پپسی و کوکاکولا؛ رقبای ابدی با طعم مرگ!

همشهری سرنخ: با آنکه از عوامل اصلی شیوع بیماری های معدی و دستگاه های گوارشی، دیابت، بیماری های کلیوی و ... هستند اما نمی توان این مسئله که آنها بین تمامی رده های سنی محبوب هستند را رد کرد.

نوشابه ها اولین بار با پپسی کولا و کوکاکولا در دنیا به شهرت رسیدند و بعد دستور جادویی ساخت این نوشیدنی به تمام دنیا درز کرد و مارک ها و برندهای مختلفی از این نوشیدنی های گازدار و مرگ آور تولید شدند.

داستان تولد این دو برند را که برای اولین بار نوشابه های غیرالکی تولید کردند را می خوانید.

پپسی کولا، نوشابه داروخانه ای

پپسی کولا در سال 1893 در ایالت کارولینای شمالی به دست یک داروساز جوان به نام کالیب برادهام اختراع شد و به دلیل استفاده از آنیزم گوارشی «پپسین» و عصاره دانه های گیاه «کولا» نامش را پپسی کولا گذاشتند.

کالیب داروساز جوانی بود که در کارولینای شمالی به تحصیل علم داروسازی می پرداخت و به همین دلیل با مواد شیمیایی و گیاهی و خواص آنها آشنایی زیادی داشت.


چند سال بعد از فارغ التحصیلی، داروساز جوان، داروخانه ای در نیوبرن کارولینا تاسیس کرده و روزهایش را در آنجا می گذراند تا اینکه تصمیم گرفت برای گسترش کارش و داشتن مشتریان بیشتر، داروخانه اش را به یک پاتوق تبدیل کرده و کاری کند که مشتریان بیشتری به آنجا سر بزنند.

براد آرزویش را با اختراع و تولید نوشیدنی مخصوص غیرالکی جامه عمل پوشاند و نوشیدنی را اختراع کرد که بعدها به یکی از محبوب ترین نوشیدنی های دنیا تبدیل شد.

در روزی از روزهای گرم تابستان ۱۸۹۳ بود که این داروساز جوان ۲۶ ساله با آزمایشات مختلف دست به ترکیب یکسری از آبمیوه ها، ادیوه جات و شربت ها زد و در نهایت توانست با فرمولی منحصر به فرد، نوشیدنی مورد نظرش را اختراع کند.
اختراع جدید او ترکیبی بود از کافئین، عصاره مغز گیاه کولا، وانیل و مقادیر اندکی از روغن های مخصوص گیاهی و کمی شکر که در آب گاز دار حل می کرد، این نوشیدنی خیلی زود محبوب شد و «نوشیدنی براد» نام گرفت. سال 1898، براد آنزم «پپسین» که یکی از اصلی ترین آنزیم های سلول های معده است را به نوشیدنی خود اضافه کرده و تصمیم گرفت با شعار «نیرو بخش، نشاط آور و کمک کننده به هضم غذا» نوشیدنی غیرالکلی اش را تبلیغ کند.

از این پس نام نوشیدنی او به «پپسی کولا» که برگرفته از نام دو ماده اصلی تشکیل دهنده آن بود تغییر پیدا کرد.

دستیار آمریکایی - آفریقایی اش جیمز هنری کینگ اولین نفری بود که این نوشیدنی جدید را امتحان کرد. محصول جدید با استقبال صد چندان مردم روبرو شد و براد در سال ۱۹۰۲، تولید نوشابه های جدید را از داخل داروخانه به اتاق کوچکی در پشت خانه اش انتقال داد و اولین جرقه های تاسیس کارخانه از همین اتاق شروع شد.
طی یک سال او توانست 7968 بشکه از این نوشیدنی جدید را به فروش برساند و این موفقیت او را وادار کرد تا به فکر تاسیس یک شرکت بیفتد که منحصرا کار تولید نوشابه های دست ساز او را برعهده بگیرد.

گرافیستی که در همسایگی داروخانه براد زندگی می کرد مسئولیت طراحی اولین لوگوی (علامت) تجاری برای این نوشیدنی ها را برعهده گرفت و براد از دفتر حفظ کپی رایت ایالات متحده برای نشان تجاری اش درخواست موز کرد و لوگوی پپسی در سال 1903 برای اولین بار در آمریکا رسما به ثبت رسید و اولین شرکت تولید پپسی در آمریکا راه اندازی شد.

براد داروخانه دیگری هم افتتاح کرده و تجارت پپسی خود را گسترش داد. در ابتدا تهیه و فروش شربت های جدید را خودش انجام می داد، اما رفته رفته متوجه شد که در صورت بسته بندی نوشیدنی ها و توزیع آنها در بطری، امکان مصرف آن در هر مکان و زمانی برای مردم میسر خواهد شد، پس به دنبال بازاریاب ها و سرمایه گذاران رفته و از آن به بعد نوشیدنی ها را در بطری های شش اونسی راهی بازار کردو فروش پپسی تا 19848 گالن در سال افزایش یافت.

برادهام بخشی از سود فروشش را جمع آوری کرده و ساختمانی به ارزش پنج هزار دلار در سال ۱۹۰۴ در نیوبرن خریداری کرد و تمام تجهیزات تولید و بسته بندی نوشیدنی ها را به آنجا منتقل کرد، این اولین کارخانه رسمی پپسی بود که در آمریکا راه اندازی شد. سرمایه گذارانی که کار پخش نوشیدنی پپسی را برعهده گرفتند، در ابتدا و در سال ۱۹۰۵ فقط دو نفر بودند و در سال بعد به ۱۵ نفر افزایش یافته و در سال ۱۹۰۷ این رقم به ۴۰ نفر رسید و نوشیدنی پپسی کولا آنقدر پر فروش شد که در انتهای سال ۱۹۱۰ بالغ بر ۲۴ ایالت در آمریکا نماینده انحصاری تولید و پخش پپسی کولا داشتند که هر نمایندگی سالانه ۱۰۰ هزار گالن نوشیدنی در سراسر آمریکا پخش می کرد.

البته تبلیغات زیرکانه و هوشمندانه هم در این زمینه کمک زیادی به برادهام کرد. سال ۱۹۰۹ او برای گسترش تجارتش از «بارنی اولدفیلد» راننده مشهور مسابقات رالی کمک گرفت و تبلیغ نوشابه پپسی کولا در روزنامه ها به عنوان یک نوشیدنی نیرو بخش که در دستان راننده مشهور و توانمند مسابقات رانندگی می درخشید به چاپ رسید و تجارت کالیب را برجسته تر کرده و کارخانجات تولید پپسی بار دیگر با حمایت ناگهانی سرمایه گذاران و جهش بی سابقه روبرو شده و شهرتی صد چندان پیدا کردند. شرکت پپسی یکی از اولین شرکت هایی بود که در ایالت متحده از حمل و نقل با اسب و درشکه، به حمل و نقل ماشینی روی آورد و همین مسئله سرعت پخش نوشیدنی ها را افزایش داده و محبوبیت آن را گسترش داد.

در هر یک از ۲۴ ایالت که نمایندگی پپسی را داشتند، روزانه هزاران بطری از این نوشیدنی توزیع و پخش می شد و کالیب با شعارهای تبلیغاتی مختلف و وسوسه انگیز که از ویژگی و شرایط مصرف کنندگان الهام گرفته می شد فروش خود را پیش می برد.

کمپانی پپسی ۱۷ سال تمام در اوج بود اما با آغاز جنگ جهانی اول و افزایش بهای فعالیت های تجاری، کالیب دست به اقدامات پرخطر زد و با نوسان قیمت شکر، پس از سه سال سخت و نفسگیر، شانس از کالیب روی برگرداند و او ورشکست شد، طوری که سال ۱۹۲۱ تنها ۲ کارخانه فعال مانده بودند و در نهایت کالیب برادهام که درمانده و ناامید شده بود کمپانی پپسی را از دست داد و کارخانه پس از دست به دست شدن میان ۵ نفر و نزدیک به ۱۰ سال فعالیت بدون سودآوری بالاخره در سال ۱۹۳۱ طی رقابتی با کمپانی کوکاکولا به دست چارلز گوت، رئیس کارخانه شکلات سازی و فروشگاه های زنجیره ای «لوفت» افتاده و مجددا به یک نماد تجاری موفق تبدیل شد.


کوکاکولا؛ رویای شیمیدان آتلانتایی

کوکاکولا یکی دیگر از نوشیدنی های غیرالکلی است که در حال حاضر در بیش از 200 کشور جهان به فروش می رسد.

این نوشیدنی در آغاز چیزی جز ترکیبی از عصاره کوکائین، عصاره کافئین و آب گازدار نبود و به خاطر مواد تشکیل دهنده اش از همان ابتدا کوکاکولا نام گرفت. کسانی که اولین شیشه های این شربت را می فروختندت هیچ وقت فکر نمی کردنتد که بعدها این محصول گمنام به یکی از پرفروش ترین محصولات تجاری تبدیل شود.

کوکاکولا در اصل رویای یک شیمیدان و داروساز ساده آتلانتایی به نام «جان اسمیت پمبرتون» است. پمبرتون که طی جنگ های داخلی آمریکا مجروح شده بود، برای تسکین دردهایش به مورفین و آرامبخش روی آورده بود و بعدها برای رهایی از این اعتیاد، تصمیم گرفت با ترکیب کردن مقدار کمی کوکائین با یکسری مواد شیمیایی و گیاهی در آب گازدار، سردردهایش را التیام ببخشد.

او مانند خیلی از آمریکایی های آن زمان اعتقاد داشت آب گازدار معجزه کننده و درمانگر بیماری هاست. نتیجه کنجکاوی او نوشیدنی ای را به وجود آورد که بعدها با کمی تغییرات در تمام جهان رسوخ کرده و به عنوان یکی از محبوبترین نوشیدنی های همه ملل مختلف معرفلی شد. اگرچه پمبرتون مدتی بعد از اختراع کوکاکولا، درگذشت و تا زمانی که در قید حیات بود نتوانست موفقیت چشمگیر آن را ببیند اما طولی نکشید که زیرزمین دلگیر و تاریکی که او در آنجا معجون شگفت انگیز و ترکیب حیرت آورش را تهیه می کرده راه را برای بسیاری از کارخانه های بزرگ هموار ساخته و رویای او را که اختراع نوشیدنی بود که عالم را تسخیر کند به حقیقت پیوست.

پمبرتون ۳۶ ساله در یکی از بعدازظهرهای سال ۱۸۸۶ با الهام از حس کنجکاوی اش مقداری کوکائین را که از برگ «کوکا» رگفته بود، با مقدار کمی عصاره کافئین و دانه «کولا» در آب گازدار حل کرد و نوشید.

بعد از نوشیدن این ترکیب جدید، او احساس کرد که دردهایش کم شده و بنابراین به فکر افتاد تا با عرضه گسترده این نوشیدنی، بازار نوشیدنی های جهان را به تسخیر خودش درآورد.
یکی از دوستان نزدیک به او به نام «فرانک رابینسون» این نوشیدنی را «کوکاکولا» نامید و لوگو (علامت) دست نویس آن را خطاطی کرد که تا به امروز به عنوان لوگوی اصلی این نوشیدنی پابرجاست.

آنها به راه افتادند تا نوشیدنی خود را تبلیغ کنند. در ابتدا پمبرتون نوشابه جدیدش را به دکه های محلی لیمونادفروشی و داروخانه ها برد و به فروش رساند. این این محصول جدید را یک داروی قوی برای شفای بسیاری از بیماری ها معرفی کرد و برای هر لیوان از آن 5 سنت می گرفت.

در سال اول، روزانه تنها 9 بشکه نوشیدنی تهیه و فروخته می شدو کسی جز پمبرتون و شریکش رابینسون فرمول ساخت آن را نمی دانستند. تا مدت ها کوکاکولا مصرفی محدود داشت.

سال ۱۸۸۸، یعنی دو سال بعد از اختراع این نوشیدنی، پمبرتونبدون اینکه بداند ترکیبی که درست کرده در آینده چه طرفدارانی پیدا خواهد کرد، فوت کرد اما کمی پیش از فوت دستور ساخت این معجون را در ازای ۲۳۰۰ دلار به «آسا کاندلر»، تاجر آمریکایی و شهردار شهر آتلانتا فروخت و در حقیقت کاندلر به عنوان اولین رئیس و مالک نام تجاری کوکاکولا معرفی شد.

کاندلر که تاجری زیرک بود خیلی زود موفق شد با فروش گسترده کوکاکولا، این ترکیب عجیب را به عنوان یک محصول آمریکایی به جهان عرضه کند.

اولین کارخانه کوکاکولا در دالاس تگزاس در سال ۱۸۹۵ میلادی افتتاح شد که هنوز هم در زمینه تولید کوکاکولا فعالیت دارد.

کاندلر از همان ابتدا به کمک جوزف بیدن هارن، بازرگانی اهل می سی سی پی، برای آسانتر کردن کار به جای لیوان و بشکه، کوکاکولا را در بطری های مخصوص و بسته های ۶ تایی راهی بازار کرد که مورد توجه مصرف کنندگان قرار گرفت.

خیلی زود و تنها در مدت یک سال بعد از تاسیس کارخانه، کوکاکولا به خارج از مرزهای آمریکا هم صادر شد و شهرت جهانی پیدا کرد.

مدتی بعد ترکیبات کوکاکولا مورد نقد کارشناسان تغذیه قرار گرفت و کاندلر با حذف کوکائین در سال ۱۹۰۵ و تغییر فرمول ساخت، کوکاکولا را با تبلیغات گسترده ای در سراسر آمریکا توزیع کرد.

او در ابتدا کوکاکولا را به صورت مجانی در دهکده ها و جاهای کوچک پخش می کرد و بعد از آن با عرضه کوپن های مخصوص، مردم را به خرید این محصول ترغیب می کرد و در قدم بعدی با درج و چاپ نام کوکاکولا در داروخانه ها و مغازه ها، مجلات و روزنامه ها و روی انواع تقویم و ساعت ها نام کوکاکولا را در ذهن مردم تثبیت کرد، به طوری که به هر جا پا می گذاشتند با نام و نشان کوکاکولا روبرو می شدند.

قیمت هر بطری از این نوشیدنی در این زمان یک دلار بود که سود زیادی برای کاندلر و کمپانی کوکاکولا به همراه داشت.
بعدها در زمان جنگ جهانی دوم کمپانی کوکاکولا بار دیگر با موفقیت روبرو شد، در این زمان زنان و مردان زیادی به خارج از کشور فرستاده شده بودند و آیزنهاور با ارسال یک تلگراف فوری به شرکت کوکاکولا درخواست کرد تا ترکیبی گیاهی از این نوشیدنی برای سربازان، به خط مقدم فرستاده شود که شرکت هم این کار را انجام داد.

بعدها با پایان جنگ و پیروزی متفقین، مسیر موفقیت و پیشروی کوکاکولا هموارتر شده و این اقدام شرکت مورد توجه و استقبال مردم و دولت آمریکا قرار گرفت و حمایت از آن دو چندان شد.

طی سال های بعدی، کوکاکولا همچنان با تبلیغات زیرکانه و تهیه نوشیدنی های مختلف چون کوکای رژیمی فروشش را در اوج نگه داشت و حتی وجود رقیب هایی چون پپسی کولا با فرمول و طعم مشابه هیچ وقت نتوانست این شرکت غول پیکر را از پا دربیاورد.


مضرات نوشابه

کوکاکولا تجارتش را در سال های بعد هم گسترش داد و امروزه در بیش از 200 کشور جهان برای پخش و توزیع محصولاتش نمایندگی دارد. سوای طعم دوست داشتنی و وسوسه برانگیز، هنگام مصرف نوشابه باید به عوامل دیگری هم دقت کنید. مثلا هیچ می دانید بعد از خوردن یک لیوان نوشابه چه اتفاقی در بدنتان رخ می دهد؟

نوشابه دارای مقادیر زیادی قند است، حتی اغلب نوشابه های رژیمی هم که می شناسید مقادیری قند مصنوعی دارند. با خوردن هر لیوان نوشابه شما مقدار خیلی زیادی قند وارد بدنتان می کنید و با این کار قند خونتان به طرز غیرعادی افزایش می یابد که منجر به ترشح ناگهانی انسولین در بدن می شود و کدبتان برای مقابله با این شیرینی مزاحم در خون، قند را به چربی تبدیل می کند. مصرف نوشابه های قندی علاوه بر چاقی و اضافه وزن می تواند احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده را افزایش دهد. به گزارش رویترز و با مطالعه 60 هزار نفر در سنگاپور مشخص شد افرادی که به جای نوشابه های قندی، آبمیوه می نوشند کمتر در معرض ابتلا به این سرطان قرار می گیرند.

علاوه بر این قند، نوشابه ها دارای املاح فسفات هستند که در جذب کلسیم غذا ایجاد اختلال می کنند و نهایتا مصرف نوشابه باعث کمبود کلسیم در بدن و به دنبال آن پوکی استخوان می شود.

جدا شدن کلسیم از استخوان ها، همچنین باعث ایجاد رسوب کلسیمی در کلیه ها می شود که در نهایت تشکیل سنگ های کلسیمی در کلیه را به همراه دارد. نوشابه خطر ابتلا به سکته را هم افزایش می دهد. طبق پژوهش های محققان دانشگاه میامی میلر، کسانی که در مصرف نوشابه زیاده روی می کنند، 61 درصد بیشتر در خطر ابتلا به سکته قرار می گیرند، از مضرات دیگر نوشابه، این است که به طور تدریجی باعث حل شدن مینای دندان و در نتیجه رنگ گرفتگی سطحی، ایجاد حساسیت و پوسیدگی های ریز روی مینای دندان می شود. نوشابه آنطور که در تبلیغات اولیه سازندگانش آمده اصلا کمکی به هضم غذا نمی کند. در مقابل باعث رقیق شدن اسیدهای گوارشی شده و در نتیجه هضم غذا را با مشکل روبرو کرده و ناراحتی های معده را در پی خواهد داشت. جالب تر اینکه محققان ثابت کرده اند اگر یک تکه ناخن را 72 ساعت در نوشابه ای حاوی اسید فسفریک بگذارید کاملا حل خواهد شد، پس بهتر است پیش از خوردن هر لیوان نوشابه با یک حساب سرانگشتی جان خود را از شر هزار و یک خطری که در پس مصرف هر لیوان نوشابه پنهان شده نجات دهید.