ارثیه قالیباف برای نجفی

هفته نامه صدا - مرجان زهرانی: تهران، شهری است با رونقی مالیخولیایی، انبوهی از به هم ریختگی و بی نظمی که آسمانخراش های غیر اصولی اش به بلندای ۱۲ سال «مدیریت جهادی» است؛ مدیریت قالیبافی. فردی که لباس رزم از تن در آورد تا سودای ریاست جمهوری اش را تحقق بخشد، سودای او البته که بر گسل های تصمیم گیری اصولگرایانه بنا شده بود. همین شد که وی را با آرزوی پاستور راهی بهشت کرد به این امید که راهی را برود که سلفش رفته بود.

ماندن قالیباف در ساختمان بهشت بیش از ۴ سال به طول انجامید چرا که ترجیح داد سال پر حادثه ۸۸ نامی از او در انتخابات به جای نماند. بار دیگر شورای شهر او را انتخاب کرد تا در همان بستر آشفته تهران تأملات ذهن یک مدیر جهادگر را محقق کند.

قالیباف نمی دانست که ۴ سال بعد، همین حضور ۸ ساله اش بر مسند کلان شهر تهران او را با پرسشی مواجه خواهد کرد تا در قامت کاندیداتوری ریاست جمهوری به آن پاسخ دهد: آیا مدیریت در سمت عالی ترین مقام اجرایی هم خروجی همچون تهران با توسعه ناپایدار بدهی های کلان، هزینه های نامشخص و هزینه های متناقض خواهد داشت یا پروژه های دولتی هم قرار است به واسطه آشنایی های دیرینه بنیان گذاشته و با مدت ها تاخیر به بهره برداری برسد؟

به هر روی قالیباف اقبال بلندی برای ریاست جمهوری نداشت و تنها ۱۶.۵۶ درصد از واجدین شرایط او را به عنوان گزینه مطلوب انتخاب کردند، نه ۸۴ درصد کسانی که به او رأی نداده بودند اما چندان جلودار حضور قالیباف در انتخابات بعدی نشد، چرا که او آرام آرام از مقر شهرداری تهران برنامه ریزی برای اردیبهشت ۹۶ را آغاز کرد.

در مناظرات ۹۶ قالیباف با این سوال مواجه شد که چطور کلانشهر تهران را اداره کرده است؛ او از سوی اسحاق جهانگیری لقب شهردار سازه را گرفت، شهرداری که در دوران مدیریت او برج های منطقه ۲۲ نفس تهران را گرفتند و هزینه پروژه پل صدر جایی برای هزینه های زیست محیطی و ناوگان حمل و نقل شهری باقی نگذاشت.

اما قالیباف چه تهرانی را از محمود احمدی نژاد تحویل گرفت و چه تهرانی را احتمالا به محمد علی نجفی تحویل خواهد داد؟

شهردار هزینه های بدون سند

مرداد ۸۴، زمانی که محمود احمدی نژاد به پاستور نقل مکان کرد، هنوز مشخص نبود که تهران دقیقا چه اتفاقاتی را پشت سر گذاشته است. یک سال بعد از نهمین انتخابات ریاست جمهوری، زمانی که شورای شهر سوم مشغول به کار شد برای اولین بار گزاره «هزینه فاقد» در میان ناظران مدیران شهری مصطلح شد. در واقع، نادر شریعتمداری، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای دوم شهر تهران اولین بار گزارشی از هزینه ۳۰۰ میلیاردی فاقد سند در دوره احمدی نژاد را ارائه کرد و پس از آن معاون قالیباف، احمدی نژاد را متهم کرد ۳۰۰ میلیارد تومان از بودجه تهران در جریان انتخابات ریاست جمهوری مفقود شده است.

ماجرای تحقیق و تفحص از شهرداری از سوی نمایندگان مجلس هفتم کلید خورد اما در همین مجلس مسکوت ماند. پس از آن هم محمد علی نجفی که در آن زمان عضو شورای شهر بود اعلام کرد تنها ۲۵ درصد از هزینه ۳۰۰ میلیاردی قابل توجیه است. با این حال مهدی چمران متحد اصولگرای احمدی نژاد و رئیس شورا دست از حمایت نکشید و اعلام کرد هزینه های فاقد به معنی هزینه هایی نیست که بدون سند باشد، در واقع هزینه های فاقد در مورد هزینه هایی به کار می رود که در برنامه پیش بینی نشده و یا فراتر از برنامه است. تخلف ۳۰۰ میلیاردی بخشی از حواشی شهرداری بود که به محمد باقر قالیباف تحویل داده شد. تعطیلی برخی مراکز فرهنگی و همچنین تصمیمات ترافیکی احمدی نژاد در سطح شهر پس از خداحافظی احمدی نژاد از بهشت بارها نقد شد. قالیباف میراث دار ۳۰۰ میلیارد تومان تخلف بدهی بود اما او پس از ۱۷ سال چه چیزی را برای شهردار پس از خود به ارث گذاشته است؟

اعداد متناقض و شورای شهری بی خبر

«به دلیل ارائه نشدن مدارک و مستندان لازم امکان اظهارنظر یا تایید صحت محاسبات مقدور نیست.» گزارش موسسه حسابرسی که حساب های شهرداری تهران را بررسی کرده، پر از این عبارت است. گزارشی که سال گذشته بخش گسترده ای از مسائل شهرداری در ابتدای دهه 90 را رسانه ای کرد و رحمت الله حافظی، عضو شورای شهر چهارم این گزارش 69 صفحه ای را رازنامه قالیباف خواند که شهر را به تاراج برده است. (خبرآنلاین، خرداد 95)

در تاریخ تهیه این گزارش در موسسه حسابرسی، حسابرسی واحد اصلی برای سال مالی 1391 هم به اتمام رسیده و در حوزه بررسی های به عمل آمده مبلغ هزار و 711 میلیارد و 733 میلیون تومان «هزینه فاقد اعتبار» در حساب های سال 91 ثبت شده که بخشی از آن مربوط به سال 1390 است. از سویی در بخش دیگری از این گزارش، موسسه حسابرسی مدعی شده است که ساختار سازمانی جدید در مورد تعداد پرسنل مورد نیاز ارائه نشده و بر همین اساس امکان مطابقت تعداد پرسنل با چارت سازمانی میسر نیست. حتی در بسیاری از موارد پست سازمانی و وظایف محوله به کارکنان با مدارک تحصیلی آنها مرتبط نیست.

بخش دیگری از این گزارش مربوط به کمک هزینه دولت برای مترو است که دولت سال 1389 مبلغ 41 میلیارد تومان به حساب گمرک واریز کرده بود که اداره کل امور مالی شهرداری با توجیه این که شماره بودجه ای دستگاه به نام شهرداری است، مبلغ 24 میلیارد تومان از آن را در سرفصل های دیگر مصرف کرده است.

همچنین این موسسه حسابرسی در گزارش ارائه شده مدعی است در محدوده بررسی های به عمل آمده، هزینه های سال مالی 1390 حداقل به مبلغ 81 میلیارد تومان بیش از واقع ثبت شده است. تخلفات دیگری در زمینه ساخت بزرگراه یادگار امام و هزینه مازاد بر مبلغ قرارداد به مبلغ 17 میلیارد و 400 میلیون تومان، پرداخت 910 میلیون تومان کمک های انجام شده و پرداخت پاداش به کارکنان به مبلغ 199 میلیون تومان در منطقه 8 هم در این گزارش مطرح شد. (گزارش موسسه حسابرسی)

در نهایت موسسه حسابرسی اعلام کرد نتوانسته شواهد حسابرسی کافی و مناسب برای اظهارنظر کسب کند. پیش از این در سال 94 علیرضا دبیر هم در نشست خبری با رسانه ها بخشی از تخلفات شهرداری در دو دوره قبل را در میان گذاشت؛ موضوعاتی چون پرداخت 380 میلیونی که شهرداری ادعا کرد این پاداش به پلیس راهور تعلق گرفته اما مشخص نکرد این پاداش میلیونی به چه منظور پرداخت شده است.

از ۲۰ تا ۶۰ هزار میلیارد

آمار ضد و نقیض است؛ از ۲۰ تا ۶۰ هزار میلیارد منهای تخلفات صورت گرفته در پرداخت های مالی و هزینه ها، بدهی های به جا مانده قالیباف برای شهردار بعدی هم دردسرساز خواهد شد؛ بدهی که حتی اعضای شورا هم از رقم دقیق آن اطلاعی ندارند. غلامرضا انصاری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران مبلغ بدهی شهرداری تهران به پیمانکاران، بانک ها و شخصیت های حقیقی و حقوقی را حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان برآورد کرده است.

محمد مهدی تندگویان، نایب رییس کمیسیون معماری و شهرسازی هم بر همین عدد اصرار دارد اما در گفتگو با ایسنا توضیح داد که سال ۹۵ معاون مالی شهرداری تهران میزان بدهی شهرداری به پیمانکاران، بانک ها و اشخاص حقیقی را حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرده است. تندگویان اما معتقد است که قطعا میزان بدهی شهرداری به بانک ها از ۱۶ هزار در آبان ماه ۹۶ به ۲۰ هزار میلیارد تومان رسیده است که با احتساب عدد ۱۴ هزار میلیارد تومان بدهی به اشخاص حقیقی و پیمانکاران که ثابت می مانند، به عدد ۳۴ هزار میلیارد تومان می رسیم و در کنار آن ۴۵ هزار میلیارد تومان نیز بحث پروژه هایی را داریم که یا نیمه کاره هستند و یا بر اساس برنامه پنج ساله باید اجرا می شدند و در ردیف پروژه های در حال انجام قرار گرفته اند اما به سرانجام نرسیده اند که جمعا این عدد ۶۰ هزار میلیارد تومان می شود. با این حال علیرضا دبیر، رئیس کمیسیون بودجه میزان دقیق بدهی شهرداری تهران تا تاریخ ۳۱ خرداد ۹۵ را ۲۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرد. با این حال شهردار تهران در صدا و سیما مبلغ واقعی را ۱۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد و بر اساس حسابرسی ها طلب شهرداری از دولت را ۱۹ هزار میلیارد تومان اعلام کرد.

پروژه های بی حساب و کتاب

اعداد ضد و نقیض در مورد بدهی های شهرداری در مورد درآمد آن هم صادق است. گرچه محدوده این ضد و نقیض ها به اندازه بدهی نیست و معمولا مبلغی در حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تخمین زده می شود اما با این حال این حجم از درآمد با حجم پروژه های اجرا شده در پایتخت تناسبی ندارد؛ پروژه هایی که عدد و رقم تمام شده آنها با واقعیت مطابقت ندارد یا کارایی امروزشان همخوانی با طراحی اولیه ندارد.

برج میلاد یکی از این پروژه هاست. برجی مخابراتی که ساخت آن ۱۱ سال طول کشید و با هزینه قریب به ۵۰۰ میلیارد تومان به اتمام رسید. ساخت این برج روی گسل های شهرک قدس، از جمله مهم ترین نگرانی ها در مورد این پروژه است. علاوه بر این در حال حاضر کارآیی برج میلاد متفاوت از کارایی برنامه ریزی شده است و این روزها به جای درآمدزایی تنها با هزینه بالا نگهداری می شود.

پروژه بزرگراه صدر - نیایش با هدف کاهش ۴۰ درصدی ترافیک تهران طراحی و ساخت آن آغاز شد. پروژه ای که بیش از ۵ هزار میلیارد تومان هزینه داشت. ساخت بزرگراه دو طبقه با توجه به هزینه های بالای نگهداری بارها مورد انتقاد قرار گرفت، به خصوص که در آن زمان با توجه به کمبود خطوط مترو این پروژه توجیه اقتصادی نداشت. با این حال معاون حمل و نقل و ترافیک وقت شهردار تهران همچنان از این پروژه دفاع می کند و حتی برای این دفاع تا تحریف واقعیت ها پیش می رود و می گوید که حرف اعضای شورا در خصوص هزینه ۵ هزار میلیارد تومانی ساخت این پروژه درست نیست زیرا که ۶۴۰ میلیارد تومان است، اما حین اجرای پروژه این رقم بالاتر و بالاتر رفت. فقط در یکی از ردیف های بودجه ای که سه سال پیش شهرداری تهران به شورای شهر ارائه کرده بود، ۷۰۰ میلیارد تومان برای پرداخت بدهی شهرداری به پیمانکاران ساخت صدر در نظر گرفته شده بود.

تونل توحید و امیرکبیر هم از دیگر پروژه های پر حاشیه شهرداری تهران در دوران قالیباف است. بنا بر گفته های اعضای شورای شهر و همچنین تاکید ابوالفضل قناعتی، تونل امیرکبیر در میانه راه و ساخت آن تغییر کرد و حالا در حدود ۴۰ تا ۵۰ متر از آن بلااستفاده مانده است. تونل توحید هم از پروژه هایی بود که برخلاف باقی پروژه های شهرداری خیلی زود اما پر از نقص افتتاح شد. تونل توحید به عنوان بزرگ ترین تونل شهری به گفته حمزه شکیب، رئیس وقت کمیسیون عمران شورای شهر با هزینه ۱۴۸ میلیاردی احداث شد اما بعدها با هزینه ای نزدیک به ۷۵۰ میلیارد تومان به پایان رسید که البته شهرداری مدعی است که ۳۰۰ میلیارد برای ساخت تونل توحید هزینه کرده است، به هر روی نه تنها وضعیت ایمنی این تونل چندان مورد تایید کارشناسان نیست و حتی ریزش آن باعث کشته شدن یک نفر شد، مطالعات ترافیکی دقیقی هم برای ساخت آن انجام نشده و دسترسی به برخی خیابان های اطراف را مشکل کرده است. بوستان ولایت، دریاچه چیتگر، شهر آفتاب و ... هم از دیگر پروژه های شهرداری تهران هستند که هر کدام حدیثی مفصل از مشکلات و معضلات و هزینه ها دارند.

فارغ از فهرست پروژه های بی حساب و کتاب ۱۲ سال اخیر، قالیباف فهرستی از تخلفات را هم به جای گذاشته که سازوکار غیر شفاف این سازمان پیچیده باعث شده است حتی اعضای شورای شهر هم اطلاعات دقیقی از این پرونده ها نداشته باشند. غلامرضا انصاری، عضو شورای شهر چهارم تیر ۹۶ به آخرین تخلفی که شورا به آن دست یافته اشاره کرد. او خبر داد که شهرداری تهران با قرارگاه امام رضا (ع) برای مدیریت ۱۳ مرکز بهاران به عنوان مراکز توانمندسازی جمعی از مددجویان مرتبط با آسیب های اجتماعی قرارداد منعقد کرده است، قرارگاه یکه به گفته انصاری ماهیت آن مشخص نیست. (ایسنا)

اولین چالش هایش روی شهردار جدید

قالیباف پس از طی یکی از طولانی ترین مدیریت های شهری، شهریور از ساختمان بهشت خداحافظی خواهد کرد. نهاد مدیریتی شهرداری که درآمدش بیش از بودجه چند وزارتخانه است، در پرداخت حقوق کارمندان خود با مشکل مواجه خواهد شد. همانطور که احمد مسجد جامعی هم در صفحه توئیتر خود نوشت، اولین چالش پیش روی شهردار پساقالیباف پرداخت حقوق کارکنان است. مسجدجامعی استخدام های نجومی و بی ضابطه شهرداری در مدت اخیر را علت اصلی این چالش می داند.

رحمت الله حافظی رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر هم بر این باور است که شهردار آینده با چالش پرداخت حقوق مواجه خواهد شد و درباره این چالش گفته است: «آقایان به دنبال سوء مدیریت شان در پایان سال ۹۴ برای تامین حقوق پرسنل و سایر بدهی های شان عاجز می مانند و برای خروج از این بن بست از بانک شهر ۵ میلیارد تومان استقراض می کنند و متعاقبا برای پرداخت این بدهی، شرکت شهروند و نمایشگاه شهر آفتاب را می فروشند. متاسفانه در پرداخت حقوق ماه گذشته نیز دست به استقراض زده اند که باید شاهد خسارت دیگری به شهر و شهروندان برای بازپرداخت آن طی ماه های آینده باشیم.»

اعضای شورای شهر که تا چند روز دیگر با صحن این مجلس خداحافظی می کنند، معتقدند که شهرداری پس از قالیباف راه سختی برای سروسامان بخشیدن به شهر خاکستری تهران با مجموعه ای از مشکلات ترافیکی و زیست محیطی دارد و آنطور که مسجد جامعی توصیف می کند «شهردار بعدی شهر تهران مثل رئیس جمهوری بعد از احمدی نژاد است.»