طرح چهار مرحله‌ای ماکرون برای توافق هسته‌ای

تابناک در گزارشی نوشت: دیدار امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه با دونالد ترامپ در روز گذشته، ظاهراً خروجی بسیار مهمی برای ایران و برجام داشته است. رئیس‌جمهور آمریکا بیان کرده که آمریکا به‌ زودی می‌تواند با فرانسه به توافقی دست پیدا کند که منجر به حفظ توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران شود. تحلیلگران بر این باورند که نشانه‌های تغییر رویکرد در ترامپ بعدازاین ملاقات مشهود است.

دونالد ترامپ این مطلب را در کنفرانس خبری خود پس از دیدار با امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه بیان کرده که به نظر هدف از سفرش به واشنگتن مأموریتی اروپایی برای بحث با ترامپ در خصوص توافق هسته‌ای بوده است. هر دو رئیس‌جمهور تأکید کرده‌اند که در خصوص توافق هسته‌ای با ایران می‌توان قبل از رسیدن زمان تصمیم‌گیری آمریکا برای تمدید تحریم‌ها (۱۲ می) به یک توافق رسید.

ترامپ گفته است: ما همدیگر را درک می‌کنیم و باید ببینیم که مسائل چطور پیش می‌رود. حداقل می‌توانیم بین خودمان به یک توافق سریع و منصفانه برسیم. فکر می‌کنم خیلی خوب به درک همدیگر نزدیک شده‌ایم و به نظرم دیدار رو در روی ما خیلی خوب پیش رفت.

همچنین ماکرون روز سه‌شنبه یک طرح کلی سه مرحله‌ای را مورد اشاره قرار داد که اغلب ـ اما نه همه ـ نگرانی‌های ترامپ در مورد توافق هسته‌ای را پوشش می‌دهد. این طرح که در جزئیات بسیار کوتاه است، به نظر مبنای اصلی مذاکرات جدی‌تری میان اروپا و آمریکا در این خصوص را فراهم می‌کند.

ترامپ در این کنفرانس خبری بیان کرد: هیچ‌کس هنوز نمی‌داند، من قرار است در دوازدهم ماه می چه تصمیمی بگیرم و سپس رو به امانوئل ماکرون گفت: البته شما آقای رئیس‌جمهور ایده روشنی در خصوص آن دارید، ولی باید ببینیم که اوضاع چطور به ‌پیش خواهد رفت.

در همین حال، شبکه خبری فاکس نیوز در گزارشی بیان کرد، احتمالاً دونالد ترامپ در خصوص مذاکره بر سر توافق هسته‌ای ایران با اروپا آمادگی لازم را پیدا کرده است. این شبکه خبری بیان کرده که ماکرون در دیدار خود با دونالد ترامپ ظاهراً به‌ خوبی موفق شده است تا اعتماد وی را جلب کرده و رئیس‌جمهور آمریکا را برای یک مذاکره جدی بر سر نگرانی‌هایش در مورد توافق هسته‌ای ایران آماده کند.

دولت ترامپ در پی آن است که فعالیت‌های موشکی ایران را متوقف یا محدود ساخته، دسترسی بازرسان آژانس را بیش از آنچه در توافق هسته‌ای آمده افزایش دهد و از انقضای محدودیت‌های مهمی بر فعالیت هسته‌ای ایران بعد از ده یا پانزده سال جلوگیری کند. همچنین ترامپ به دنبال آن است که سرنوشت توافق هسته‌ای را با فعالیت‌های منطقه‌ای ایران به‌ویژه در سوریه، یمن و عراق پیوند زند.

روز گذشته ماکرون بیان کرد، اکنون فرانسه خواهان پیشرفت در توافقی است که به عقیده او اولین قطب از قطب‌های چهارگانه برای ثبات در خاورمیانه است. این طرح به گفته او با اولویت‌های ترامپ همپوشانی دارد.

ماکرون در پی آن است که جامعه بین‌المللی، برخی از محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران را ـ وقتی جنبه‌های مهمی از توافق به زمان انقضای خود رسید ـ مورد «توجه» قرار دهد؛ بااین‌حال از بیان این‌که این محدودیت‌ها همیشگی باشد، خودداری کرده است.

ماکرون همچنین بیان کرده که مذاکرات آینده باید موضوع برنامه موشکی ایران و حمایت ایران از حوثی‌ها در یمن و حزب‌الله در لبنان را مورد توجه قرار دهد.

«جیمز رابین»، مشاور سیاست خارجی رئیس‌جمهور پیشین آمریکا در امور عمومی، بیان کرده که خروجی‌های این دیدار میان ماکرون و ترامپ مبهم است، ولی ظاهراً ماکرون در تلاش برای یک پیروزی در چالشی دیپلماتیک از طریق گسترده کردن و افزایش اهمیت موضوع است.

وی به خبرگزاری CNBC گفته است: آنچه ماکرون انجام داده، تلاش برای مخفی کردن این توافق (میان خود و ترامپ) در پوشش تعداد زیادی از اصطلاحات دیپلماتیک است که نشان می‌دهد، قرار است توافق بزرگ‌تری در میان باشد که چهار بخش دارد. توافقی از قبل وجود دارد (توافق هسته‌ای با ایران) که قرار از زیربنای اصلی باشد و همه توافق‌های جدید دیگر قرار است روی آن ساخته شود.

با این‌ حال، وی معتقد است، این بخش‌های جدید قرار نیست به این زودی‌ها ساخته شوند، زیرا ایران با تغییر مفاد توافق هسته‌ای مخالف است.

همچنین «ریچارد نفیو» متخصص ارشد تحریم‌ها که یکی از مذاکره‌کنندگان توافق هسته ای در دولت آمریکا قبل بوده است، در مورد هرگونه نتیجه‌گیری از دیدار ماکرون و ترامپ هشدار می‌دهد و می گوید، ترامپ پیش‌ازاین نیز در گذشته در مورد سیاست‌های خود مدام تغییر نظر داده است.

وی گفته: این دیدار به نظر خیلی خوب و مثبت می‌آید، ولی نباید فراموش کنیم که قبل از این هم ما در موارد دیگر به ‌پیشرفت‌هایی رسیده و سپس پسرفت کرده‌ایم. این بحث، بحثی میان دو نفر بوده که یکی از آن‌ها خواهان ابقای برجام است. بگذارید از هم اکنون بیست دقیقه جلو رفته و به دیدار ترامپ با وزیر خارجه جدیدش پامپئو و جان بولتون نگاه کنیم - دو تن از تندروهای دولت ترامپ که به‌ شدت مخالف برجام هستند.

آنچه به نظر می‌رسد، این است که طرح چهار مرحله‌ای ماکرون قرار است اگر تغییری در رویکرد ترامپ ایجاد نشود، ایران را دوباره به‌ پای میز مذاکرات بنشاند. این طرح ظاهراً با حفظ توافق هسته‌ای به شکل فعلی در پی آن است که دغدغه‌های ترامپ را در مورد فعالیت‌های ایران مورد توجه قرار دهد.

گویا اروپا تنها در پی آن است که فعالیت‌های موشکی ایران را در خصوص موشک‌های بالستیک دور برد محدود یا تحریم کند. این مسأله همچنین می‌تواند به همین شکل در مورد فعالیت‌های منطقه‌ای ایران نیز مورد توجه قرار گیرد.