شکاف میان دولت و ملت، از بنی صدر تا روحانی

با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ تا به امروز دولت‌هایی به عنوان قوه مجریه فرمان اداره کشور را به دست گرفتند که در ادبیات سیاسی کشور با عنوانی خاص از آنها یاد شده است. درباره این دولت‌ها نکات زیر قابل توجه است.

غلامعلی دهقان در روزنامه ایران نوشت: با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ تا به امروز دولت‌هایی به عنوان قوه مجریه فرمان اداره کشور را به دست گرفتند که در ادبیات سیاسی کشور با عنوانی خاص از آنها یاد شده است. درباره این دولت‌ها نکات زیر قابل توجه است.

۱- دولت موقت. اولین دولت پس از انقلاب را مرحوم مهدی بازرگان هدایت کرد. دولتی که رئیس آن را رهبر فقید انقلاب تعیین فرمود. مهم‌ترین کارکرد این دولت، عادی‌سازی روال اداری کشور و برگزاری دو انتخابات از جمله رفراندوم جمهوری اسلامی و سپس انتخابات خبرگان رهبری برای بررسی قانون اساسی جدید کشور بود. این دولت در آبان ۱۳۵۸ ادامه کار را به شورای انقلاب واگذار کرد.

۲- دولت دفاع مقدس. پس از تشکیل مجلس اول و برگزاری اولین انتخابات ریاست جمهوری از آنجا که در قانون اساسی اول جمهوری اسلامی، منصب نخست وزیری وجود داشت، سرانجام پس از کشاکش‌های فراوان، ابوالحسن بنی‌صدر، محمدعلی رجایی را به مجلس جهت رأی اعتماد معرفی کرد و مجلس، وی را تأیید نمود.

شروع به کار دولت رجایی مقارن با شروع جنگ تحمیلی صدام علیه ایران بود. دولتی که تمامی تلاشش در جهت دفاع همه‌جانبه کشور در برابر تهاجم ناجوانمردانه دشمن بود. سرانجام پس از عزل بنی‌صدر، آقای رجایی به ریاست جمهوری انتخاب و محمدجواد باهنر با رأی اعتماد مجلس نخست وزیر شد، اما این دولت دیری نپایید و این دو یار انقلابی در ۸ شهریور ۱۳۶۰ در آتش خشم منافقین سوختند تا سالگرد شهادت آنها ،سال‌ها بعد هفته دولت نامیده شود.

سرانجام با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در مهر ۱۳۶۰، آیت‌الله خامنه‌ای از سوی ملت ایران به ریاست جمهوری انتخاب و ایشان مهندس میرحسین موسوی را به مجلس معرفی کردند که با رأی مجلسیان، وی نخست وزیر شد. دولتی که تا سال ۱۳۶۸ زمام قدرت اجرایی کشور را برعهده داشت. آنچه ۳ دولت رجایی، باهنر و موسوی را از دیگر دولت‌ها متمایز می‌کند، تقارن این دولت‌ها با دوره دفاع مقدس ملت ایران است.

۳- دولت سازندگی. پس از پایان جنگ ،قانون اساسی هم با تجارب دهه اول انقلاب مورد بازبینی خبرگان کشور قرار گرفت و سمت نخست وزیری حذف و مقرر شد رئیس جمهوری، رئیس قوه مجریه باشد. در انتخابات مرداد ۱۳۶۸ مرحوم هاشمی رفسنجانی از سوی مردم ایران انتخاب شد. دوره ریاست جمهوری وی در سال ۱۳۷۲ با رأی دوباره ملت تمدید شد.

دوره ۸ ساله مرحوم هاشمی را باید دوره بازسازی و سازندگی کشور نام نهاد. دوره‌ای سخت پس از ۸ سال جنگ با خرابی‌های فراوان و اقتصاد آسیب دیده که بهبود آن در آغاز کار سخت می‌نمود اما با درایت مرحوم هاشمی این کار، شدنی گردید.

۴- دولت اصلاحات. در خرداد ۱۳۷۶ با رأی ۲۱ میلیونی مردم، سیدمحمد خاتمی وزیر فرهنگ و ارشاد پیشین، سکاندار قوه مجریه کشور شد. دولتی که با توجه به بهبود اوضاع اقتصادی پس از جنگ، توسعه سیاسی و استقرار جامعه مدنی را سرلوحه کار خود قرار داد. مهم‌ترین کارکرد این دولت را می‌توان شفافیت در قضیه قتل‌های زنجیره‌ای دانست.

ملی شدن اطلاعات به تعبیری دستاورد مهم این دولت بود. علاوه بر این، مطرح شدن گفت‌وگوی تمدن‌ها باعث شد تا چهره مناسبی از ایران در سطح جهان ترسیم شود. رشد اقتصادی هم در این دوره قابل توجه بود.

۵- دولت مهرورزی. در ۳ تیرماه ۱۳۸۴ محمود احمدی‌نژاد در میان ناباوری همگان به قدرت اجرایی کشور رسید. دولت وی این فرصت را داشت که دولتی ۸ ساله شود. دولت احمدی‌نژاد تلاش کرد با شعار عدالت، بخشی از مشکلات فرودستان جامعه را حل کند. نسخه وی، عدالت توزیعی و آوردن نفت بر سر سفره‌ها بود. علاوه بر این، با شعارهای تند در سیاست خارجی، به نوعی اجماع جهانی را علیه ایران سبب شد که نتیجه آن، قطعنامه‌های شورای امنیت در تحریم نفتی ایران بود.

۶- دولت تدبیر و امید. با برگزاری انتخابات خرداد ۱۳۹۲، حسن روحانی توانست با تکیه بر گفتمان اعتدال و بازگشت کشور به شرایط عادی و با شعار راهبردی« چرخ سانتریفیوژ بچرخد و چرخ اقتصاد هم بچرخد» به ریاست جمهوری رسید. دولت وی از همان ابتدا تلاش کرد کشور را که ناقض صلح جهانی معرفی شده بود، از فصل هفتم منشور سازمان ملل خارج گرداند.

این مهم پس از دو سال مذاکره با خروجی مقوله‌ای به نام «برجام» اتفاق افتاد تا به این ترتیب ایران‌هراسی کاهش و تعامل با جهان سرلوحه کار باشد. حسن روحانی در خردادماه سال جاری توانست با رأی ۲۴ میلیونی دوباره سکاندار قوه اجرایی کشور شود تا با بهبود شاخص‌های گوناگون اقتصادی و اجتماعی و... مسئولیت خود را بخوبی ایفا کند.

۷- انقلاب اسلامی شکاف دولت و ملت را در ایران به حداقل رساند. برای ادامه انقلاب و بقای نظام، مردمی بودن نظام یک اصل است. دولتمردان ما نباید شهیدان رجایی و باهنر را فراموش کنند. آنان باقی مانده‌اند و فراموش نمی‌شوند چرا که مصداق این بیت فردوسی هستند: جهان یادگار است و ما رفتنی/ به گیتی نماند به جز مردمی