بفرمایید سالاد فضایی!

جام جم آنلاین - محمدرضا رضایی: فضانوردان بتازگی گلخانه بزرگ و مجهزی را در ایستگاه فضایی بین‌المللی نصب کردند. ابعاد این گلخانه تقریبا به اندازه یک چمدان کوچک است. آنها در این گلخانه توانستند به طور همزمان گیاهانی مانند خردل، کاهو سبز و کاهو قرمز رومی کشت کنند.

فضانوردان با استفاده از این گیاهان خوراکی می‌توانند برای نخستین‌بار در فضا سالادی تازه و خوشمزه برای خود درست کنند. مرکز فرماندهی در زمین، سس مخصوص این سالاد را هم پیش از این برای فضانوردان ارسال کرده است.

فضانوردان در ایستگاه فضایی بین‌المللی بندرت به میوه و سبزیجات تازه دسترسی دارند، مگر زمانی که فضاپیماهای تدارکاتی از زمین برای چند روز آنها میوه و سبزی تازه بیاورند. در بقیه موارد، فضانوردان باید از میوه‌ها و سبزی‌های خشک‌شده استفاده کنند. اما با پیشرفت فناوری‌های مربوط به گلخانه‌‌های فضایی، به زودی ساکنان ایستگاه فضایی می‌توانند آنچه را که دوست دارند، بکارند. با آن‌که بیش از سه دهه از ابداع گلخانه‌های فضایی می‌گذرد، همچنان کشت گیاهان در محیط گرانش ناچیز چالشی مهم برای دانشمندان است، زیرا این گلخانه‌ها باید به سامانه‌هایی مجهز باشند که بتوانند شرایط محیطی لازم را برای رشد گیاهان فراهم کنند.

به طور مثال، وقتی ما روی زمین به گیاهان آب می‌دهیم، جاذبه کمک می‌کند تا آب بهتر در خاک جذب شود و به ریشه گیاه برسد، اما شرایط در فضا متفاوت است و به علت بی‌وزنی، آب بسختی در خاک نفوذ می‌کند.

از طرفی، گیاهان برای رشد به نور نیاز دارند. وقتی در زمین هستیم، خورشید به خوبی این نیاز را فراهم می‌کند، اما در محیط داخلی ایستگاه فضایی این‌گونه نیست. از این رو گلخانه‌های فضایی فعلی به چراغ‌های آبی، قرمز و سبز و نیز چراغ‌های ال‌ای‌دی مجهز هستند تا گیاهان بتوانند مانند زمین رشد کنند. برای پایش و بررسی دقیق‌تر روند رشد گیاهان، گلخانه‌های فضایی 180 حسگر دارند که اطلاعاتی مانند درجه حرارت، میزان اکسیژن، رطوبت و... را ثبت می‌کنند.

در سال‌های اخیر، مطالعات گسترده‌ای در زمینه توسعه گلخانه‌های فضایی انجام شده است، زیرا فضانوردان در سفرهای طولانی‌مدت به مقاصدی همچون مریخ به وجود این گلخانه‌ها بشدت نیاز دارند. با این گلخانه‌ها می‌توان غذا و اکسیژن موردنیاز فضانوردان را تامین کرد. همچنین وجود گیاهان در محیط داخلی فضاپیما روی روحیه فضانوردان اثر مثبت می‌گذارد.