تبعات شیوع تک فرزندی در جامعه ایران
باتوجه به تغییر در هرم سنی جمعیتی و ترویج فرهنگ تک فرزندی در خانوادهها در آینده باید شاهد وضعیتی به مراتب بدتر در رفتوآمدهای خانوادگی باشیم و اساسا بسیاری از افراد در آینده عمه، خاله، دایی و عمویی ندارند که بخواهند با آنها معاشرت کنند و روزگار بگذرانند.
روزنامه آرمان - آرزو ضیایی: باتوجه به تغییر در هرم سنی جمعیتی و ترویج فرهنگ تک فرزندی در خانوادهها در آینده باید شاهد وضعیتی به مراتب بدتر در رفتوآمدهای خانوادگی باشیم و اساسا بسیاری از افراد در آینده عمه، خاله، دایی و عمویی ندارند که بخواهند با آنها معاشرت کنند و روزگار بگذرانند.
با این اوصاف مسافرتهای خانوادگی یا گشت و گذارهای دستهجمعی با افراد فامیل نیز به تاریخ میپیوندد و شاهد تنهایی افراد بسیاری در جامعه هستیم. این تغییر مشکل بزرگی را در روحیات افراد ایجاد میکند. حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در گفتوگو با «آرمان» با اشاره به مشکلات متعددی که تنهایی افراد در آیندهای نزدیک برای آنها به همراه میآورد، میگوید:«وجود صلهرحم در دنیای ماشینی امروز یک ضرورت است و از بروز افسردگی و بسیاری از مشکلات روحی و روانی در افراد جلوگیری میکند. باید در سیاست تک فرزندی بازنگری جدی و اساسی کرد و خانوادهها را به شیوههای گوناگون به فرزندآوری تشویق کرد.»
چرا زوجها به تک فرزندی روی آوردهاند و خانوادهها اغلب دو یا سهنفره شده است؟
ساختار نهادی به نام خانواده در فرایند گذار شهرنشینی تغییر کرده است. خانوادهها در گذشته گستردهتر بودند و زمانی خانوادهها فرزندان زیادی داشتند و در مقطعی این فرزندان به عنوان نیروی کار خانوادهها محسوب میشدند. خانوادهها کوچک و کوچکتر شدند و در مقطع کنونی ساختار خانوادهها به پدر، مادر و یک فرزند رسیده است. تعداد اندکی از خانوادهها هنوز به داشتن دو فرزند فکر میکنند. در مقطعی شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» در جامعه ترویج پیدا کرد. در حال حاضر باید به چند دلیل روی ماهیت این شعار تامل بیشتری کنیم و سیاستهای کلی نهاد خانواده و کنترل جمعیت را تغییر دهیم. از منظر کلان اجتماعی، توسعه کشور به نیروی انسانی وابسته است که عاملی مهم در چرخه فعالیتهای اقتصادی قلمداد میشود. وجود نیروی انسانی جوان تضمینی برای توسعه و پیشرفت کشور است و امنیت کشور را نیز تضمین میکند.
نکته مهمی که در گذشته وجود داشت ارتباط خویشاوندی بود. در شرایط کنونی بسیاری از فرزندان نام عمه، دایی، خاله و عمو را باید تنها در قصهها بشنوند. ممکن است که در مقطع کنونی این نسبتهای فامیلی را ببینند، اما چند سال آینده حتی دیگر این را نیز نمیبینند. تک فرزندان به اندازه کافی جامعه پذیر نمیشود و چون تجربه بازی با همسالان خود را ندارند نمیتوانند احساس ناسازگاری خود با افراد را مدیریت کنند. احساس تنهایی سبب میشود که فرزندان رشد اجتماعی لازم را نداشته باشند. بنابراین متاسفانه اکنون تاکیدات صورتگرفته بر بحث جلوگیری از افزایش رشد جمعیت تاثیر خود را در جامعه گذاشته است. در گذشته خانوادههای دارای سه فرزند مشمول بیمه و یارانه نمیشدند.
در مقطعی کشور به دنبال سیاست کاهش جمعیت بود و وزیر وقت به خاطر اعمال این سیاست در سطح جامعه از سازمان جهانی بهداشت جایزه گرفت. اکنون نیاز به بازنگری در این موضوع داریم و در واقع جمعیت متعادل، جمعیت خوبی برای هر کشور است. هر کشور متناسب با امکانات، تسهیلات، شرایط و نیازها باید رشد جمعیت خود را مدیریت کند. اعمال سیاست تکفرزندی آینده کشور را تحت تاثیر قرار میدهد و کشور با جمعیتی سالخورده و میانسال مواجه میشود و برای تامین نیروی انسانی باید نیروی کار جوان از خارج از کشور به ایران بیایند و همانگونه که ایرانیان در حال حاضر به کشورهای اروپایی مهاجرت میکنند، ما نیز به این مشکل گرفتار میشویم.
بخشی از مشکل کم شدن میزان باروری به فرار از مسئولیت افراد ارتباط دارد زیرا با افزایش جمعیت خانواده هزینهها افزایش مییابند و باید وقت بیشتری به منظور تامین این مخارج اختصاص داد. افراد در کلانشهرها برای بزرگ کردن فرزندان مشکلات زیادی دارند. برای مثال اگر در تابستان به برخی از ادارات مراجعه کنید برخی از فرزندان با والدین خود در آنجا حضور دارند زیرا والدین کارمند آنها فردی را برای سپردن فرزندان به او ندارند. مخارج مهد یا مدرسه فرزندان نیز بسیار زیاد است. به همین دلایل برخی از افراد حتی در صورت علاقهمندی به داشتن فرزندان بیشتر به دلیل دردسرهای احتمالی آن این کار را نمیکنند.
در صورت نبود اقوام، فرد با چه مشکلاتی روبهرو میشود؟
احساس تنهایی و نداشتن یک پشتوانه مهمترین مشکلات افراد جامعه در آينده است. ارتباطات گسترده و شبکه خانوادگی سبب افزایش اعتماد به نفس در افراد میشود. خلأ وجود فامیل را کودکان امروز احساس میکنند و این خلأ به مرور زمان و گذشت سالها بیشتر میشود. نداشتن یا فقدان پشتوانه فامیلی فرد مهمترین چالشهای افراد و فرزندان در آینده است. کاهش جمعیت، کاهش رشد جمعیت را به دنبال دارد. ازدواج کمتر صورت میگیرد و فرزندان کمتری متولد میشوند و این موضوع تبعات اجتماعی متعدد و مخربی دارد.
حمایت اقوام در بهبود شرایط افراد چه نقشی دارد؟
شکی در نقش اقوام در حمایتهای اجتماعی و عاطفی از افراد نیست. در هنگام طی یک مسیر به تنهایی یا دو نفری، در کدام حالت احساس امنیت بیشتری دارید؟ قطعا هنگامی که مسیری را دونفره و با یک آشنا طی میکنید احساس امنیت بیشتری دارید. بنابراین داشتن یک شبکه گسترده خانوادگی و حمایتهای اقوام و خویشاوندان سبب بهبود شرایط زندگی فرد میشود. فرد در هنگام مواجهه با مشکلات متعدد اقتصادی و اجتماعی چتر حمایت خانوادگی را بالای سر خود احساس میکند. تنهایی میتواند به افسردگی و بیماریهای روانی منجر شود و وجود ارتباطات خانوادگی به مسئولیتپذیری فرزندان کمک زیادی میکند و مشارکت اجتماعی افراد در جامعه، میزان عواطف و مهربانی اجتماعی آنها را افزایش میدهد.
ٱیا صرف وجود فیزیکی اقوام به حمایتهای اجتماعی و خانوادگی از افراد میانجامد؟
یک بخش حضور فیزیکی اقوام در کنار افراد است و بخش دیگر تقویت ارتباط و حفظ آن است. اما در صورتی که فامیل وجود نداشته باشند تقویت ارتباطهای خانوادگی نیز معنایی ندارد. در کشور در هنگام بروز یک اتفاق ناخوشایند همه افراد کنار یکدیگر جمع شده و به یاری و کمک به هم میپردازند. در یک خانواده هم همینطور است. هنگامی که فرد اقوام زیادی داشته باشد همه این افراد در هنگام بروز مشکلات به یاری او میشتابند و پشتوانه عاطفی بسیار خوبی هستند. فقدان ارتباطات خانوادگی میتواند به کشور آسیبهای غیرقابل جبرانی بزند و روابط انسانی و سلامت روانی و اجتماعی را خدشهدار کند.
ویژگیهای روابط خانوادگی سالم به اعتقاد شما چیست؟
در درجه اول استمرار این روابط است. این روابط باید پیوسته باشند و نباید تنها به مقاطعی محدود شوند. افراد فامیل باید فرد را در مواقع نیاز حمایت کنند. ارتباط بین نسلهای مختلف در خانواده باید وجود داشته باشد و جوانان بتوانند با میانسالان و سالخوردگان ارتباط عاطفی برقرار کنند. صلهرحم به عنوان یک رابطهاجتماعی آرامش روانی را به فرد منتقل میکند. یکی از بهترین مواقع زندگی هنگامی است که فرد در کنار اقوام و بستگان است و اطرافش شلوغ است. نبود ارتباطات سالم خانوادگی بسیار آسیبزاست. در سالهای اخیر ارتباطات خانوادگی و روابط اجتماعی ضعیفتر شده و فرهنگ گفتوگو در خانوادهها کاهش یافته است.
صلهرحم در گذشته بسیار بیشتر از میزان کنونی بود. بهبود روابط خانوادگی به تصمیم خود فرد برمیگردد و با صدور بخشنامه، قانون و دستور وضعیت کنونی بهبود نمییابد. فرد باید با تغییر سبک زندگی این ارتباطات را به عنوان یک ضرورت در برنامه روزانه بگنجاند. امروز تقویت ارتباطات خانوادگی به دلیل مواجهه با مشکلات بسیار زندگی شهری و ماشینی یک ضرورت است. عدم موفقیت در تقویت این ارتباطات باعث میشود که فرد جایگاهی برای تخلیه انرژی مثبت یا منفی خود در روز نداشته باشد.
پ
نظر کاربران
تومملکتی که امیدی به آینده نیست و آینده خوب و درخشانی نیست آوردن همون یه بچه هم اشتباه بزرگیهو ظلم در حق اون بچه ایی که قراراه به دنیا بیاد
پاسخ ها
احسنت
اشتباه و خیانت در حق بچه تو این مملکت
الان مردم فقط دنبال نون شبشون هستن که گشنه نمونن.تو این وضعیت جامعه نه تضمینی برای خوشبختی نه خرید خونه نه شغل آدمها هست اونوقت شما به چی فکر میکنید؟؟ دو نفر مهمون بخاد بیاد خونه ادم حداقل ۲۰۰ هزار تومن باید خرج کنید رفت و امد ها همین الان هم به تاریخ پیوسته ...رفت و امدی که قراره جز هزینه و اذیت شدن چیز دیگه ای نداشته باشه پس همون بهتر که نباشه .مشکلات اساسی جامعه رو حل کنن همه این مشکلات خود بخود حل میشه
مشکل تواین دوره زمونه فقط داشتن بچس نه نداشتنش بیخودخودتونو اذیت نکنین!
تو کشوری که برای خرید نون خالی باید برنامه ریزی کنی ،دیگه بچه آوردن معنی نداره
توکشوری که پسرها ۴۰ ساله شدن ونمی تونن ازدواج کنن ،دیگه بچه آوردن معنی نداره
تو کشوری که نمی تونی صله ارحام بجا بیاری ،نمی تونی یه مهمونی ساده بگیری و خواهر برادرهای خودت رو دعوت کنی ،بچه آوردن ،یعنی گدا خونه درست کردن ،بچه ای که نتونی لباس خوب تنش کنی ،بچه ای که نتونی اونو یه دکتر متخصص ببری ،به دنیا اومدنش معنی نداره ،
مهد کودک خرج ملیونی داره ،تا الی آخر ......
بقیه رو لطفا شما دوستان عزیز بشمرید.......واللا گریه داره
اصلا دل خوشی نمونده ، امیدی به فردا ندارم . اصلا ازدواج نمی کنم
نداشتن بچه فقط یه غصه داره ,ولی داشتن بچه هزار درد.من دوست دارم چن تا بچه داشته باشم ولی افسوس بخاطر نداشتن شغل و بی پولی فقط حسرت میخوریم.