند، حمله منتقدها هم شروع شد. در واقع، لشکر مخالفان دنباله سازی، شمشیرشان را از رو بستند و طوری به فیلم «جیمز بابین» تاختند که اگر «تیم برتن» یک درصد احتمال چنین فاجعه ای را داده بود، بی شک دنباله «آلیس» را هم خودش کارگردانی می کرد اما این بار ترجیح داد فقط به عنوان تهیه کننده بالای سر کار باشد.

نتیجه این شد که یکی از شکست های تجاری استودیوی «دیزنی» در گیشه ۲۰۱۶ رقم خورد و به گفته کارشناسان حدود ۶۵ میلیون دلار ناقابل به جیب تهیه کنندگانش ضرر زد. فیلمی که ۱۷۰ میلیون دلار برای تهیه و تولیدش هزینه شده بود، فقط ۲۹۹ میلیون دلار در گیشه دنیا فروخت که از این بین، سهم گیشه آمریکا رقم ناچیز ۷۷ میلیون دلار بود. مقایسه کنید با فیلم اول آلیس که بودجه ساختش بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار اعلام شد اما وقتی از پرده سینماها پایین آمد با اقتدار وارد باشگاه میلیاردی ها شده بود.

استیون هولدن، منتقد «نیویورک تایمز» با طرح این پرسش که این فیلم واقعا چه ربطی به اثر «لوییس کارول» (نویسنده آلیس) دارد و در ادامه با تاکید بر این که تقریبا هیچ ربطی ندارد، حسابی از خجالت عزیزان سازنده در آمد.

جن گیر ۲ مرتد

Exorcist II: The Heretic

دنباله «جن گیر» چهار سال بعد از فیلم اصلی روی پرده رفت و نتیجه ای که برای سازندگانش به دنبال داشت، زمین تا آسمان با فیلم اول فرق می کرد. یک شکست تجاری تمام عیار؛ فیلمی که منتقدها و هواداران بخش اول را حسابی ناامید کرد. «جن گیر 1» را «ویلیام فریدکین» استاد زبردست سینما با بودجه 12 میلیون دلار کارگردانی کرد، فیلمی که امروز از آن به عنوان یکی از ترسناک ترین فیلم های تاریخ سینما یاد می شود و زلزله ای در فرهنگ عامه به راه انداخت.

هجوم تماشاگران سراسر دنیا به سالن های سینما تا حدی بود که در پایان، کل فروش بلیت های ساخته فریدکین در باکس آفیس جهانی از ۴۴۱ میلیون دلار فراتر رفت. وقتی استودیوی «برادران وارنر» با هیجان و شور و شعف تمام تصمیم گرفت در سال ۱۹۷۷ دنباله بعدی را روانه پرده سینماها کند، هیچ کس تصورش را هم نمی کرد «جن گیر ۲» با شکست مفتضحانه ای از پرده سینماهای دنیا پایین بیاید.

این بار بودجه ساخت فیلم ۱۴ میلیون دلار بود اما فروش بلیت ها در گیشه های سراسر دنیا سر جمع به ۳۰ میلیون دلار رسید و وارنری ها را شوکه کرد، البته این بار فریدکین جای خودش را به جان بورمن کارگردان داده بود. تقریبا ۱۳ سال طول کشید تا وارنری ها دوباره تصمیم گرفتند شانس شان را امتحان کنند و «جن گیر ۳» را در سال ۱۹۹۰ روی پرده سینماها آوردند که باز هم نتوانست موفقیت فیلم اول را تکرار کند.

ربوده شده ۲

Taken

سال 2008 یک تریلر اکشن فرانسوی به نام «ربوده شده» در سینماهای دنیا روی پرده رفت و با اجرای جذاب «لئام نیسن» در نقش مامور سازمان سیا، کلی هوادار برای خودش دست و پا کرد. «لوک بسون» به عنوان تهیه کننده و یکی از دو نویسنده فیلمنامه قسمت اول، در دنباله «ربوده شده» هم حضور داشت.

فیلم اول با ۲۵ میلیون دلار هزینه تولید و تبلیغ، در نهایت فروش جهانی اش را به بیش از ۲۲۶ میلیون دلار رساند که موفقیت قابل توجهی برای یک فیلم فرانسوی انگلیسی زبان محسوب می شد. زمانی که چهار سال بعد «ربوده شده ۲» به کارگردانی «الیویه مگاتن» و با بازگشت لئام نیسن ستاره فیلم اصلی روی پرده رفت، باز هم فروش تجاری رضایت بخشی در گیشه به دست آورد؛ با این حال فیلم دوم در میان منتقدان چندان گل نکرد و اتفاقا با ریزش آرای مثبت روبرو شد.

ماتریکس بارگذاری دوباره

The Matrix Reloaded

دنباله اکشن علمی تخیلی «ماتریکس» اتفاقا به لحاظ تجاری بسیار موفق بود و نزدیک به دو برابر فیلم اول در باکس آفیس جهانی فروش کرد. فیلم اول (1999) با بودجه 63 میلیون دلار موفق شد بیش از 463 میلیون دلار در سینماهای سراسر دنیا بفروشد. فروش تجاری فیلم دوم (2003) به مراتب خیره کننده تر بود؛ با بودجه دو برابر ساخته شد (بین 20 تا 150 میلیون دلار) اما فروش بلیت هایش در گیشه دنیا، مرز 742 میلیون دلار را رد کرد.

درست است که «ماتریکس ۲» به اندازه فیلم اول در جلب نظر منتقدها موفق نبود اما به لحاظ ریزش آرای مثبت به طرز فجیعی از «ماتریکس ۱» فاصله نگرفت. یک مقایسه فی الفور نشان می دهد ۸۷ درصد منتقدها در «راتن تومیتوز» به بخش اول فیلم امتیاز مثبت داده اند و در «متاکریتیک» هم با ۳۵ نقد نوشته شده، امتیاز ۷۳ درصد آرای مثبت را کسب کرد و در «متاکریتیک» بر اساس نظر ۴۰ منتقد، امتیاز ۶۲ درصد را به دست آورد اما نکته اینجاست که با وجود جذابیت های بصری و اکشن دومین فیلم برادران «واچوفسکی»، فیلمنامه و ریتم «ماتریکس ۲» بدجوری ریپ می زند.

شاهدش هم لیستی است که «انترتینمنت ویکلی» اخیرا منتشر و از «بارگذاری دوباره» به عنوان یکی از بدترین دنباله های تاریخ سینما یاد کرده است.

ترانسفورمرها ۲

Transformers II

در مورد اولین دنباله این فرنچایز ابرقهرمانی، سینماروهای سراسر دنیا کم نگذاشتند و سالن ها را اشغال کردند. دومین «ترانسفورمرها» (یا «تبدیل شوندگان») با بودجه دویست میلیون دلاری ساخته شد و با 836 میلیون دلار فروش جهانی از پرده سینماها پایین آمد. فیلم اول با 150 میلیون دلار در گیشه سینماهای دنیا فروخت اما پای یک تفاوت بسیار مهم در میان بود؛ منتقدها این بار راه شان را از عامه مردم جدا و فیلم دوم را با خاک یکسان کردند.

بخش اول که در سال ۲۰۰۷ روی پرده رفت، واکنش های متفاوتی دریافت کرد اما دست کم بیشتر از ۵۰ درصد منتقدانی که فیلم را دیده بودند به «ترانسفورمرها» نمره مثبت دادند (راتس تومیتوز: ۵۷ درصد/ متاکریتیک: ۶۱).

در مورد بخش دوم اوضاع فرق کرد. بیشتر منتقدها در یک جبهه قرار گرفتند و نظرشان این بود که «انتقام شکست خوردگان» یک فیلم بی جهت پر سروصدا، بی سروته و بدون قصه با جلوه های ویژه بیش از حد طولانی و پر زرق و برق است و مهم تر از همه خالی از عواطف و احساسات انسانی است. البته فقط منتقدها ساز مخالف نزدند، حتی خود عوامل فیلم از جمله «شیا لوبوف» یکی از بازیگرهای اصلی ناامیدی اش را به هیچ وجه پنهان نکرد.

راکی ۲

Rocky II

قسمت های اول و دوم ماجراهای محبوب ترین بوکسور تاریخ سینما به فاصله سه سال از یکدیگر روی پرده رفتند. «راکی 1» به کارگردانی «جان جی اویلدسن» در سال 1976 روی پرده رفت. «سیلوستر استالونه» که فیلمنامه «راکی» را خودش نوشته بود، در نقش ستاره فیلم هم ظاهر شد و دل منتقدان و تماشاگران را یکجا برد. این درام ورزشی با بودجه ای حدود یک میلیون دلار تهیه و تولید شد و به طرز خیره کننده ای 325 میلیون در باکس آفیس جهانی فروخت؛ موفقیتی که ساخت دنباله بعدی را قطعی کرد.

سه سال بعد، دومین بخش راکی روی پرده رفت، با این تفاوت که این بار استالونه علاوه بر نویسندگی و بازیگری، روی صندلی کارگردانی هم نشسته بود و بعد از «کوچه بهشت» (۱۹۷۸) دومین فیلم بلندش را مقابل دوربین برده بود. رقم واقعی بودجه فیلم دوم هیچ وقت اعلام نشد اما فروش جهانی فیلم به ۲۰۰ میلیون دلار رسید که در مقایسه با فیلم اول یک افت بیست و پنج میلیون دلاری را نشان می داد.

ضمن این که منتقدها هم این بار کمتر از فیلم اول از تماشای مشتزنی های استالونه ذوق زده شدند و امتیاز کمتری به «راکی ۲» دادند. با این حال، هیچ کدام از این دلایل باعث نشد این فیلم رکوردشکن نشود. از جمله این که در همان سال ۱۹۷۹، به طور همزمان یکی از سه فیلم پرفروش گیشه آمریکای شمالی و جهان شد.

در سینمای پاپ کورنی هر گردی گردو نیست

دوهای شاخ

بعضی دنباله ها هستند که باید حلوا حلوای شان کرد، نه فقط به خاطر تکرار لحظه های مفرحی که طرفدارهای فیلم اوریجینال را سر حال می آورد بلکه برای احترام به شعور مخاطب. ارتقای درجه کیفی فیلم و خلق ایده های تازه و دست اول. یک دوی سرحال و قبراق که نه تنها هیچ چیز از فیلم اوریجینال کم ندارد، بلکه یک سر و گردن هم بالاتر قرار می گیرد و از تماشاگر عادی گرفته تا منتقد پر فیس و افاده را با خودش همراه می کند.

دزدان دریایی کارائیب 2

فروش: ۱.۰۶ میلیارد دلار

دومین بخش از مجموعه فانتزی «دزدان دریایی کارائیب» به فاصله سه سال از «نفرین مروارید سیاه» (۲۰۰۳) و با بازگشت جانی دپ در نقش ماجراجوی تنها - جک گنجشکه - روی پرده رفت. «اورلاندو بلوم» و «کیرانایتلی» هم در نقش های قبلی شان دوباره مقابل دوربین رفتند. فیلم چهار نامزدی اسکار از جمله در رشته بهترین کارگردان برای «گور وربینسکی» به دست آورد و در نهایت جایزه آکادمی بهترین جلوه های ویژه را دریافت کرد. استقبال سینماروها به حدی بود که فروش جهانی بلیت های «صندوقچه مرد مرده» حدود ۴۰۰ میلیون دلار از فیلم اصلی بیشتر شد. خبر خوش این که پنجمین قسمت این فرنچایز پرطرفدار در صف اکران تابستان امسال قرار دارد.

شوالیه تاریکی

فروش: یک میلیارد دلار

کل سرسبد دنباله های سینمای جهان، شاه دنباله «بتمن» و کل دنباله هایی که در جهان کمیک بوک های «دی سی» (DC) خلق شده. وقتی «بتمن آغاز می کند» در سال ۲۰۰۵ روی پرده رفت، هیچ کس تصور نمی کرد یکی از ماندگارترین سه گانه های سینمایی در راه باشد. «کریستوفر نولان» برای ساخت فیلم اول حدود ۱۵۰ میلیون دلار و برای دنباله اش حدود ۱۶۵ میلیون دلار بودجه در اختیار داشت.

فیلم اول ۳۷۵ میلیون دلار در گیشه های دنیا فروخت و دنباله اش با قدرت هر چه تمام تر وارد باشگاه میلیاردی ها شد. «شوالیه تاریکی» بر نبرد بین بتمن با بازی کریستین بیل و جوکر با نقش آفرینی «هیث لجر» فقید متمرکز است؛ نبرد جذاب قهرمان و ضد قهرمان، طوری که این بار تعداد بیشتری از منتقدان فیلم به احترام نولان کلاه از سر برداشتند.

شرک ۲

فروش: 919.8 میلیون دلار

در بخش دوم این فرنچایز چهار قسمتی، شرکت و خرش به سرزمین های خیلی خیلی دوردست سفر می کنند تا خانواده فیونا را ملاقات کنند. بعد از ازدواج این زوج دوست داشتنی در فیلم اول «شرک» که سال ۲۰۰۱ روی پرده رفت آنها درگیر ماجراهایی می شوند تا بتوانند به خوبی و خوشی تا پایان عمرشان کنار ملکه و شاه زندگی کنند.

فیلم اول با هزینه ۶۰ میلیون دلار ساخته شد و ۴۸۴ میلیون دلار در گیشه دنیا فروخت. دومین بخش انیمیشن جذاب استودیوی «دریم ورکز» با ۱۵۰ میلیون دلار هزینه تولید شد. این فیلم با صداپیشگی «مایک می یرز»، «ادی مورفی» و «کامرون دیاز» در حال حاضر، نهمین انیمیشن پرفروش تاریخ سینما محسوب می شود و به اندازه فیلم اول با استقبال منتقدان روبرو شد.

هری پاتر و تالار اسرار

فروش: 878.9 میلیون دلار

این فیلم به عنوان دنباله «رهی پاتر و سنگ جادو» توسط همان کارگردان قبلی - «کریس کلمبوس» - مقابل دوربین رفت. «هری»، «رون» و «هرمیون» به «هارگوارتز» برگشتند تا از معمای حملات مشکوک مدرسه شان پرده بردارند. «دنیل رد کلیف»، «روبرت گرینت» و «اما واتسن» به عنوان ستاره های ثابت هر هفت فیلم «هرلی پاتر» به این مجموعه سینمایی وفادار ماندند. نکته جالب توجه این که فیلم دوم، نزدیک به ۱۰۰ میلیون دلار کمتر از فیلم اول (۹۷۴ میلیون دلار) فروخت و بودجه ساختش هم ۲۵ میلیون دلار کمتر بود اما به دلیل جنبه های کیفی اش، به نسبت «سنگ جادو» با استقبال بیشتری از سوی منتقدهای سختگیر روبرو شد.

مرد عنکبوتی ۲

فروش: 873.7 میلیون دلار

دومین بخش «مرد عنکبوتی» را هم خود «سم ریمی» کارگردانی کرد. درست است که فیلم اول به لحاظ تجاری سودآورتر بود اما فیلم دوم منتقدهای بیشتری را با خود همراه کرد تا جایی که از بین ۲۶۱ نقد، نوشته شده در وبسایت «راتن تومیتوز» ۹۲ درصد آرای مثبت منتقدها را به خود اختصاص داده و بر اساس نظر ۴۱ منتقد در «متاکریتیک» هم امتیاز ۸۳ از ۱۰۰ به دست آورده است. این بار هم «توبی مگوییر» در نقش ابرقهرمان فیلم بر می گردد تا با وجود تمام مصیبت هایی که در زندگی شخصی اش اتفاق افتاده برای دفاع از شهر در مقابل خرابکاری های موجودات شرور، خودش را به آب و آتش بزند.