ترکیه از حمله به عفرین چه هدفی را دنبال می‌کند؟

رویداد ۲۴ نوشت: آنچه با جنگ لفظی میان ترکیه و آمریکا آغاز شده بود، حال به یک عملیات نظامی در منطقه کردنشین عفرین تبدیل شده است. این عملیات قرار بود محدود باشد چراکه عفرین نه تحت کنترل آمریکا که تحت حفاظت روسیه است.

روزنامه حوریت نوشت: باوجودآنکه مسکو در حال حاضر در شرایط خوبی با آنکارا به سر می‌برد، دو طرف ادعاهای متفاوتی در سوریه دارند.

نخست، درحالی‌که ترکیه نیروهای یگان‌های مدافع خلق (ی‌پ‌گ) را به‌عنوان یک سازمان تروریستی هدف قرار می‌دهد، روسیه نه این یگان و نه حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) را سازمان‌های تروریستی نمی‌داند و نمی‌خواهد کردهای سوریه را در چتر حمایتی آمریکا رها کند تا به برگ چانه‌زنی برای هرگونه حل‌وفصلی در مورد آینده سوریه تبدیل شود.

دوم، روسیه متحد رسمی حکومت اسد است و از اتحاد سوریه حمایت می‌کند. نهایتاً، روسیه خواستار کمک ترکیه برای مقابله با گروه‌های مخالف شده، نه ایفای نقشی بیشتر در آینده سوریه.

باوجودآنکه دولت ترکیه مشتاق است که نگرانی‌های امنیتی خود در مورد نیروهای کرد در شمال سوریه را رسمیت ببخشد، تاکنون هیچ بازیگر بین‌المللی نه این نگرانی‌ها را تصدیق کرده و نه به نظر می‌رسد که تمایلی به حمایت از ترکیه در این رابطه داشته باشد. در چنین شرایطی دولت ترکیه احتمالاً برای تأکید بر عزم خود دست به انجام یک عملیات نظامی زده است.

دقیقاً مشخص نیست که چنین اقدامی جواب بدهد. علاوه بر این، دولت ترکیه برنامه‌هایی را برای گسترش این عملیات به منطقه منبج اعلام کرده، اقدامی که خطر تقابل بیشتر با آمریکا را به همراه دارد، چراکه این منطقه تحت حمایت آمریکا است و ایالات‌متحده اخیراً به ترکیه هشدار داد که عقب‌نشینی کند.

باوجودآنکه آمریکا پیام‌های ناهماهنگی را درباره روابط اش با ی‌پ‌گ ارسال می‌کند و در مورد برنامه‌هایش برای ایجاد نیروی مرزی در قلمروی بسته کردهای شمال شرقی مبهم بوده، کاملاً مشخص است که توجهی به نگرانی‌های ترکیه ندارد.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه اخیراً گفت: «ما علاقه‌ای به آنچه آمریکا می‌گوید نداریم». چنین اظهارنظری مسلماً ناشی از ناامیدی و خشم است. بااین‌حال ممکن است که ترکیه گرفتار تقابل نظامی مستقیم با نیروهای آمریکا در شمال سوریه شود. و روسیه خوشحال خواهد شد که شاهد پایان تراژیک اتحاد ترکیه-آمریکا و شکاف جدی در ناتو باشد اما حتی ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه هم در این شرایط در کنار ترکیه نخواهد ایستاد.

اگر به خاطر داشته باشیم که او چقدر در مورد عدم تقابل مستقیم با آمریکا در سوریه محتاط بود و چطور در مورد اولویت بخشیدن به جنگ علیه داعش در عراق و سوریه با آمریکا توافق کرد، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که روسیه در امور سوری ترکیه مشارکت کند. اگر دولت ترکیه همکاری خود با دولت ایران و روسیه در امور سوریه را یک اتحاد محکم تلقی کرده، این مسئله به‌شدت گمراه‌کننده خواهد بود. نیازی به یادآوری نیست که سیاست‌های ایران در قبال سوریه و کردها متفاوت از سیاست‌های ترکیه است.

بنابراین چرا دولت ترکیه جرات کرد که دست به چنین اقدام خطرناکی بزند؟ شاید این مسئله به دور از خشم ناشی از حس خیانت توسط متحدان غربی و به‌خصوص آمریکا باشد. در این مورد، نه‌تنها سیاست آمریکا در سوریه و اتحاد این کشور با نیروهای ی‌پ‌گ باعث خشم دولت ترکیه شده، بلکه مجموعه‌ای از دیگر مسائل نیز وجود داشته است.

اول از همه، امتناع آمریکا از استرداد فتح‌الله گولن که بسیاری در ترکیه معتقدند در پس اقدام برای کودتا در سال ۲۰۱۶، باعث شده دولت ترکیه گمان کند که آمریکا از «دشمنان ترکیه» حفاظت می‌کند.

ضمن اینکه محاکمه رضا ضراب، تاجر و شهروند ایرانی-ترکیه‌ای و محمد هاکان آتیلا، بانکدار ترکیه‌ای به اتهام جرائم مالی در آمریکا برگزار می‌شود. به نظر می‌رسد دولت ترکیه تلاش زیادی برای تغییر روند این اتفاقات کرده اما تاکنون نتوانسته به هیچ‌گونه توافقی با دولت آمریکا برسد. درنتیجه، آنکارا احتمالاً همین حالا هم واشنگتن را یک دوست از دست رفته می‌داند و نیازی نمی‌بیند که از به چالش کشیدن این دوست قدیمی که به «دشمن» تبدیل شده، امتناع کند.

علاوه بر این، حاکمان ترکیه احتمالاً امیدوارند که با به چالش کشیدن آمریکا، آن را سر عقل بیاورند. احتمالاً آن‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که آمریکا در مورد از دست دادن ترکیه به‌عنوان یک متحد خطر نخواهد کرد و سعی خواهد کرد که موضع خود در قبال مسائل فوق‌الذکر را تلطیف کند.

در حال حاضر بهترین گزینه برای دولت ترکیه ‌این است که دامنه عملیات نظامی عفرین را محدود کند تا نگرانی‌هایش بدون تشدید تنش‌ها جدی گرفته شود.