انتشار نسخه قاچاقی نهنگ عنبر ٢ و ده‌ها پرسش بی‌پاسخ
سیاست در زمین سینما؛ بازی بی‌برنده!
گشت ٢، فروشنده، عصبانی نیستم، ابد و یک روز، یک دزدی عاشقانه و البته ٥٠ کیلو آلبالو؛ به اضافه نهنگ عنبر ٢ سرشناس‌ترین قربانیان قاچاق فیلم در سالیان اخیر هستند که تقریبا تمامشان متعلق به یک جریان فکری به نظر می‌آیند
روزنامه شهروند - امین فرج‌پور: در روزهایی که حضور گسترده انواع اخبار مختلف درباره زلزله و زلزله‌زدگان کرمانشاه اخبار سینمایی را به حاشیه تیترهای پرخواننده مطبوعات و رسانه‌های مجازی رانده؛ یکبار دیگر سینمای ایران تیتر خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها شد؛ و متاسفانه این‌بار نیز مثل بسیاری از تیترشدن‌های پیشین، با خبری ناراحت‌کننده این اتفاق افتاد؛ خبر قاچاق پرفروش‌ترین فیلم تاریخ این سینما؛ اتفاقی که گفته می‌شد و البته در ظاهر هم به نظر می‌رسید که سایه شومش را از روی سینمای این دیار دور کرده است.
از سایه تا سایه
فراموش‌مان نشده دو‌سال آغازین دهه٩٠؛ که روزهای اوج رواج قاچاق فیلم بود و کمتر فیلمی را می‌توانستی بیابی که آسیب‌های قاچاق را تجربه نکرده باشد. از آن پس با جلسات پی درپی و پیگیری‌های شماری از تهیه‌کنندگان و همکاری نیروی انتظامی و دیگر ارگان‌های ذیربط به نظر می‌رسید از شدت این ماجرا کاسته شده؛ و به عبارت بهتر، انگار سینمای ایران موفق شده بود از ادامه روند قاچاق جلوگیری کند؛ به همین دلیل هم هست که به‌رغم این‌که در سال‌های اخیر فیلم‌های دیگری نیز قربانی حرص برنامه‌ریزی‌شده قاچاقچیان شده بودند، اما در کل این موضوع به شکل بحرانی عمومی جلوه‌گر نبود؛ با این‌که خیلی‌ها بر این باور بودند که این فقط یک اتفاق مقطعی است و برادران قاچاقچی استوار و پابرجا بر مواضع‌شان مانده‌اند و این شکست کوچک چیزی از ارزش‌هایشان کم نکرده است! چنین هم شد؛ و دیدیم که چگونه دوباره در یکی، دو‌سال اخیر برادران قاچاقچی از سایه بیرون آمده و شغل شریف‌شان را پی گرفتند. فروشنده، ٥٠ کیلو آلبالو و گشت ٢ سرشناس‌ترین قربانیان این ماجرا بودند؛ و روز گذشته خبردار شدیم که باشگاه قربانیان قاچاق عضو جدیدی هم پذیرفته است: نهنگ عنبر ٢!
داستان امروز
داستان نهنگ عنبر از آن‌جا آغاز شد؛ درحالی که توزیع‌کننده نهنگ عنبر آخرین روز آبان‌ماه را روز توزیع نهنگ عنبر٢ در شبکه خانگی اعلام کرده بود؛ خبر رسید که نسخه‌های این فیلم بشدت در فضای مجازی توزیع و دست به دست می‌چرخد. نهنگ عنبر٢ که پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران است؛ ظاهرا به سرنوشت دیگر فیلم‌های قاچاق‌شده مبتلا و قبل از توزیع رسمی نسخه قاچاقی آن منتشر و لو رفته بود. این البته اولین اتفاق از این قبیل نیست و پیش از این چند فیلم که به صورت پیش‌فروش در اختیار مخاطبان شبکه خانگی قرار گرفته بودند، با شکستن رمز و انتشار خبرساز شده بودند، اما نکته مهم درباره نهنگ عنبر٢ کیفیت آن است. نسخه منتشرشده که معلوم نیست از چه طریقی به دست قاچاقچیان رسیده، برخلاف بیشتر فیلم‌های قاچاقی که کیفیت پایینی داشتند؛ نسخه باکیفیتی بود که برخلاف فیلم‌هایی چون فروشنده، ٥٠ کیلو آلبالو و گشت ٢ روی آنها جملاتی نظیر برای بازبینی وزارت ارشاد یا بازرگانی صداوسیما درج نشده بود. به این دلیل هم بود که نهنگ عنبر خیلی زود مورد توجه شبکه‌های ماهواره‌ای قرار گرفت و بسیاری از این شبکه‌ها از همان لحظه انتشار آن را به روی آنتن فرستادند. از آن‌جا که علاوه بر شبکه‌های ماهواره‌ای، بسیاری از صفحات اجتماعی که سکانس‌های جالب فیلم‌ها و سریال‌ها را بارگذاری می‌کنند نیز، بخش‌هایی از این فیلم کمدی را برای دنبال‌کنندگان خود به نمایش درآوردند؛ به نظر می‌رسد تا دوشنبه هفته آینده که نسخه قانونی این فیلم در شبکه نمایش خانگی توزیع شود، این فیلم بارها دیده یا دانلود گردد.
واکنش‌ها
با این‌که سامان مقدم و تهیه‌کننده نهنگ عنبر٢ هنوز به انتشار نسخه قاچاقی فیلمشان واکنش نشان نداده‌اند؛ روز گذشته نایب‌رئیس کیمسیون فرهنگی مجلس گفت؛ برای جلوگیری از فروش فیلم‌های کپی‌شده بدون مجوز قانونی در بازار باید اقدامات ایجابی و سلبی را در دستورکار قرار داد تا بتوان از حقوق هنرمندان و تولیدکنندگان سینما دفاع کرد. اصغر مسعودی نایب‌رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس که با خانه ملت صحبت می‌کرد، گفت: متاسفانه مدتی باب شده برخی از فیلم‌های سینمایی قبل از اکران در کوچه و بازار قرار می‌گیرند و به همین علت اهالی سینما بشدت در این زمینه گله‌مند هستند؛ برای جلوگیری از کپی غیرمجاز فیلم‌های سینمایی ما نیازمند نظارت جامع هستیم، زیرا به نظر می‌رسد ما مشکل قانونی در این زمینه نداریم بلکه باید قانون‌های مذکور به نحو مطلوب در چرخه اجرا قرار بگیرد. این نماینده تأکید کرد: باید با نظارت دقیق قوانین مرتبط در زمینه حفاظت از حقوق مولفان و تولیدکنندگان فیلم به دقت اجرایی شود تا در صورت احراز تخلف با متخلفان برخورد قانونی شود. کمیسیون فرهنگی مجلس از پیشنهادات فیلمسازان و دیگر تولیدکنندگان آثار هنری که می‌توانند از حقوق اهالی هنر پاسداری کند، استقبال می‌کند تا اگر خلأ قانونی در این میان وجود دارد که از چشم دور مانده، با بررسی‌های کارشناسی‌محور رفع شود.
به‌رغم این‌که سخنان اصغر مسعودی و حتی سخنانی تند و تیزتر و در ظاهر محکم‌تر از آن را تاکنون بارها و بارها در مواجهه هرباره با قاچاق فیلم‌ها شنیده‌ایم؛ اما آخرین جملات این نماینده می‌تواند نشان از آغازی نو برای مقابله با این جریان داشته باشد؛ آنجایی که می‌گوید: باید مسیر توزیع غیرقانونی فیلم‌های سینمایی شناسایی شود تا ریشه مشکلات صنعت سینما در این چارچوب را با راهکارهای کارشناسی‌شده برطرف شود؛ البته به شرطی که عزمی جدی برای این امر وجود داشته باشد.
دم خروس؟!
ماجرای قاچاق این فیلم و نیز گشت ٢ که چند ماه پیش رخ داد و حتی به سوزاندن کارت صنفی سعید سهیلی و تعلیق عضویت او در خانه سینما انجامید؛ نشان از این دارد که قاچاق پدیده‌ای نیست که به سهولت بشود با آن مقابله کرد و این آتش زیر خاکستر می‌تواند هر زمان که اراده کند، لهیب کشیده و فیلمی را سوزانده و جنجال تازه‌ای به وجود آورد. به‌خصوص اگر رد جریانات آشکار و نهان سیاسی‌نما هم در این بحران بزرگ دم خروس‌شان پیدا باشد!
در سال‌های اخیر، بعد از ماجراهای قاچاق فله‌ای نخستین سال‌های دهه٩٠، اگر اسامی فیلم‌های قاچاق‌شده را مروری کلی کنیم، به نکته شگفت‌انگیزی می‌رسیم. بیایید امتحان کنیم: گشت ٢، فروشنده، عصبانی نیستم، ابد و یک روز، یک دزدی عاشقانه و البته ٥٠ کیلو آلبالو؛ به اضافه نهنگ عنبر٢. اینها سرشناس‌ترین قربانیان قاچاق فیلم در سالیان اخیر هستند؛ و نکته شگفت در مورد این فهرست این‌که تقریبا تمام این فیلم‌ها متعلق به یک جریان فکری به نظر می‌رسند؛ و حتی اگر در روش‌ها و منش‌های فرهنگی و سیاسی با هم اختلاف داشته باشند، در این نکته که همه‌شان با افکار و اندیشه‌های یک جناح فکری زاویه‌ای آشکار دارند، با هم اشتراک دارند. بگذارید این‌گونه بگویم که این فیلم‌ها حتی اگر هم عامدانه در نقطه مقابل قرائت‌های رسمی فرهنگی قرار نگرفته باشند، اما از این نظر که تقریبا همه‌شان در زمان اکران با جنجال‌هایی از جانب یکی از طیف‌های سیاسی کشور مواجه بوده‌اند و چه پیش از نمایش عمومی و چه در زمان اکران انگ‌ها و برچسب‌های مختلفی را به خود دیده‌اند، همه‌شان در یک اردو قرار می‌گیرند؛ و اگر این را در کنار یک‌سری عناصر آشکار دیگر قرار دهیم، آن‌وقت نگاهی بدبین می‌تواند از این موضوع به برخورد گزینشی و جناحی قاچاقچیان تعبیر کند؛ که هم ریشه‌کن‌نشدن این معضل را توجیه می‌کند و هم این احتمال را که قاچاقچیان هدفی به جز کسب درآمد دارند و می‌خواهند به هر ترتیب ممکن به فروش برخی فیلم‌ها لطمه بزنند.
ماجراهای گشت ٢ را یادتان است؛ ماجراهای نمایش جنجالی جشنواره و گفته‌های مسعود فراستی که در مجلس با مستهجن نامیدنش خواستار توقیف آن شد؟ یا جنجال‌های گشت ارشاد اصلی را در زمان اکران درحالی که داشت تک‌تک رکوردها را پشت‌سر می‌گذاشت، از پرده پایین کشیده شد؟ یا مسائل فیلم ٥٠ کیلو آلبالو را؟ یادتان است چگونه برخی رسانه‌ها به این فیلم لقب فیلم مبتذل و مستهجن دادند؛ یا کاسه آلبالوی فاسدی که به حجت‌الله ایوبی، رئیس وقت سازمان سینمایی پیشکش شد؟ فروشنده را چه؟ یادتان نرفته چگونه زمانی که هنوز این فیلم به نمایش درنیامده بود، رسانه‌های مختلف یک طیف شروع به موضع‌گیری علیه آن کردند؟ مثال سایت آی‌سینما را فراموش نکرده‌اید زمانی که هیچ‌کدام از این منتقدان سرسخت این فیلم را ندیده بودند، فیلم را متهم به سیاه‌نمایی و ترویج بی‌غیرتی کردند؟
پرفروش‌ها به صف!
در مورد فیلم‌های قاچاق‌شده در یک‌سال اخیر نکته مهم دیگر فروش بسیار بالای این فیلم‌هاست. در واقع در یک‌سال اخیر نهنگ عنبر٢ با فروش بالای ٢٠میلیارد تومان، گشت ٢ با فروش نزدیک به ٢٠میلیارد تومان و فروشنده و ٥٠ کیلو آلبالو نیز با فروش بیش از ١٥میلیارد تومان به صورت غیرقانونی منتشر شده‌اند. نکته مهم در مورد این فیلم‌ها این است که انتشار نسخه قاچاقی آنها دقیقا در آخرین روزهای منتهی به انتشار رسمی آنها صورت می‌گیرد! در واقع با این‌که این فیلم‌ها در زمان اکران محبوب و پرفروش شده‌اند و قطعا و قطعا انتشار نسخه قاچاق آن سیل دانلود و کلیک‌های بسیاری را روانه سایت‌های ارایه‌دهنده این نسخه‌های غیرقانونی می‌کند، اما قاچاقچیان تا صدور مجوز شبکه نمایش خانگی فیلم صبر می‌کنند و بعد نسخه قاچاق را سه، چهار روزمانده به انتشار رسمی بیرون می‌دهند. آیا به این دلیل نیست تا آسیب بیشتر و ملموس‌تری به سازندگان فیلم وارد شود؟! این را در مورد گشت دیدیم؛ در مورد ٥٠ کیلو آلبالو دیدیم. درباره فروشنده نیز می‌شود با این تحلیل مواجه شد و حالا هم که نهنگ ٢ پیش آمده است.
داستان بی‌پایان
یکبار در گزارشی به همین موضوع اشاره کرده بودم و داستان را با این جمله به پایان برده بودم که آیا گزینش خاصی در کار است یا این اتفاق فقط به این دلیل ساده رخ می‌دهد که در بین فیلم‌ها و فیلمسازان آن طیف دیگر نمی‌توان فیلمی یافت که نسخه قاچاقش مورد توجه مردم قرار گیرد و به قولی به ریسک قاچاق بیارزد؟ هنوز فکر می‌کنم این پرسش بهترین پایان برای این گزارش می‌تواند باشد.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر