بزرگراه هاشمی به جای نیایش؛ تغییر نام، آری یا نه؟

مهرداد خدیر در عصر ایران نوشت: رییس کمیسیون نام گذاری شورای شهر تهران از جمع بندی نهایی برای تغییر نام بزرگراه و تونل «نیایش» به «آیت الله هاشمی رفسنجانی» خبر داده است.

پیش تر در چهلمین روز درگذشت سیاستمدار کهنه کار ایرانی نوشتم که چهل روز گذشت و هنوز خیابان و میدان و مکانی به نام او نیست.

از آن روز نیز قریب ۵ ماه می گذرد و سرانجام قرار شده بزرگراهی به نام هاشمی شود. پیش از این نیز البته شورای شهر مصوبه ای داشت ولی چون متناسب با جایگاه و اشتهار و اعتبار او نبود و منتفی شد.

درباره تغییر نام بزرگراه و تونل نیایش به هاشمی رفسنجانی دو نوع نگاه وجود دارد:

می توان حدس زد که مخالفان دو نگاه دارند. نگاه اول همان نگاه کلی است که نه تنها با نام هاشمی رفسنجانی بر یک بزرگراه که با نام حکیم و اشرفی اصفهانی هم مخالف اند و معتقدند اسامی چهره های سیاسی و فرهنگی و مشاهیر را نه بر بزرگراه ها که بر فرودگاه ها یا ساختمان ها باید نشاند.

نگاه دوم اما از این منظر نمی پسندد که بهتر است نام مورد نظر برای یک بزرگراه جدید انتخاب شود در حالی که «نیایش» خوش آوا و جا افتاده و زیباست و در گفت و گوها به کار می رود و یادآور می شوند مانند خیابان آفریقا می شود که نام آن به نلسون ماندلا تغییر یافته در حالی که اغلب مردم هنوز می گویند «جردن» و «آفریقا» هم در طول ۳۸ سال جا نیفتاد چه رسد به «ماندلا».

در بیان موافقت اما می توان این نکات را برشمرد:

نخست: این که شورای کنونی چنین مصوبه ای داشته باشد بهتر است تا شورای بعدی زیرا عمر شورای چهارم رو به پایان است و به زودی جای خود را به شورای پنجم می دهد که نفر اول آن فرزند هاشمی است با رکورد یک میلیون و ۷۰۰ هزار رای و چون انتخاب او به ریاست هم محتمل است در این صورت تفسیر دیگری صورت می پذیرفت.

دوم: در شهری که نام آیت الله صدر و آیت الله حکیم بر دو بزرگراه است و اسامی خالد اسلامبولی، عماد مغنیه و احمد قصیر بر خیابان ها و با وجود مراتب فقهی و مبارزاتی و فداکاری به هر حال هیچ یک ایرانی نبوده اند جفاست اگر جایی به نام هاشمی نباشد.

سوم: بزرگراه جدید شمالی جنوبی مانند چمران یا امام علی یا شرقی غربی مثل رسالت و حکیم دیگر دردست احداث نیست تا منتظر اتمام باشیم. در میان اسامی هم نه می توان نام روحانیون بلند مرتبه را به خاطر یک روحانی دیگر تغییر داد و نه نام سرداران شهید را که بر غالب راه ها و پل هاست و چنین قصدی هم در میان نیست. درست است که «نیایش» به معنی «دعا»ست اما پارسی وغیر ایدیولوژیک است و حذف آن حساسیتی بر نمی انگیزد. به بیان صریح تر و روشن تر هیچ جای دیگری نیست که بتوان اسم آن را تغییر داد و صدایی درنیاید و شاید در این اندازه و آوازه تنها « نیایش» باشد که متولی یا معترض ندارد.

چهارم: در شهری که نام سرداران شهید جنگ ۸ ساله بر روی بزرگراه های اصلی است - و بهتر است گفته شود به نام نامی آنان متبرک است - جا دارد که نام فرمانده آنان هم بر بزرگراهی بنشیند. اکبرهاشمی رفسنجانی در سال آخر جنگ جانشین فرمانده قوا و نفر اول جنگ بود و قبل از آن هم نماینده امام در شورای عالی دفاع.

اولین نمایندگان امام در شورای عالی دفاع، آیت الله خامنه ای و دکتر چمران بودند و با شهادت چمران و انتخاب آیت الله خامنه ای به ریاست جمهوری که به منزله ریاست شورای عالی دفاع هم بود امام دو نماینده جدید منصوب کرد و یکی هاشمی رفسنجانی بود.

پنجم: هاشمی رفسنجانی در این شهر ۲۸ سال نماز جمعه اقامه کرد و برخی خطبه های او تاریخی شد خصوصا آخرین نماز جمعه و ۸ سال پیش در چنین روزهایی. او زاده و حتی بالیده شهر تهران و استان تهران نبود اما مردم این شهر و استان بارها نام او را بر برگه رای نوشتند.

در انتخابات مجلس شورای اسلامی، در انتخابات مجلس خبرگان رهبری و در انتخابات ریاست جمهوری. نه یک بار و دو بار و سه بار که بیش از۱۰ مرتبه. وقتی میلیون ها بار نام هاشمی رفسنجانی بر برگه های آرا نوشته شده باشد نام یک معبر برای او عجیب نیست.

ششم: بیش از سه میلیون نفر پیکر او را در همین شهر تشییع کردند. یکی از بزرگ ترین تشییع جنازه ها. اکثر همان مردمی که پیکر او را در ۲۱ دی ۱۳۹۵ خورشیدی تشییع کردند از بزرگراه می گذرند و طبعا از این نام ناخرسند نخواهند شد.

هفتم: هاشمی رفسنجانی را کسانی دوست داشتند و کسانی هم نه. شماری از آنها که او را دوست نداشتند یا متهم می کردند در سال های آخر دوستدار او شدند و عده ای از آنان که در دهه های ۶۰ و ۷۰ پشت سر او نماز می گزاردند و شعار می دادند دشمن او دشمن پیغمبر است از ۸۴ به بعد دیگر او را دوست نداشتند اما هر دو طیف در یک امر اشتراک نظر داشتند که بزرگ بود.

توضیح یا توجیه مبارزه، سازندگی، ریاست جمهوری و بارها رای مردم البته برای نام گذاری باید قانع کننده باشد اما مهم ترین دلیل این است که او هاشمی رفسنجانی بود...