چالش‌هایی جدید برای آینده اسحاق جهانگیری

وب سایت آسمان آبی: چهره محبوب و جنجالی انتخابات ۹۶ تحت فشار قرار دارد. برادرش در زندان است و شایعه اختلافاتش با رئیس‌جمهوری برای چندمین‌بار است که منتشر می‌شود.

سخنان او در جریان مناظره‌های تلویزیونی باعث شد بیش از همه مورد اقبال افکار عمومی قرار گیرد. اسحاق جهانگیری که رقبایش را خطاب قرار داد و گفت: «یک جریانی به اسم اصلاح‌طلب را از همه حقوقشان محروم کرده‌اند و می‌خواهید در رقابت‌های انتخاباتی هم نباشند؛ من به‌عنوان نماینده جریان اصلاح‌طلب آمده‌ام.»

در رقابت انتخاباتی تا آن‌جا پیش رفت که برخی، از باقی‌ماندن او در صحنه رقابت انتخاباتی سخن گفتند، اما حالا نگرانی‌هایی برای آینده او پیش آمده است. حضوری که جریان‌های مختلف سیاسی کشور برای آینده به آن چشم دوخته‌اند، حالا وارد چالش‌های زیادی شده است. مشکلات جهانگیری فقط برای خود او دردسرساز نیست بلکه از یک‌سو برای دولت حسن روحانی تبعات مختلفی در پی دارد و همچنین جریان‌های سیاسی‌ای را که به حضور او در آینده سیاسی ایران دلبسته‌اند، نگران می‌کند.

اختلاف در کابینه دوازدهم

جهانگیری، جدای از آن‌که پست‌های کلیدی از جمله معاون‌اولی را در دو دولت یازدهم و دوازدهم بر عهده داشته، برخی دومین پیروزی حسن روحانی را مدیون حضور مؤثر او می‌دانند. شایعه‌های مختلف درباره اختلاف جهانگیری با حسن روحانی با هدف ضربه‌ به دولت دوازدهم و روحانی و جهانگیری محسوب می‌شود، چرا که در انتخابات 96 حضور جهانگیری در کنار حسن روحانی و ائتلاف نهایی این دو، جریان اعتدال را پیروز انتخابات کرد. از این رو انتشار شایعه اختلافات می‌تواند حاکی از شکست یک ائتلاف نیز باشد و می‌تواند کابینه دوازدهم را در ماه‌های ابتدایی کار خود با چالش عدم انسجام روبه‌رو کند؛ البته این نخستین‌بار نیست که گفته می‌شود راه اسحاق از حسن جدا شده است.

پیش از تشکیل کابینه دوازدهم نیز خبرهایی مبنی بر اختلاف‌نظر جهانگیری با رئیس‌جمهوری برای معرفی وزرا مطرح شده بود. گفته می‌شد جهانگیری تأکید دارد که از چهره‌های اصلاح‌طلب بیشتر استفاده شود.

با این‌حال تاکنون هیچ مقام رسمی‌ای این شایعات را تأیید نکرده یا حتی اظهار نظری ضمنی که نشان‌دهنده این قبیل اختلافات باشد، نکرده است. دیروز نیز محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران در خصوص مطرح‌شدن برخی مباحث مبنی بر وجود اختلافاتی در دولت، گفت: «هیچ اختلافی بین آقای جهانگیری و دولت و اعضای دولت وجود ندارد. ما الحمدلله در این دولت روابط صمیمی و نزدیکی داریم.» او ادامه داد: «اگر کسی در سایتی، حرفی می‌زند نباید در جمع مطرح کرد و به نظر من این حرف‌ها را نباید جدی گرفت.»

واعظی تأکید کرد: «اکنون بین آقای جهانگیری و همه اعضای دولت صمیمیت وجود دارد.» البته باید در نظر داشت که دور از انتظار نیست رقبایی در پشت پرده تلاش کنند، اختلاف نانوشته میان حسن روحانی و متحدش، جهانگیری، به مرحله اجرا برسد.

امید اقتصادی دولت

اما اهمیت جهانگیری برای دولت، تنها سیاسی نیست. فرماندهی ستاد اقتصاد مقاومتی و همچنین ریاست ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی از پست‌های مهم جهانگیری در دولت است. توجه به این مسئولیت‌ها، بازداشت برادرش را بیش از پیش مهم‌ و حساس می‌کند. بازداشت مهدی جهانگیری با عنوان «مبارزه با فساد» می‌تواند ضربه‌ای به جایگاه اجتماعی و سیاسی معاون رئیس‌جمهوری باشد؛ هرچند جهانگیری در نخستین واکنش‌های خود به این اتفاق، سمت‌‌وسوی دیگری به افکار عمومی در این‌باره داد. او در اعلام رسمی خبر بازداشت برادرش در صفحه اینستاگرامش نوشت: «مسئله قابل پیش‌بینی بود و باید صبر کرد. امیدوارم سوءاستفاده سیاسی نباشد.» اما واکنش‌های عمومی جهانگیری در این مدت توأم با آرامش بوده است. او تلاش کرد به این ماجرا دامن نزند و سخنان حساسیت‌برانگیزی نداشته باشد. همین نکته باعث شد رقبا و مخالفانش کمتر بتوانند روی این بازداشت مانور دهند. در شبکه‌های اجتماعی هم خبری از هشتگ‌سازی علیه معاون‌اول رئیس‌جمهوری نبود. از این رو می‌توان گفت جایگاه اسحاق در افکار عمومی به‌خاطر بازداشت برادرش وارد چالش نشد و او در واقع یک بحران مهم در میان افکار عمومی را پشت سر گذاشته است.

اما در روزهایی که چشم امید کشور به اقدامات دولت دوازدهم برای گشایش‌هایی در عرصه اقتصاد است بازداشت مهدی جهانگیری به‌عنوان یکی از فعالان مهم بخش‌خصوصی اقتصاد ایران که رابطه برادری با معاون رئیس‌جمهوری را نیز دارد، بر تلاش‌های دولت برای جذب سرمایه‌گذار بی‌تأثیر نیست. حسن روحانی و مردان اقتصادی‌اش تلاش می‌کنند برای به حرکت درآوردن اقتصاد در خواب کشور، سرمایه‌گذاران داخلی را به تحرک وادار کرده و همچنین زمینه را برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی فراهم کنند. از این رو می‌توان ضربه‌ به برنامه‌ اقتصادی دولت را درک کرد. بخش‌خصوصی داخلی و خارجی از مهم‌ترین امیدهای سیاست‌های اقتصادی دولت است که اگر از فعالیت اقتصادی در کشور پرهیز کنند نه‌تنها مشکلات کشور حل نمی‌شود بلکه دولت با بحران‌های مختلف روبه‌رو خواهد شد، چرا که عموم مردم به بهبود شرایط اقتصادی امیدوار شده‌اند و اگر این خواسته عمومی تحقق پیدا نکند آینده جریان سیاسی حامی روحانی در انتخابات 96 برای فعالیت سیاسی در آینده دچار مخاطره می‌شود؛ نکته‌ای که اسحاق جهانگیری پیش از همه به آن پرداخت.

او در نخستین‌روزهای پس از بازداشت برادرش در همایش روز ملی توسعه روستا و عشایر اظهار کرد: «وقتی بخش‌خصوصی ببیند با افراد آن در جاهای مختلف برخورد می‌شود، می‌گوید این مسئولان فقط حرف می‌زنند و اهل میدان‌دادن نیستند. بخش‌خصوصی هم می‌خواهد حتما با فساد مقابله شود. متأسفانه فساد در کشور سازمان‌یافته شده و خود من می‌دانم که فساد تا کجاها رفته است.»

سیاست در عصر 1400

جدای از جایگاه و اهمیت جهانگیری برای دولت دوازدهم، او به‌عنوان یک مهره‌ کلیدی برای آینده سیاست کشور نیز شناخته می‌شود. جهانگیری حالا برند نمایندگی جریان اصلاحات را دارد. او با درخشش در مناظره‌های انتخابات توانست اعتماد گروه‌های مختلف سیاسی اصلاح‌طلب را جلب کند. اقبال عمومی، توان رایزنی با دیگر نهاد‌های حاکمیت و همچنین حمایت گروه‌های مختلف اصلاح‌طلب از جهانگیری، باعث شده که بسیاری از او به‌عنوان گزینه قطعی جبهه اصلاحات برای انتخابات نخستین سال‌های سده جدید صحبت کنند، چرا که او از معدود چهره‌های این جریان است که توانسته از فیلتر شورای نگهبان عبور کند و در یک دوره انتخابات، حضور موفق و مؤثری داشته باشد، اما با بازداشت برادرش ممکن است آینده سیاسی‌اش تحت تأثیر قرار بگیرد، چرا که اگر شائبه اتهام در مورد او ایجاد شود احتمالا از رسیدن به رقابت باز می‌ماند. همین باعث شده که جریان‌های سیاسی مختلفی که به آینده او چشم دوخته‌اند، امروز بیش از همه نگران باشند. جدای از این، بیشتر جریان‌های سیاسی کشور از الان در فکر رقابت برای کرسی ریاست جمهوری آینده هستند.

برخی‌ معتقدند دو جبهه اصول‌گرایان و اصلاح‌‌طلبان نتوانسته‌اند شخصیت‌های حزبی برای تصدی این پست پرورش دهند و به میدان بفرستند از این رو نگرانی‌های بسیاری برای معرفی نامزد‌های تازه‌نفس برای ریاست جمهوری وجود دارد. برخی می‌گویند دو جبهه در معرفی نامزد جدید که شانس پیروزی داشته باشد ناتوان هستند. بر همین اساس بعضی از چهره‌های معتدل هر دو جبهه از ائتلاف بر سر یک نامزد برای انتخابات آینده تأکید دارند. آن‌ها می‌گویند معرفی یک شخصیت که مورد وثوق گروه‌های مختلف فکری و سیاسی باشد می‌تواند این بن‌بست سیاسی را بشکند و همچنین اختلافات سیاسی را کاهش دهد. جهانگیری نشان داده از جمله افرادی محسوب می‌شود که می‌تواند اعتماد جریان‌ها را به خود جلب کند. ارتباطات او تنها به اصلاح‌طلبان محدود نمی‌شود و برخی اصول‌گرایان معتدل نیز به او اقبال نشان داده‌اند؛ البته رقابت آغاز شده و جهانگیری در این عرصه بی‌رقیب نیست. بسیاری، فعالیت‌های مختلف علی لاریجانی، رئیس فعلی مجلس شورای اسلامی را در جهت تلاش‌ برای حضور در انتخابات آینده تفسیر می‌کنند. نزدیکان لاریجانی این گونه‌ تفسیرها را رد کرده‌اند ولی جنجال‌های خبری اخیر از جمله همنشینی او با رئیس دولت اصلاحات در حاشیه یک مراسم عزاداری بر این تفاسیر قوت بخشیده است، ولی اصلاح‌طلبان تا به حال به او روی خوش نشان نداده‌اند.

جهانگیری در مناظره‌ها از خیز خود برای آینده خبر داده بود: «آقای قالیباف گفتند چرا نامزد شدم، تعجبم از این است که چه جایگاهی برای خود قائل هستید که چنین صحبتی می‌کنید؟ حتما سابقه کاری من از شما بیشتر است. بنده از دهستان آغاز کردم، استاندار بودم، وزیر بودم و معاون اول هستم. حالا هم تصمیم گرفتم نامزد ریاست‌جمهوری باشم و تصمیم گرفتم خودم را در معرض تصمیم مردم قرار دهم.» اما حالا این‌ خیز و تلاش با چالش‌هایی روبه‌رو شده است که البته دور از انتظار نیست. به هرحال رقبای سابق و فعلی او بیکار نمی‌نشینند. او از حالا تا سه سال آینده و در ماه‌های منتهی به انتخابات 1400 ریاست‌جمهوری، چالش‌های مختلفی را تجربه خواهد کرد. او به‌عنوان مرد محبوب روزهای سخت و پرخبر انتخابات، نشان داده که در رقابت جدی است و بیشتر به‌جای اندیشه درباره انتخابات آینده، به سفره‌های کم‌توان مردم می‌اندیشد که در جنگ روانی سیاسی، از کمترین اهمیتی