تاکتیک های رایج در فوتبال؛ شطرنج سرمربیان

ورزش سه: موضوع مهم در فوتبال این است که میلیون ها روش برای بازی کردن آن وجود دارد اما انتخاب با سرمربی است.

وظیفه مربی طراحی روش بازی تیم و سازماندهی آن است. کافی است شما نگاهی به برترین‌های ورزشی نگاه کنید و تفاوت را در روش چیدمان و نحوه بازی فوتبال آنها ببینید. آرایش و تاکتیک‌های زیادی توسط تیم های مختلف به کار گرفته می شود که صدها شاخه از آن منشعب می شود.

در اینجا ما مربیان را با رایج ترین روش‌ها آشنا می‌کنیم و آنچه که برای موفقیت نیاز دارید به همراه یک مثال از یک تیم را به شما ارائه می‌دهیم تا مسائل را به خوبی درک کنید.

2-4-4 کلاسیک

این آرایش یکی از قدیمی‌ترین آرایش‌های فوتبال است. با وجود قدیمی شدن آن در سال‌های اخیر، ۲-۴-۴ تا حدودی احیا شده، به خصوص توسط لستر سیتی در لیگ برتر انگلیس و توسط اتلتیکو مادرید در لالیگا.

کلید اصلی ۲-۴-۴ در مشارکت و همکاری است. دو مهاجم، زوج هافبک، مدافعین کناری و وینگرها هر کدام نیاز به درک تلپاتی از نقش یکدیگر در زمین دارند.

هافبک‌های چپ و راست زمین غالبا بازیکنان تکنیکی با سرعت بالا و دقت پاس بالا هستند. برای کمک کردن به آنها، مدافعین کناری اورلپ را انجام می دهند تا یک گزینه حمله دیگر ایجاد کنند. نتیجه این کار به وجود آمدن فضای خالی برای دو مهاجم است که همواره باید داخل باکس در کمین باشند تا شانس گل را به دست بیاورند. معمولا این مهاجمان با داشتن مجموعه ای از مهارت‌های متفاوت با هم، یکدیگر را کامل می کنند. برای مثال یک مهاجم قدبلند در نبردهای هوایی موفق است و مهاجم کوتاه تر با چابکی بیشتر می تواند با پاس های زمینی تغذیه شود.

ضعف آرایش 2-4-4 عدم انعطاف پذیری آن و حجم کاری است که از دو هافبک مرکزی انتظار می رود. در فوتبال مدرن بیشتر رایج است که حداقل سه بازیکن در مرکز و اطراف آن ایفای نقش کنند با قرار دادن یک ترکیب دو نفره کوتاه قد در مرکز زمین.

وقتی که با سیستم 2-4-4 بازی می کنید باید هافبک های مرکزی خستگی ناپذیری انتخاب کنید. کسانی که به راحتی بتوانند هم در حمله و هم در دفاع شرکت کنند.

یک مثال خیلی خوب از ۲-۴-۴ برد سه گانه توسط منچستریونایتد در اواخر دهه ۹۰ میلادی است. آنها تمام عناصری که مورد نیاز بود را در اختیار داشتند: دو تا از بهترین وینگرها، یک همکاری در حمله که به خوبی می‌دانستند پشت خط دفاعی کجاست و دو هافبک میانی آماده به کار که توانایی شرکت در دفاع و حمله را داشتند.

تیکی تاکا

هر کسی که در ده سال اخیر فوتبال اروپا را دنبال کرده باشد، شاهد رشد فوتبال تیکی تاکا بوده است. هر دو تیم بارسلونا و اسپانیا از این سبک اقتباس کرده اند، با نتایج عالی و برد عناوین قهرمانی لیگ، جام های اروپایی و تورنمنت های بین المللی.

به طور خلاصه پاسکاری ترکیبی و حرکت سیال بین هر بازیکن درون زمین، که کلید موفقیت آن حضور حداکثری در میانه میدان با بازیکنان با مهارت بالا که بتوانند مالکیت توپ را در بازه های زمانی طولانی در طول بازی حفظ کنند. به اضافه مهاجمین چابک و باهوش که بتوانند فضاهای خالی ایجاد کنند و حریف را به خارج از موقعیت های خود بکشانند.

یک اصطلاح معروف فوتبالی می گوید:"اگر حریف نتواند توپ را به دست بیاورد، نمی تواند به گل دست یابد".

تیکی تاکا بر اصل در اختیار داشتن توپ در حدود %70-60 مسابقه و کنترل سرعت بازی استوار است.

دشوار است که یک ارایش خاص برای این سیستم بازی تعریف کرد چرا که سیالیت، یکی از کلیدهای کارکرد آن است. اما داشتن یک هافبک نگه دارنده یک الزام است. فضا برای عملکرد چنین هافبک هایی با پیشروی مستمر مدافعین کناری که رو به جلو حرکت می کنند و به حرکت تهاجمی اضافه می شوند، افزایش می یابد.

در یورو 2008 راموس و خوان کاپدویلا هر دو رو به جلو حرکت می کردند و شکل آرایش هافبک های حریف را بر هم می زدند تا جایی که یک راه خروجی برای بازیکنان هافبک مالک توپ فراهم آورند.

فوتبال تیکی تاکا در سالهای اخیر افت داشته، به خصوص وقتی حریفان موفق به پرس کردن تیم دارای مالکیت توپ شدند یا آنها را در ضدحملات شکست دادند. امروزه بهترین نوع مقابله به تیکی تاکا، عقب نشستن و اجازه دادن به تیم حریف است تا در مقابل شما بازی کند و به اندازه کافی فشرده شود تا هر گونه خطر را از یک سوم نهایی دور کنند.

وقتی که توپ دوباره به جریان بازی بازگردد، تیم ها با کمبود نفرات در دفاع مواجه می شوند زیرا در این سیستم تک تک خطوط نیاز به نفرات دارد.

در نتیجه ضعف هایی که در تیکی تاکا وجود دارد، این بازی مستقیم تر شده است. با این حال این سبک به صورتی که ما آن را امروزه می شناسیم بازنگری شده است تا از لحاظ زیبایی در بازی کردن نیز بهبود یابد.

ضد حمله

در حالی که تیکی تاکا در سالهای اخیر رو به افول بوده است، جای آن توسط یکی از ویرانگرترین تاکتیک ها گرفته شده است- ضدحمله.

کشاندن حریف به یک سوم دفاعی خودی و شروع یک ضدحمله بعد از توپ ربایی و انتقال توپ به فاز حمله با سرعت بسیار زیاد.

ضرورتا این تاکتیک نیاز به حرکت در عمق دارد و به حریف اجازه مالکیت توپ و حرکت رو به جلو می‌دهد تا در خط جلویی تجمع کنند و در پشت سر آنها یک فضای خالی به وجود آید. هدف، گرفتن توپ از حریف و استفاده از فضاهای خالی برای حمله و رسیدن به گل است.

کناره ها در ضد حمله معمولا به دو قسمت تقسیم می شوند: دفاع و حمله.

یونیت دفاعی باید به صورت فشرده عقب بمانند تا در صورت از دست دادن توپ بتوانند مالکیت را پس بگیرند. در این نقطه آنها توپ را برای مهاجمین خود رو به جلو می فرستند. این بازیکنان اغلب سریع و با توانایی زیاد هستند که به آنها اجازه می دهند به فضاهای خالی فرار کنند و در موقعیت یک برابر یک مقابل مدافعین قرار گیرند.

کلید ضدحمله به حرکت درآوردن رو به جلوی توپ با سرعت بالا است. بهترین ترکیب سه نفره مهاجمین شما باید بهتر از ترکیب چهار نفره مدافعین آنها باشد. توپ را قبل از اینکه حریف خطوطش را سازماندهی کند به آنها برسانید و از فضای موجود استفاده کنید.

بدون هر یک از الزامات، ضد حمله یک سیستم کاملا ریسکی برای بازی است. به خصوص اگر از ابتدای مسابقه انجام شود و تیم حریف دعوت به حمله کردن شود.

این سیستم یک تاکتیک عالی برای زمانی است که تیم می خواهد برنده باشد. حریف بازیکنانش را در یک حمله، رو به جلو روانه می کند تا در بازی تعادل ایجاد کند، بنابراین فضای خالی برای توسعه ضد حمله ایجاد می شود.

بهترین مثال ها برای ضدحمله عنوان قهرمانی لسترسیتی در سال ۲۰۱۶/۲۰۱۵ در لیگ برتر انگلیس و یا عنوان قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا توسط رئال مادرید در سال ۲۰۱۴ است. رئال مادرید در خط حمله بازیکنانی چون گرت بیل و کریستیانو رونالدو را داشت و بازی سازهای عمقی مانند ژابی آلونسو و لوکا مودریچ بودند. آنها از ضدحمله برای شکست دادن تیکی تاکای بایرن مونیخ با نتیجه ۰-۴ در راه رسیدن به عنوان اروپایی خود استفاده کردند.

پارک کردن اتوبوس

این روش عبارتی است که ژوزه مورینیو بعد از بازی چلسی و تاتنهام در استمفوردبریج به استفاده از آن معروف شد. بازی ۰-۰ به پایان رسید که مورینیو اعتقاد داشت این نتیجه در اثر تاکتیک‌های منفی تاتنهام بود.

تاکتیک پارک کردن اتوبوس اساسا برای گرفتن فضا تنها با یک هدف، نرسیدن حریف به گل است. حمله کردن در تاکتیک پارک کردن اتوبوس بیشتر یک تفکر ثانویه است. عمده عملکرد این تاکتیک حول تخریب تاکتیک حریف و حفظ کلین شیت است. اگر بازی با نتیجه 0-0 به پایان برسد این تاکتیک به هدف خود رسیده است.

آرایش 1-5-4 برای این روش مرسوم است که دو دیوار دفاعی با 4 و 5 بازیکن فراهم می آورد ، با یک فوروارد که با فاصله از خط دفاعی قرار دارد و زمانی که تیم خودی مالکیت توپ را در اختیار دارد به حریف نزدیک است. اغلب وقتی تیم ها به دروازه حریف نزدیک می شوند این آرایش بیشتر به سمت 4-6 می رود با وینگرهایی که به عنوان دفاع های کناری و مهاجمی که به عنوان یک یار دفاعی در مرکز ایفای نقش می کنند.

ذات دفاعی این تاکتیک منجر به انتخاب نام آن شده است که در ارتباط با ساخت یک دیوار دفاعی غیرقابل نفوذ در مقابل دروازه خودی است.

برای موفقیت این روش شما نیاز به یک تیم کاملا نظم داده شده و منسجم دارید با بازیکنانی که برای تصاحب هر توپ جنگنده باشند. با این روش نمی توان بازیهای زیادی را برنده شد زیرا هیچ بازیکنی برای حمله انتخاب نشده است.

درست یا غلط، تونی پولیس معمولا به عنوان یکی از طرفداران پارک اتوبوس شناخته شده است. او به عنوان سرمربی استوک سیتی در سالهای 2013-2008 در فوتبال دفاعی بسیار مشهور بود که معمولا در بازیهای خارج از خانه از این روش استفاده می کرد.

به طور کلی این روش می تواند در تک بازیها مورد استفاده قرار گیرد نه در کل فصل. به خصوص اگر شما در مقابل تیمی قرار دارید که فکر می کنید در حمله نسبت به شما برتری دارد.

یک مثال این روش از خود مورینیوست که در مقابل منچستریونایتد در اولدترافورد در سال ۲۰۱۳ بدون مهاجم مشخصی بازی می کرد.

بازی با پاس های بلند

این تاکتیک اغلب فریبنده است. به خصوص که بیشتر وابسته به دید خوب در زمین است و به مهارت و تکنیک کم تری نیاز دارد. تیم ها با تفکرات دفاعی یکی از آنهایی هستند که معمولا از استراتژی توپ های بلند استفاده می کنند.

در اصل، ایده بازی با توپ های بلند، ارسال هوایی و رو به جلوی توپ برای مهاجمی است که توپ را دریافت می کند و آغاز کننده حمله است.

برای موفقیت در این روش بازیکنان مهاجم باید توانایی کنترل توپ را داشته باشند و در بازی هوایی قوی باشند.

توپ های بلند برای ارسال به فضاهای خالی نیز استفاده می شود. برای مهاجمین سریع که به آن فضاها فرار و در آن فضاها از توپ استفاده کنند. هم چنین در این روش شما به یک زوج هافبک تهاجمی در عقب نیاز دارید که توانایی مشارکت در حمله را داشته باشند و مطمئن باشید که ارتباط مهاجم با سایر بازیکنان قطع نخواهد شد.

تیم هایی که از توپ های بلند استفاده می کنند معمولا اهداف دفاعی دارند. هدف آنها گرفتن توپ و دور کردن آن از دروازه تا حد ممکن است. آنها این کار را با بازیکنان فیزیکی انجام می دهند تا در نبردهای هوایی بر حریف غلبه کنند.

بازی فوتبال با توپ های بلند به عنوان ضدفوتبال یا بازی نازیبا شناخته شده است اما لحظات درخشانی را می تواند به ارمغان بیاورد.

گل دنیس برکمپ در بازی هلند مقابل آرژانتین در وقت های اضافه یکی از بهترین های جام جهانی 1998 بود. گل او با یک پاس بلند آغاز شد که توسط مدافع تیم فرانک دی بوئر ارسال شد و از هفت بازیکن آرژانتین گذشت تا به او برسد. توانایی تکنیکی برکمپ قابل تحسین بود اما در این روش نیاز به یک آغاز کننده باتجربه است که حرکت را به خوبی شروع کند.

سم آلاردیس شاید به عنوان یکی از شناخته شده ترین طرفداران استراتژی پاس های بلند در انگلیس است. او از یک بازیکن مهاجم فیزیکی به نام کوین دیویس و یک هافبک به نام کوین نولان که به خوبی می توانستند پشت دفاع حریف را تشخیص دهند استفاده می کرد. آلاردیس سرمربی تیم موفق بولتون واندرر در سالهای ۲۰۰۷-۱۹۹۹ بود.

پرسینگ سنگین

بر خلاف سایر روشهایی که تاکنون گفته شد، پرسینگ سنگین زمانی به کار گرفته می شود که توپ در اختیار تیم نباشد. هسته مرکزی پرس سنگین بر این اصل استوار است که شما در مناطق نزدیک به دروازه حریف توپ را در اختیار داشته باشید و نیاز به پیمودن مسافت کوتاهی برای رسیدن به موقعیت گل داشته باشید.

نتیجه این است که یک تیم به طرز باور نکردنی بالا بازی می کند و با همه بازیکنان خود حریف را - که مالکیت توپ را در اختیار دارد- تحت فشار قرار می دهد.

تیم هایی که از تاکتیک های دیگر استفاده می کنند اغلب به حریف اجازه می دهند تا مالکیت توپ را در نیمه خودی در اختیار داشته باشند تا مطمئن شوند خطری دروازه آنها را تهدید نمی کند. اما دلیل دوام پرس سنگین این است که برهم زدن عملکرد حریف و گرفتن مالکیت به مکان توپ بستگی ندارد.

این تاکتیک در مقابل تیم هایی که علاقه به داشتن مالکیت توپ دارند بسیار موثر است.

با پرس کردن حریف، بر هرکدام از بازیکنان و پاس های آن فشاری اعمال می شود تا یکی از آنها اشتباه کند و به طور ناگهانی شما در موقعیت پیشروی و حمله با تعدادی مهاجم در نزدیکی دروازه حریف هستید.

برای انجام این کار شما به ده بازیکن در زمین نیاز دارید که پرس را به صورت یک یونیت کامل انجام دهند. این تاکتیک یکی از طاقت فرساترین کارها برای بازیکنان است زیرا آنها باید در تمام 90 دقیقه با حریف رو در رو شوند اما پاداش آنها بسیار بزرگ خواهد بود.

دفاع از نقاط نزدیک به دروازه حریف آغاز می شود. سپس یک مهاجم پرتحرک و مشارکت کننده با تیم انتخاب می شود که نیاز به حضور او در نبردهای فیزیکی بازی نباشد.

تیم هایی که از تاکتیک توپ های بلند استفاده می کنند می توانند تیمی با تاکتیک پرسینگ موفق شوند. توپهای بلند هوایی به پشت خطوط دفاعی، بازیکنان سرعتی که می توانند به داخل کانال ها بروند، می توانند به صورت ناگهانی از زیر پرس خارج شوند و در فضای خالی پشت تیم شما قرار گیرند.

به عنوان یک مثال عالی، پرس تیم حال حاضر لیورپول به سرمربیگری یورگن کلوپ را ببینید. برای کلوپ این روش با نتایج موفقیت آمیز به عنوان سرمربی دورتموند آغاز شد که پرس سنگین او تیم را به فینال چمپیونزلیگ ۲۰۱۲ رساند.

ترجمه: مجتبی مرشدزاده