نوشداروی قطارهای رزروی برای مترو

روزنامه آرمان در گزارشی نوشت: برای راهیابی به قطارهای زیرزمینی در پایتخت باید تمام قوای خود را جمع کنی و به هر مشقتی خود را در واگن‌ها جا دهی، وگرنه باید منتظر بمانی تا قطار بعدی از راه برسد و این‌گونه است که با تاخیر به محل کار، زندگی یا هر مقصد دیگری می‌رسی. این چکیده‌ای از وضعیت مترو تهران است که شهروندان بسیاری را رنجیده‌ خاطر کرده است.

از ازدحام و شلوغی مترو هم که نگوییم بهتر است. شدت فشار جمعیت به‌گونه‌ای است که مسافران با موج آن خارج و تنها با هل‌دادن در قطارها جا می‌شوند. شاید اکنون برخی‌ها دم از بی‌فرهنگی بزنند و ورود و خروج به این شکل را نفی کنند، اما چاره چیست؟ اگر قطارهای زیرزمینی تهران را سوار نشوی، جا می‌مانی و معلوم نیست به قطار بعدی راه یابی یا نه! این خلاصه وضعیت وسایل حمل‌و‌نقل عمومی در ساعات شلوغی است، آن هم با شکلی بازارگونه، آن‌چنان‌که واگن قطارها در قرق دستفروشان است؛ دستفروشانی که بعضا با چمدانی از اجناس حجمی از فضا را به خود اختصاص داده و در این میان درگیری خود با مسافران را رقم می‌زنند.

برای تهیه این گزارش به سراغ دستفروشان و مسافران مترو رفته و به بررسی شرایط موجود توسط آنها پرداخته‌ایم. مینا ۴۸‌ساله دستفروشی است که زیورآلاتی را به خود آویزان کرده و در پی جلب مشتری است. او با هر مشقتی راه را برای خود در میان مسافران باز کرده و با هر ترمزی با آنها برخورد می‌کند؛ تصویری که تاکنون بارها نظاره‌گر آن بوده‌ایم. از او درباره دستفروشی در مترو می‌پرسیم که می‌گوید: گاه مسافران با ما بد برخورد می‌‌کنند که ما حق را به آنها می‌دهیم، ولی دستفروشی در مترو از سر ناچاری است. زندگی خرج دارد.

زهره به ‌نشانه تایید، حرف‌های همکارش را تکمیل می‌کند: فروش در ساعات شلوغی اول صبح به‌سختی امکانپذیر است، اما باید در نظر گرفت که کسب درآمد ما وابسته به مردم است. در این راستا مسافری به میان آمده و می‌گوید: قطارها تاخیر دارند و حجمی از جمعیت یکدفعه وارد قطار می‌شوند، در این شرایط واقعا دستفروشان مسافران را خشمگین می‌کنند.

مریم که دانشجو است و در این‌باره می‌افزاید: وضعیت در ایستگاه‌هایی که به‌تازگی راه‌اندازی شده‌اند بدتر است و گاهی ۱۵ تا ۲۰ دقیقه باید منتظر قطار ماند. وقتی هم گله می‌کنیم می‌گویند که با کمبود قطار مواجهیم. به واگن مردان رفته و با آنها نیز به گفت‌و‌گو پرداخته‌ایم.

احمد ۳۶‌ساله و کارمند است. او هم نظرات مشابهی دارد و می‌گوید: روزی دو بار از مترو استفاده می‌کنم. شلوغی آن باعث شده حتی زودتر از خانه بیرون بیایم که به‌موقع سرکار خود حاضر شوم، اما بعضا پیش آمده که باز هم به‌علت تاخیر قطارها و شلوغی حاصل از آن از قطار جا مانده‌ام.

علی ۲۸‌ساله در مورد وضعیت مترو تهران می‌گوید: بارها شهروندان مشکلات خود را بیان کرده‌اند، اما مسئولان آن‌چنان‌که باید و شاید در حوزه حمل‌و‌نقل عمومی عمل نکرده‌اند. اکنون اعتراض مردم نسبت به وضعیت مترو تهران شکل مطالبه به خود گرفته است و امید است که با تعویض شهردار و عملکرد شورای پنجم شهر هرچه زودتر رسیدگی به این نابسامانی‌ انجام شود.

بر اساس برنامه پنج‌ساله دوم توسعه مترو پایتخت باید ۱۷۳ایستگاه و بیش از ۵۰۰کیلومتر طول داشته باشد. همچنین بر اساس قانون توسعه حمل‌و‌نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت در تهران باید بیش از ۲۵‌درصد جابه‌جایی‌ها با قطار شهری انجام شود، اما سهم مترو در جابه‌جایی مسافر در تهران حدود ۱۸‌درصد است، بنابراین باید گفت مترو از برنامه‌‌های پنج‌ساله توسعه عقب‌مانده است.

«مهم‌ترین مشکل خطوط مترو تهران کمبود ناوگان است که باید هرچه زودتر تعداد قطارهای مترو را افزایش دهیم تا سرفاصله‌های حرکت در خطوط کاهش یابد.» این اظهارنظرات ماه گذشته توسط شهردار تهران انجام شد. به‌گفته محمد‌علی نجفی هم‌اکنون سرفاصله حرکت قطارها به‌طور میانگین پنج‌دقیقه است و لازم است سرفاصله‌های قطارها را به ۳.۵دقیقه یا در حالت ایده‌آل به سه‌دقیقه کاهش دهیم.

همزمان محسن هاشمی‌رفسنجانی، رئیس شورای شهر تهران با بیان اینکه بر اساس نظرسنجی‌هایی که از گذشته انجام شده، مردم نسبت به ترافیک و آلودگی هوا هنوز دغدغه‌مند هستند، گفت که در حال حاضر تنها ۲.۵‌میلیون مسافر توسط شبکه مترو جابجا می‌شود، اما می‌توان تنها با اضافه‌کردن واگن، این سفرها را به ۱۰‌میلیون سفر ارتقا داد که بر همین اساس ما نیازمند سه‌هزار واگن هستیم، اما می‌بینید که تنها ۱۰۰۰واگن درحال‌حاضر در شبکه حمل‌و‌نقل عمومی وجود دارد و اگر دو‌هزار واگن دیگر به همین زیرساخت‌های موجود اضافه شود، می‌توانیم روزانه ۱۰‌میلیون مسافر را جابجا کنیم.

ماه گذشته رئیس کمیسیون عمران و حمل‌و‌نقل شورای شهر تهران درباره توسعه ناوگان ریلی پایتخت بیان کرد: تقویت حمل‌ونقل ریلی با محوریت مترو یکی از اولویت‌های شورای پنجم است. در تهران ۲۸۰کیلومتر زیرساخت آماده در بخش مترو داریم، اما با کمبود تجهیزات مواجه هستیم که واگن از جمله این کمبودهاست. به‌گفته محمد علیخانی ظرفیت جابجایی مسافر از طریق خطوط مترو وجود دارد، اما به‌دلیل کمبود تجهیزات نمی‌توانیم از تمام این ظرفیت استفاده کنیم. از این رو باید در درجه اول واگن‌های مورد نیاز خطوط مترو را تامین کنیم که در حال حاضر تامین دو‌هزار واگن هزینه بسیار سنگینی دارد.

یک عضو شورای شهر تهران درباره مترو تهران به «آرمان» می‌گوید: رویکرد شورای پنجم شهر تهران این است که بتواند حمل‌ونقل عمومی را در تهران توسعه دهد. بنابراین مهم‌ترین بخش مورد توجه حمل‌ونقل ریلی است. زهرا نژادبهرام می‌افزاید: باید امنیت خطوط موجود تامین شود و سطح میزان بهره‌وری از واگن‌های قطار ارتقا و تعداد قطارها افزایش یابد.

او بیان می‌کند: در برخی از خطوط مترو به‌دلیل مشکلات فنی امکان اینکه حتی واگنی به آنها اضافه شود، وجود ندارد. همچنین براساس آخرین بررسی‌های صورت‌گرفته و با گفت‌وگویی که شخصا با رئیس بهره‌وری مترو انجام داده‌‌ام، قرار است در صورت امکان تمام قطارهایی که به‌شکل رزرو نگه داشته شده‌اند درون خطوط استفاده شوند تا بتوان حجم بیشتری از مسافران را جابه‌جا کرد.

این عضو شورای شهر می‌‌گوید: ما با دو کمبود اصلی مواجه هستیم؛ یکی خطوط مترو و دیگر آنکه برخی خطوط اسما راه‌اندازی شده‌اند، اما رسما قابل استفاده نیستند، چرا که تعداد ایستگاه‌‌هایی که باید براساس برنامه دوم توسعه تکمیل می‌شدند، فقط ریل‌گذاری شده‌‌اند و نهایتا یک یا دو ایستگاه دارند و این تعداد ایستگاه پاسخگوی نیاز متقاضیان نیست.

او عنوان می‌‌کند: همچنین ضرورت دارد که قطارها و ایستگاه‌ها از نظر ایمنی تامین شوند. قطعا شهروندان هم خواستار افزایش قطار و ایستگاه بدون تامین امنیت نیستند.

نژادبهرام می‌‌گوید: از سوی دیگر، کمبود منابع مالی برای قطارهای جدید که بتواند به مجموعه خطوط مترو اضافه شود، قابل توجه است. در این راستا تلاش‌هایی از جانب شهرداری و دولت صورت گرفته است که بتوانند مشترکا قطارهایی را به خطوط ریلی مترو تزریق کنند. بنابراین نیازمند صبر و شکیبایی هستیم، به این دلیل که هم ظرفیت‌های موجود کفاف نیازها را نمی‌دهند و هم باید برنامه‌ریزی صورت بگیرد و منابع مالی تامین شوند.

او ادامه می‌دهد: از عمر شورای پنجم شهر و انتخاب شهردار جدید کمتر از دو ماه می‌گذرد؛ با وجود این، افزایش خطوط مترو احتیاج به ساخت‌و‌ساز دارد. همچنین نکات ایمنی باید لحاظ شود. از این رو به زمان نیازمندیم.

از او درباره ساماندهی دستفروشی مترو می‌پرسیم که می‌گوید: یکی از جدی‌ترین مسائلی که ما بر آن تاکید داریم، ساماندهی غرفه‌داری در ایستگاه‌های متروست. از سوی دیگر، موضوع دستفروشی در مترو را باید از دو زاویه بررسی کرد. یکی آنکه شغل دستفروشی در مترو منبع درآمد بسیاری از خانوارهاست، ولی اگر شکل حرکت بی‌‌‌رویه به خود بگیرد حمل‌و‌نقل عمومی را دچار اختلال می‌کند. بنابراین مطلوب است که مدیران اجرایی و برنامه‌ریزان این مساله را ساماندهی کنند.

او ادامه می‌دهد: دوم آنکه ساماندهی دستفروشان به‌معنی جمع‌آوری و استفاده از ظرفیت‌های تنبیهی و انتظامی نیست، بلکه راهکار مناسب این است که غرفه‌هایی را در اختیار آنان قرار دهیم که بتواند پاسخگوی نیاز اقتصادی آنها باشد.

نژادبهرام در مورد عقب‌ماندگی مترو تهران از برنامه‌ها می‌گوید: پیشرفت برخی خطوط در حد ریل‌گذاری است و خطوط هفت و هشت با ناامنی ویژه‌ای روبه‌روست و اکنون دغدغه مسئولان است. علت عقب‌ماندگی مترو تهران را باید از مدیران پیشین پرسید تا به جواب رسید.