در بازار ارز چه خبر است؟

رویداد ۲۴ نوشت: محمدقلی یوسفی، کارشناس مسائل اقتصادی بر این عقیده است که وضعیت اقتصاد ما اصلا در شرایط عادی به سر نمی‌برد و به دلیل رکود در بخش تولید و کشاورزی، این نوسانات همچنان ادامه خواهد داشت.

سکه بازهم روند صعودی به خود گرفت و در اتفاقی بی سابقه مرز ۴هزار و پانصد تومان را هم رد کرد و روی عدد ۴هزار و ۶۵۰ تومان متوقف شد.

نوسانات نرخ ارز چندماهی می‌شود که موجبات نگرانی را فراهم کرده است، هرچند این افزایش قیمت خوشحالی و سود صرافان و دلالان سکه و ارز را به دنبال خواهد داشت، اما این نوسانات به طور کلی نمی‌تواند برای اقتصاد کشور نشانه خوب و مثبتی باشد و همواره انتقادات تند منتقدین به دولت در خصوص عدم توانایی در کنترل نرخ ارز را هم به همراه دارد.

چندروز قبل طبق آماری که از سوی بانک مرکزی منتشر شد، حجم نقدینگی در آبان ماه امسال به بیش از ۱۴۲۴ هزار میلیارد تومان افزایش داشته است که نسبت به آبان ماه سال ۱۳۹۴ که حدود ۹۰۷ هزار میلیارد تومان بود، این رقم بالغ بر ۵۰۰ هزار میلیارد تومان رشد داشته است.

طبق نظر کارشناسان بازار پول و سرمایه، افزایش قیمت ارز همچنان نرخ صعودی خود را ادامه خواهد داد. زیرا مهمترین دلیل آن وجود رکود و متوقف شدن بخش تولید در کشور است. زمانی که بخش تولید در کشور نتواند به فعالیت‌های تولیدی خود ادامه دهد، نیاز به واردات بالا می‌رود، واردات نیز نیازمند دلار است و به همین علت زمانی که تقاضا برای نرخ ارز بالا می‌رود، قیمت آن نیز روند افزایشی خواهد داشت.

نرخ ارز همچنان بالا خواهد رفت

محمدقلی یوسفی، فعال و کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به نوسانات نرخ ارز و روند صعودی قیمت دلار، گفت: نوسانات نرخ ارز به دو یا سه روز قبل برنمی‌گردد، این یک پدیده‌ای است که در ماهیت اقتصاد ایران و کشورهای مانند ایران که صادر کننده نفت هستند، وجود دارد. کشورهایی که عمده درآمد خود را از نفت به دست می‌آوردند، معمولا با این موضوع مواجه هستند که همیشه نیازهای وارداتی‌شان را از طریق صادرات نفت تامین می‌کنند و تولیدات داخلی چندانی ندارند و اقتصادشان به طور کلی به نفت وابسته است.

یوسفی در ادامه تصریح کرد: بنابراین این یک ماهیت در اقتصاد ایران است و دولت هم از درآمد نفتی و هم از ارز حاصل از صادرات نفت. استفاده می‌کند. بنابراین این یکی از منابع درآمد دولت است. زمانی که هزینه‌های دولت افزایش پیدا می‌کند و دولت قادر نیست که این هزینه‌ها را کاهش دهد، همیشه به این فکر است که درآمدهایش را افزایش دهد. در اقتصادی که بخش اقتصادی ضعیف است، خود دولت درصدد است تا این درآمد را به دست بیاورد، که یکی از راه‌های آن افزایش نرخ ارز است. دولت هم برای کسری بودجه از این روش استفاده می‌کند و هم شرایط اقتصادی کشور افزایش نرخ ارز را ایجاب می‌کند. به معنای دیگر دولت نمی‌تواند از افزایش قیمت آن جلوگیری کند.

این کارشناس با بیان اینکه دولت به هیچ عنوان قادر به کنترل نرخ ارز نیست، خاطرنشان کرد: درآمدهای ارزی دولت رقم چندانی نیست در حالی که نیازهای ارزی دولت بسیار زیاد است. زمانی که رکود و عدم تولید در کشور حاکم باشد، نیاز به واردات مهم می‌شود و واردات هم نیاز به دلار دارد. پس از یک سو تقاضا برای دریافت دلار روبه افزایش است و از سوی دیگر در طی سال‌های مختلف، دولت پولا‌های زیادی را به اقتصاد تزریق کرده است و این موضوع ایجاب می‌کند که نرخ واقعی ارز افزایش پیدا کند.

یوسفی با اشاره به اینکه در سال‌های گذشته دولت برای جلوگیری از افزایش قیمت سایرکالاها، نرخ ارز را با سختی کنترل کرده است، تصریح کرد: با فشار، با سرکوب و با هر سختی که شده دولت سعی کرده نرخ ارز را کنترل کند، اما تا چه زمانی دولت می‌تواند آن را کنترل کند؟ البته این وضعیت و این افزایش قیمت در نهایت به نفع دولت است زیرا دولت منبع درآمد دیگری ندارد. زمانی که اقتصاد در رکود باشد مالیت‌ها افزایش پیدا نمی‌کند، فقر تشدید می‌شود و توان دریافت مالیات از مردم هم پایین خواهد آمد.

یوسفی با بیان اینکه نرخ واقعی ارز را هیچگاه نمی‌توان به صورت دقیق مشخص کرد، گفت: نرخ ارز به میزان عرضه و تقاضا بستگی دارد و عرضه و تقاضا هم در دست یک نفر نیست. بنابراین نمی‌توان در خصوص نرخ واقعی ارز صحبت کرد. بنابراین نرخ دلار قطعا این رقم کنونی نیست و قطعا بیشتر از این خواهد شد و این روند صعودی همچنان ادامه خواهد داشت.

این کارشناس با بیان اینکه افزایش نرخ دلار به چند متغیر بستگی دارد که هیچ کسی بر روی آن کنترلی ندارد، تصریح کرد: به طور مثال ما که بر روی آمریکا کنترلی نداریم، اگر آمریکا مارا تحریم کند و اگر اروپا با آمریکا متحد شود و اگرهای دیگر که بر روی آن‌ها کنترلی نداریم، می‌تواند بر روی نرخ ارز تاثیر بگذارند. اقتصاد ایران در طول سال‌های گذشته حداقل در ۵ سال گذشته در بخش‌های تولیدی شاهد رکود عمیقی بوده است. زمانی که صنایع ما در رکود باشند، ما تولید نداریم و نیازهای مردم را باید از طریق واردات تامین کنیم که همین موضوع باعث بالا رفتن قیمت ارز می‌شود.

یوسفی ادامه داد: اگر در گذشته در یک دوره ای دولت توانایی کنترل نرخ ارز را داشت، بخاطر این بود که در آن مقطع بخش‌های داخلی «تولید» داشتند. اما اکنون هم «صنعت» و هم کشاورزی ما به نوعی خوابیده است و دولت ناچار خواهد بود که به هرقیمتی از طریق واردات نیازهای کشور را تامین کند.

این کارشناس با بیان اینکه احتمال احتکار دلار از سوی هر کسی وجود دارد، تصریح کرد: نه تنها صرافان، بلکه هر فرد و نهادی می‌تواند دست به چنین کاری بزند.

یوسفی با اشاره به نقش بانک مرکزی در نوسانات ارزی، گفت: بانک مرکزی بانک دولت است، بنابراین نمی‌تواند خارج از سیاست‌های دولت عمل کند. بنابراین زمانی که تصمیمی در دولت گرفته می‌شود، بانک مرکزی وظیف دارد که به این تصمیمات تن دهد. اینکه می‌گوییم بانک مرکزی باید سیاست‌های پولی را کنترل کند، برای شرایط عادی است. اکنون ما در یک شرایط عادی به سر نمی‌بریم.

این کارشناس اقتصادی با انتقاد از پلمپ برخی از صرافی‌های غیرمجاز از سوی بانک مرکزی، خاطرنشان کرد: این کار به نظر من اشتباه است. افرادی که اقدام به خرید و فروش ارز و سکه می‌کنند، کار خلافی انجام نمی‌دهند یا از دیوار مردم بالا نمی‌روند و سنگ را به جای سیب به مردم نمی‌فروشند. دولت‌ها باید به گونه‌ای عمل کنند که خرید و فروش ارز به صرفه نباشد، زیرا تا زمانی که این کار به صرفه است، بسیاری از افراد تلاش دارند تا ارز احتکار کنند. البته این افراد کار خلافی هم انجام نمی‌دهند، از راه داوطلبانه به دنبال سود و کسب درآمد هستند. این افراد که مردم را با زور مجبور به خرید ارز نمی‌کنند، عرضه و تقاضا کاملا داوطلبانه است. برخی ارز می‌فروشند و برخی هم به دنبال خرید آن به صورت کاملا اختیاری و دواطلبانه هستند. اگر به صرفه نبود قطعا این عرضه و تقاضا صورت نمی‌گرفت. این افراد نه پول چاپ کرده اند و نه اختلاس کرده‌اند. اگر واقعا به دنبال بستن منافذ فساد هستند بروند افراد و بانک‌های که درآن‌ها اختلاس صورت می‌گیرد را پلمپ کنند.

دلار کاهش پیدا کند اولین کسانی که از آن متضرر می‎شوند، تولید کنندگان هستند

در همین خصوص ابراهیم رزاقی، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت و گو با رویداد۲۴، با اشاره به روند صعودی نرخ ارز در بازار ایران، گفت: به نظر من اکثر قریب به اتفاق مردم، مسئولین و مطبوعات، فکر می‌کنند هر چه که قیمت ارز بالاتر برود، ارزش پول داخلی کم می‌شود. در صورتی که اینگونه نیست و این پول داخلی است که در اثر تورم سالانه و ماهانه کاهش پیدا می‌کند و روی نرخ ارز تاثیر می‌گذارد. البته افزایش نرخ دلار میتواند عوامل مختلف دیکری هم داشته باشد از جمله افزایش نقدینگی در اقتصاد کشور طی ۶ ماهه اول سال که بر افزایش نرخ دلار نیز تاثیر داشته است.

رزاقی ادامه داد: ما از جمله کشورهایی هستیم که دولت عمده منابع ارزی کشور را در اختیار دارد و بخش خصوصی بنا به دلایلی علاقه ندارد ارزی را که از صادرات به دست می‌آورد به دولت بدهد، زیرا دولت آن را ارزان خریداری می‌کند. نتیجه اینکه دولت از بیرون با فروش نفت خام امکان کسب درآمد را برای خود فراهم می‌کند. همانطور که می‌دانید هر تولیدی باید یک سود آوری هم داشته باشد، یعنی علاوه بر تامین هزینه‌های تولید، سود آوری هم داشته باشد. اما آیا نفت ما اینکار را انجام می‌دهد؟ خیر. ما نفتمان را استخراج می‌کنیم و اسم هزینه استخراج را می‌‌گذاریم هزینه تولید که قیمت آن را هم خودمان نمی‌توانیم تعیین کنیم.

رزاقی با بیان اینکه قیمت ارز از سوی دولت قابل کنترل است، تصریح کرد: زمانی که از کنترل نرخ ارز صحبت می‌شود منظورشان این است هرچقدر که نرخ ارز را پایین بیاورند، بهتر است. در صورتی که بنده به شدت با این موضوع مخالف هستم. زیرا ما در کشور دلار را با قیمت پایین عرضه می‌کنیم و تولید کنندگان نمی‌توانند در قبال واردات و واردکنندگان رقابت کنند. به نظر من نرخ واقعی دلار بسیار بیشتر از ۵ هزار تومان است که آنهم با توجه به تورم سالانه باید افزایش پیدا کند. افرادی که سعی دارند نرخ دلار را پایین نگه دارند سعی می‌کنند تا از فضای موجود به نفع خود استفاده کنند، به طور مثال برای واردات. متاسفانه ما از ابتدا دلار را با قیمت پایین محاسبه کردیم، کشوری مانند ژاپن، از ابتدا دلار را با قیمت بالا حساب کردند و واردکنندگان دیدند برایشان به صرفه نیست که بخواهند کالاهای سایر کشورها را به ژاپن بروند، به همین دلیل تولید داخلی تا حد زیادی تقویت شد. اما در کشور ما به دلیل ارزان بودن نرخ دلار، هر جنسی با هر کیفیتی وارد می‌شود و باعث ورشکستگی تولید کنندگان داخلی می شود.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه با کاهش نرخ دلار مخالف هستم، تصریح کرد: اگر قیمت دلار کاهش پیدا کند اولین کسانی که از آن متضرر می‎شوند، تولید کنندگان هستند. متاسفانه از طریق دلارهای ارزانی که از فروش نفت به دست می‌آوریم، اقتصاد کشور را به یک اقتصاد بیمار تبدیل کرده‌ایم. حال شما ببینید اگر قیمت دلار افزایش پیدا کند، تولید کنندگان ما به فضای رقابتی خود برمی‌گردند و از این حالت رکود نیز خارج می‌شوند.

ابراهیم رزاقی ادامه داد: معتقدم قیمت صعودی دلار باید تا جایی ادامه پیدا کند که دیگر کسی برایش به صرفه نباشد تولیدات خارجی را وارد کشور کند و به اقتصاد کشور ضربه وارد کند.