«اسپتسناز»؛ نیروهای ویژه‌ی مخوف روسی

برترین ها - ترجمه از حسین علی پناهی: در طی دهه ی ۱۹۷۰ زمانی که بحران جنگ سرد در شدیدترین شکل ممکن قرار داشت، دولت های غربی از وجود نیروهای بسیار ویژه ارتش شوروی به نام «اسپتسناز» (Spetsnaz) آگاه شدند که در گروه هایی با عنوان «دسته های انحرافی» سازماندهی شده بودند.

امروزه اگر چه جنگ سرد به پایان رسیده است اما اسپتسنازها هنوز بخشی از نیروهای رزمی آماده به خدمت ارتش روسیه به شمار می آیند هر چند ماموریت های آنان دچار تغییر شده است. نیروی اسپتسناز که در زبان روسی به معنای «نیروهای اهداف ویژه» است به عنوان نیروهای بخش اصلی اطلاعات در دهه ی ۱۹۸۰ و با تعداد ۳۰.۰۰۰ نفر تشکیل شد.

آن ها به شکل زیر سازماندهی شده بودند: یک گروه اسپتسناز برای هر یگان، یک گردان اسپتسناز برای هر یک از سه بخش عملیاتی؛ یک تیپ اسپتسناز برای هر یک از ناوگان های شوروی و یک تیپ اسپتسناز مستقل در بسیاری از مناطق نظامی شوروی. همچنین واحدهای اطلاعاتی ویژه اسپتسناز وجود داشت که روی هم رفته ۲۰ واحد از آن ها در ناوگان های زمینی و دریایی حضور داشتند.

هر گروهان اسپتسناز شامل ۱۳۵ سرباز ویژه بود که در گرو های مستقل ۱۵ نفره عمل می کردند و در صورت نیاز با هم ادغام می شدند. هر تیپ اسپتسناز بین ۱.۰۰۰ تا ۱.۳۰۰ نفر نیرو داشته و از یک ستاد فرماندهی، سه یا چهار گردان چترباز، یک دسته مخابرات و نیروهای پشتیبانی تشکیل می شد.

همچنین یک دسته ضد اهداف ویژه به تعداد 70 یا 80 نفر نیز وجود داشت که وظیفه ی آن ها جستجو، شناسایی و کشتن رهبران سیاسی و نظامی دشمن بود. نیروهای اسپتسناز دریایی یک ستاد فرماندهی، دو یا سه گردان تهاجمی شناگر، گروهان چترباز، نیروهای پشتیبانی و یک گروهان ضد اهداف ویژه داشت. همچنین این گروه یک ناوگان زیردریایی بسیار کوچک در اختیار داشت که برای رساندن نیروهای ویژه شناگر به مسافت های دور طراحی شده بودند.

وجود گروه اسپتسنازها در پیمان ورشو مانند یک راز بوده و نظامیان معمولی اجازه عضویت در این نیروها را نداشتند به نحوی که نیروهای اسپتسناز زمینی یونیفورم ها و نشان استاندارد نیروهای هوایی و اسپتسنازهای دریایی نیز لباس ها و نشان استاندارد نیروهای دریایی را به تن می کردند.

اسپتنازهای نیروی دریایی و هوایی

گروه نیروهای ویژه برای انجام عملیات شناسایی و خرابکاری در خاک دشمن طراحی شده بود. هدف اصلی گروه های اسپتسناز از بین بردن مقرهای فرماندهی و هدایت تسلیحات هسته ای و پایگاه های نظامی دشمن بود. این گروه که در دسته های ۵ تا ۱۰ نفره عمل می کرد می توانست تا چند روز به طور مستقل به عملیات خود ادامه دهد. این سربازان آموزش های فیزیکی و روانی خاصی را طی می کردند که در آن ها تاکید ویژه بر روی دانش اسلحه شناسی و استفاده از آن، مهارت در برقراری ارتباط رادیویی و داشتن اطلاعات در مورد منطقه دشمن بود. این گروه عملیات خود را به طور مخفیانه و بدون شرکت در عملیات نظامی گسترده به انجام می رساند و عمدتاً شامل جستجو، پیدا کردن یک هدف خاص و از بین بردن آن بود.

بعد از ماجرای گروگانگیری بیمارستان بودنوفسک در سال ۱۹۹۵، بسیاری بر این باور بودند که تنها نیروهایی که می توانستند به این قائله خاتمه بدهند نیروهای اسپتسناز بودند. در واقع آن ها برای پیدا کردن هدف و نابودسازی آن آموزش دیده اند و برای نجات گروگان آموزش ندیده اند.

در این گروه حتی حیواناتی مانند دولفین و نوعی وال برای انجام عملیات خرابکارانه در زیر دریا آموزش داده شده اند. نیروهای ویژه دریایی در ناوگان های مختلف نیروی دریایی این کشور حضور داشته و می توان آن ها را به نیروهای ویژه دریایی ارتش ایالات متحده مقایسه کرد. معمولاً این گروه از نیروهای زبده حتی قبل از شروع جنگ نیز فعالیت های خود را آغاز می کنند به نحوی که چنان با سرعت انجام می شوند که توان عکس العمل نشان دادن را از دشمن گرفته و آن ها را از بین می برد.

به عبارت ساده ارتش روسیه غیر از واحدهای زمینی،دریایی و هوایی واحدهای متعددی دیگری مانند نیروهای ویژه راه آهن، نیروهای ویژه مرزی، نیروهای وزارت ارتباطات، نیروهای وزارت شرایط اضطراری و نیروهای سرویس امنیتی فدرال در اختیار دارد که هر کدام مستقل بوده و می توان آن ها را نیروهایی زبده نامید.

گروه ویژه اسپتسناز آلفا

گروهی از نیروهای اسپتسناز که به گروه آلفا مشهور هستند در سال ۱۹۷۴ و به دستور کا گ ب شکل گرفت که در شکل گیری آن ها از نیروهای SAS بریتانیا و نیروهای دلتا در ایالات متحده الهام گرفته شده بود. نیروهای این واحد در ۲۸ دسامبر سال ۱۹۸۰ به کاخ ریاست جمهوری افغانستان در کابل حمله برده و رییس جمهور حافظ امین و خانواده ی او را به قتل رساندند. این گروه اکنون در کنترل سرویس امنیتی فدرال بوده و معادل اف بی آی در ایالات متحده است.

در هر کدام از شهرها و فدراسیون های این کشور یک گروه از نیروهای آلفا حضور دارند و تعداد کل آن ها ۳۰۰ نفر تخمین زده شده است. این گروه در برنامه ریزی و تامین امنیت مانورهای سیاسی و همچنین امنیت انتخابات ریاست جمهوری فعال بوده و به طور مستقیم از رهبران بلند مرتبه کشور دستور دریافت می کنند. این گروه تا به امروز موثرترین و قوی ترین گروه ضد تروریستی کشور روسیه بوده و توانایی بسیاری در انجام عملیات محرمانه و پیچیده دارد.

بر اساس ادعای رسانه های روسی این گروه شامل 200 نیروی ویژه بوده که از بین هزاران دانشجوی نظامی دستچین شده اند و از لحاظ فیزیکی، روانی، هوشی و استفاده از سلاح ها و تجهیزات نظامی مختلف آموزش های گسترده ای دیده اند. همچنین در این گروه افرادی با توانایی خارق العاده در تیراندازی با انواع سلاح های مختلف، غواص های زبده، کوهنورد، صخره نورد، روانشناس و همچنین متخصص گفتگو با گروگانگیر وجود دارد. گروه های مشابهی نیز در کشورهای قزاقستان، اوکراین و بلاروس از نیروهای آلفا وجود دارند که روابط نزدیکی با هم برقرار می کنند.

گروه نیروهای ویژه ویمپل (Vympel)

گروه نیروهای ویژه ویمپل در سال ۱۹۷۹ به عنوان واحد عملیات ویژه سرویس کا گ ب تشکیل شده و ماموریت آن در وهله ی اول انجام عملیات شناسایی و خرابکاری در خارج از کشور بود. این گروه تنها از افسرانی تشکیل می شد که دو یا سه زبان خارجی بلد بوده و بسیاری ادعا می کردن که هر کدام نقشه ی دستکم ۳۰ پایتخت جهان را از حفظ دارند. از سال ۱۹۹۳ این گروه در عملیات علیه جرائم سازمان یافته نیز به کار گرفته می شود و بعدها نیز ۱۱۰ نفر از این گروه افسران ۱۸۰ نفره درخواست استعفا کردند زیرا نمی خواستند و نمی توانستند از بوروکراسی پلیسی اطاعت کنند.

با نیروهای باقیمانده یک گروه ویژه ضد ترور به نام گروه «وگا» (Vega) تشکیل شده که هدف آن مبارزه با تروریسم هسته ای بیان شده است. این گروه در عملیاتی ضد تروریستی در ۲۹ جولای ۱۹۹۴ در شمال قفقاز باعث مرگ ۴ گروگان شد.

واحد ضد تروریست

این واحد از گروه ویمپل جدا شده و در ابتدا توسط کا گ ب برای عملیات نفوذ به خاک دشمن، خرابکاری و عملیات های اطلاعاتی و شناسایی در دوران جنگ تشکیل شد. افراد این گروه به چند زبان خارجی مسلط بوده و با سلاح های کشورهای متخاصم نیز آشنایی کامل دارند. تخصص این گروه اما در ورود از طریق هوا یا دریا به داخل خاک دشمن بود.

در سال ۱۹۸۷ تعداد اعضای این گروه به ۵۰۰ نفر افزایش یافته و در مناطق حساس زیادی از کشور مشغول به عملیات شدند که البته هدف اصلی آن ها ورود به خاک کشورهای دیگر و جمع آوری اطلاعات برای سرویس کا گ ب بود. این گروه نیز به زودی نام خود را به گروه ضد تروریسم هسته ای تغییر داده و در سال ۱۹۹۱ و در طی کودتای بوریس یلتسین به دلایلی ناشناخته از حمله به یلتسین خودداری کرد. بعد از مدتی این گروه از کنترل کا گ ب خارج شده و تحت کنترل وزارت امور داخله درآمدند.

بعد از این موضوع بسیاری از سمت خود استعفا داده و در بخش خصوصی مشغول به کار شدند. بعد از این که این گروه از هم پاشید گروه «وگا» تاسیس گردید که ترکیبی از نیروهای ضد تروریسم قدیمی و جدید بود. این گروه برای بالا بردن توان رزمی خود با گروه های مشابه کشورهای دیگر تمرینات مشترک انجام می دادند. این گروه نیز در زمینه ی نبرد تن به تن در محیط های بسته، استفاده از سلاح های مختلف، آرایش نظامی و نفوذ به داخل ساختمان ها تبحر دارند. ساده ترین شرط برای ورود به این گروه این است که دستکم دو سال در نیروهای ویژه اسپتسناز بوده باشید.

در این مورد هیچ محدودیت جنسیتی وجود نداشته و تنها شرایط عضویت باید برآورده شود. بعد از ورود افراد به دوره آموزشی تمرینات سختی انجام داده می شود که در هر مرحله بخشی از آن ها مرخص خواهند شد. این گروه برخلاف نیروهای ویژه ی قبلی تنها برای کشتن آموزش ندیده اند و باید در زمینه ی نجات جان گروگان ها نیز مهارت داشته باشند همچنین آن ها آموزش هایی در زمینه ی پزشکی و مراقبت های اولیه می بینند.

گروه ویژه ویتیاز (Vityaz)

این گروه در شروع مسابقات المپیک ۱۹۸۰ مسکو و برای مقابله با حملات تروریستی که به نظر مقامات شوروی از طریق سیا سازماندهی می شد تشکیل گردید. برخلاف نیروهای آلفا و ویمپل این گروه از سربازانی تشکیل شده بود که یک مدت ثابت را در ارتش خدمت کرده بودند، در زمینه ی مبازه تن به تن به خوبی آموزش دیده و از لحاظ فکری و روانی نیز نفوذناپذیر بودند. این گروه در اکتبر سال ۱۹۹۳ به دستور رییس جمهور به پایگاه تلویزیونی اوستانکینو حمله کرده و گروه های معترضی که در این ایستگاه تلویزیونی مستقر شده و قصد ورود به داخل ایستگاه را داشتند را با شدت تمام سرکوب کردند بدون این که خود متحمل تلفات چندانی شوند.