مدیر شبکه کودک: «نهال» خیلی محبوب است

روزنامه جام جم: شبکه کودک از جمله شبکه‌های به نسبت نوپای سازمان صداوسیماست که از اول مهر ۹۴ به صورت آزمایشی افتتاح شد و از پخش رسمی‌اش هم دو سالی بیشتر نمی‌گذرد. با این حال همین شبکه توانسته از آغاز فعالیت، مخاطبان کودک و خردسال تلویزیون را به درستی هدف بگیرد و در قالب دو کانال نهال و پویا، در روزگار هجمه‌های رنگارنگ شبکه‌های گوناگون داخل و خارج، آنها را پای تماشای برنامه‌هایش بنشاند. محمد سرشار در مصاحبه‌ای از وضعیت کنونی شبکه کودک سیما گفت.

وارد فصل تابستان شده‌ایم و با توجه به تعطیلی مدارس و فراغت بیشتر کودکان، طبیعی است که برنامه‌هایتان تغییراتی برای سرگرم کردن بیشتر کودکان داشته باشد. از تغییرات آنتن شبکه در طول تابستان بگویید. چه عناوینی تازه به شبکه اضافه شده‌است؟

تابستان امسال، تابستان داغی برای شبکه کودک است. هم در کانال پویا و هم در کانال نهال، برنامه‌های مختلفی داریم که فصل جدیدشان ساخته شده و روی آنتن می‌رود. برای خردسالان زیر شش سال، فصل جدید برنامه‌هایی چون «نقاشی نقاشی»، «خدا چه آفریده»، «شهر قصه»، «آفتابگردون» و «مامان گلی» در حال تولید و پخش هستند. کودکان شش تا 12 سال هم فصل جدید «1 2 3، خنده»، «من هنرمندم»، «خوشمزه» و «ورجه‌وورجه» را در کانال نهال خواهند دید. اینها از جمله برنامه‌های شاخص شبکه هستند که با استقبال مخاطبان مواجه هستند، درصد رضایت بالایی دارند و تولید آنها نیز ادامه دارد. همچنین از جمله تغییرات دیگر شبکه‌مان، اضافه شدن دو ساعت به مدت زمان پخش برنامه‌های شبکه است. در طول سال تحصیلی، برنامه‌های نهال تنها تا ساعت 10 شب پخش می‌شد، اما به فراخور تابستان و ایام فراغت، پخش برنامه‌ها در این فصل از ساعت 8 صبح آغاز می‌شود و تا 12 شب ادامه دارد.

سه سالی از عمر این شبکه می‌گذرد و شبکه کودک در همین مدت توانسته مسیرش را با موفقیت طی کند و در نظرسنجی‌ها، آمار قابل توجهی از میزان مخاطبان و درصد رضایتشان را کسب کند. شبکه کودک چقدر توانسته در مسیر حرکتش رو به جلو باشد و در راستای اهدافش گام بردارد؟

شبکه کودک تلاش کرده در مساله بسیار مهم تربیت، به عنوان یک رسانه مربی، دستیار خانواده و در کنار مربیان باشد. ما هم به گرایش‌های خردسالان و کودکان توجه داریم؛ هم نیازهای آنها را می‌دانیم و هم شنونده خوبی برای کارشناسان و والدین هستیم. به لطف خدا از بین 87 درصد کودکانی که برنامه‌های کودک تلویزیون را دنبال می‌کنند، تنها کسانی که دارای گیرنده‌های آنالوگ تلویزیونی هستند، شبکه کودک را نمی‌بینند. امروزه حتی بیش از 80 درصد افرادی که در منازلشان ماهواره دارند هم برای سرگرم کردن فرزندانشان شبکه کودک را نسبت به دیگر شبکه‌های خارجی ترجیح می‌دهند و اعتماد بیشتری به آن دارند و این اتفاق قابل توجهی است.

وضعیت پخش آثار خارجی در شبکه به چه صورت است؟

تقریبا نیمی از جدول پخش شبکه را آثار خارجی پر می‌کند. امیدواریم در پنج سال آینده بتوانیم 70 درصد جدول پخش را با برنامه‌های ایرانی و 30 درصد آن را با آثار خارجی پر کنیم. هم‌اکنون میانگین سال ساخت آثار خارجی در شبکه به پنج سال رسیده که یک رکورد محسوب می‌شود. حتی برخی سریالهای جذاب مانند انیمه ژاپنی «آبشار سرنوشت» بلافاصله پس از تولید، در شبکه کودک پخش شده و مدیران کانال نهال منتظرند تا با تولید فصل چهارم، آن را دوبله و پخش کنند.

بحث کپی‌رایت این آثار به چه صورت است؟ آیا آثار خارجی از صاحبانشان خریداری می‌شوند؟

بله؛ اصل کلی در سازمان صدا و سیما بر خرید حق پخش تلویزیونی همه آثار است. اما این مسیر، همیشه هموار نیست. گاهی رفتار کشورها با ایران، فرهنگی و مسالمت‌آمیز نیست. برخی کشورهای خاورمیانه، کل حق پخش تلویزیونی خاورمیانه را می‌خرند و بخش ایران را به ما نمی‌فروشند. در چنین مواردی، مسیر خرید حق پخش تلویزیونی بسیار دشوار می‌شود. در هر حال، در دو سال اخیر تلاش شده خریدهای خارجی برای شبکه کودک، متمرکز بر تولیدات پنج سال اخیر باشد و امیدواریم به مرحله‌ای برسیم که آثار خوب را در همان حین تولید شناسایی و همزمان با دیگر کشورها پخش کنیم. البته شرایط مالی جدید، قدرت خرید ما را به شدت کاهش داده است.

اخیرا جشنواره ملی پویانمایی در استان همدان برگزار شد. جشنواره‌ای با هدف شناخت استعدادهای انیمیشن‌سازان جوان. شبکه کودک در استفاده از ظرفیت‌های جوانان چقدر جدی است؟

هر شبکه تلویزیونی در دنیا، روی شانه‌های بزرگان رشته‌های هنری آن کشور چون سینما، تئاتر، موسیقی، ادبیات داستانی، شعر و... ایستاده است. هرچقدر کشور در این رشته‌های هنری بزرگتر و سرآمدتر باشد، شبکه‌های تلویزیونی آن کشور نیز قدرتمندتر خواهند بود. درباره شبکه کودک نیز همین قاعده برقرار است. هرچقدر حوزه کودک قوی‌تر باشد، شبکه کودک نیز قوی‌تر خواهد شد؛ چرا که ما محصول این رشته‌ها را در قالب آثار تلویزیونی عرضه می‌کنیم. از ابتدای امسال نشست‌هایی را با بزرگان و فعالان رشته‌های مختلف کودک برگزار کرده‌ایم و شنونده نقدها و پیشنهادهای کارشناسان هستیم. امیدواریم به کمک آنها و مخاطبان بی‌شمار شبکه کودک در این رشته‌های هنری رونق بیشتری ایجاد کنیم.

فرزندان خودتان در خانه چقدر مخاطب برنامه‌های شبکه کودک هستند؟ به عنوان یک پدر چقدر اجازه می‌دهید به تماشای برنامه‌ها بنشینند؟

جالب است بدانید که وقتی شبکه در مرحله آزمایشی قرار داشت و تازه مدیر آن شده بودم، روزی در جلسه‌ای که با آقای سرافزار داشتم، به ایشان گفتم که شبکه کودک در خانه‌مان قفل است و فرزندانمان اجازه تماشایش را ندارند! آقای سرافزار تعجب کردند. در آن دوران پخش برنامه‌های شبکه با نوعی اعوجاج و درهم‌ریختگی همراه بود. خانواده‌ها همیشه به ما می‌گویند که وقتی کودکشان می‌خواهد برنامه‌های کودک شبکه‌های خارجی را ببیند، ذهنشان مدام نگران است؛ نمی‌توانند بچه‌ها را با آن شبکه‌ها تنها بگذارند و نظارتی هم بر آثاری که پخش می‌کنند، وجود ندارد. از ما می‌خواهند که برنامه‌ها را با دقت و حساسیت پخش کنیم و می‌گویند خیالشان راحت است که وقتی کودکشان شبکه کودک را می‌بیند، می‌توانند او را با تلویزیون تنها بگذارند. البته مشاهده بیش از اندازه برنامه‌ها هم خوب نیست و ما تاکیدی بر این قضیه نداریم. کودکان ما در خانه روزی دو ساعت تلویزیون تماشا می‌کنند و بقیه وقتشان را با فعالیت‌های دیگر پر می‌کنند.

دو ساعت؟ برای شبکه‌ای که از صبح تا شب برنامه پخش می‌کند، دو ساعت کم نیست؟

بهتر است بچه‌ها بیشتر از دو ساعت پای تلویزیون ننشینند؛ اما در شرایط امروز که خیلی نمی‌توانند بیرون از خانه بازی کنند و جایی هم برای تحرک ندارند، تا سه ساعت تماشای تلویزیون هم موردی ندارد. تلاش می‌کنیم همین برنامه‌هایی که می‌بینند در کنار سرگرمی‌سازی، معنا و مفهومی هم داشته باشند و چیزی به آنها یاد بدهند. برای مثال به آنها یاد می‌دهیم که اگر با دوستانشان یا بچه‌های فامیل دور هم جمع شدند، چه بازی‌هایی را به صورت گروهی انجام دهند. متاسفانه مدارس ما فقط روی بحث آموزش و پر کردن ذهن تمرکز کرده‌اند و در این شرایط، جای سرگرمی در کنار آموزش خالی است. ما می‌کوشیم مهارت‌ها را در بچه‌ها تقویت کنیم. برای مثال برنامه‌ای به نام «خوشمزه» را در شبکه داریم که پخت غذاهای ساده را به کودکان آموزش می‌دهد. غذاهایی که عموما نیازی به استفاده از گاز و ابزارهای برّنده ندارند و اگر هم داشته باشند، حتما هشدار می‌دهیم که بخش‌هایی را باید با کمک بزرگ‌ترها انجام بدهند و نه تنهایی. از دیگر برنامه‌هایی که در زمینه تقویت مهارت‌های کودکان داریم، «کارآگاه نجار» نام دارد. این برنامه هم ساخت وسایل مختلف را به کودکان آموزش می‌دهد و حتی شنیده‌ایم که بعضی از بزرگ‌ترها این کاردستی‌ها را ساخته‌اند یا با استفاده از آموزش‌های برنامه، خودشان به کارآفرینی روی آورده‌اند و این برای ما اتفاق خوبی است.

شبکه کودک در مواری دچار حاشیه‌هایی می‌شود و موجی از انتقام به راه می‌افتد. دلیل این قضیه را چه می‌دانید؟

به نظرم عمده کسانی که از ما انتقاد می‌کنند، مخاطب‌های ثابت و پیگیر شبکه نیستند؛ بلکه کسانی هستند که به صورت اتفاقی چشمشان به شبکه افتاده و از آن ایراد می‌گیرند. برای مثال درمورد کارتون «اردوگاه حیوانات» که گفتند همجنس‌گرایی را رواج می‌دهد؛ این مجموعه 55 قسمت روی آنتن رفت و با استقبال مواجه شد. کسانی که پیگیر این مجموعه بودند، می‌دانند دو شخصیتی که این اتهام به آنها زده شد، باهم برادر بودند. در یکی از قسمت‌های آخر با هم دعوایشان شد و در فضای اردوگاه، بچه‌های دیگر برای این‌که آنها را باهم آشتی بدهند، دور هم جمع شدند و برایشان مراسم عقد برادری برگزار کردند. یا در مورد ماجرای کلاغی که روسری سرش بود و تصویرش پخش شد در همه‌جای دنیا دادن ویژگی‌های انسانی به شخصیت‌های حیوانی، یکی از راه‌های جان‌بخشی و تمایز بخشیدن میانشان است. انیمیشن‌ساز استانی برای این‌که میان مادر و پدر قصه تفاوت ایجاد کند، یک روسری بر سر شخصیت مادر، نقاشی کرده بود.

شما از جمله معدود مدیرانی هستید که در شبکه‌های اجتماعی، حضوری فعال دارید و حتی به نظرات مردم در خصوص برنامه‌ها و رویکرد شبکه توضیح می‌دهید و شبهات را برطرف می‌کنید. توجه به فضای مجازی و سواد رسانه‌ای چقدر برای شبکه مهم است؟

سواد رسانه‌ای از جمله دغدغه‌های ماست و می‌کوشیم به سهم خودمان آموزش آن را برای کودکان داشته باشیم، اما آموزش بزرگ‌ترها کار ما نیست و این را باید به شبکه‌های دیگر بسپاریم. ما در شبکه کودک می‌کوشیم ضوابط درست رفتار رسانه‌ای در فضای مجازی را رعایت کنیم. وب‌سایتی داریم که به روز می‌شود، خلاصه مشخصات برنامه‌ها در آن قرار می‌گیرد و جدول پخشی هم که روی سایتمان داریم، بدون حتی دقیقه‌ای اختلاف، روی آنتن شبکه می‌رود. حتی دو لوگوی پویا و نهال که برای شبکه انتخاب کردیم هم توسط خود بچه‌ها برگزیده شد. این لوگوها به مدارس سطح شهر فرستاده شدند و مورد نظرسنجی قرار گرفتند. حتی شاید این لوگوها خیلی موردنظر خودمان نبودند، اما وقتی دیدیم کودکان این لوگوها را برگزیده‌اند، به خودمان گفتیم تصمیم آدم‌بزرگ‌ها را در این قضیه دخیل نکنیم و به نظرشان احترام بگذاریم. در بخش ارتباط با والدین کودکان هم ابتدای تاسیس شبکه، یک گروه مجازی به راه انداختیم؛ توجه کنید گروه و نه کانال. در آن گروه والدین در کنار مدیران شبکه عضو بودند، نظراتشان را نسبت به برنامه‌ها می‌گفتند و ما استفاده می‌کردیم. الان هم تعامل خودم با کاربران مجازی به همین صورت است. واکنش‌ها را رصد می‌کنم و اگر لازم دیدم، پیگیری می‌کنم و نتیجه پیگیری‌ها به همان کاربری که انتقادی داشته، منتقل می‌شود