جزئیات اقدام شگفت‌انگیزِ ناسا در مریخ

برترین‌ها: کاوشگر پشتکار (استقامت) در پایان سفری هفت ماهه و ۳۰۰ میلیون مایلی پنجشنبه ۳۰ بهمن بر سطح کره مریخ فرود آمد و کار خود را برای برداشت نمونه‌هایی از خاک و سنگ مریخ جهت جستجو در خصوص آثار گذشته حیات آغاز کرد. با فرود کاوشگر ناسا بر سطح مریخ این سومین کاوشگری است که طی هفته گذشته وارد مدار مریخ شد. فضاپیمای امارات متحده عربی امل (امید) و فضاپیمای روباتیک «تیان‌ون-۱» چین نیز هفته گذشته در مدار سیاره سرخ قرار گرفتند.

کاوشگر جدید سازمان فضایی آمریکا روز پنجشنبه پس از گذشت هفت ماه از زمان پرتابش با موفقیت بر روی سطح کره مریخ فرود آمد. فرود کاوشگر «پشتکار» ساعت ۲۱:۵۵ به وقت اروپای مرکزی (۲۵ دقیقه پس از نیمه شب به وقت تهران) صورت گرفت. البته هنگامی که ناسا فرود کاوشگر «پشتکار» را بر روی کره مریخ تائید کرد با زمان واقعی فرود متفاوت بود. دلیل این امر تاخیری است که در انتقال داده‌ها از مریخ به کره زمین وجود دارد.

تیم مأموریت مارس ۲۰۲۰ فرود موفقیت‌آمیز مریخ‌نورد Perseverance بر سطح مریخ را تأیید کرد تا فصل جدیدی در کاوش این سیاره‌ی شگفت‌انگیز آغاز شود. این کاوشگر دقایقی پس از فرود بر روی سطح کره مریخ اولین عکس از محیط اطراف خود را به زمین ارسال کرد.

محل فرود کاوشگر «پشتکار» بر روی سطح مریخ دشوارترین محلی بود که تاکنون برای فرود بر روی این سیاره انتخاب شده است. از لحظات حساس فرود این کاوشگر که هفت دقیقه طول خواهد کشید به عنوان «هفت دقیقه وحشت» نام برده شده بود. کاوشگر «پشتکار» در این بازه زمانی می‌بایست سرعت خود را از ۲۰ هزار کیلومتر در ساعت به صفر برساند.

به گفته دانشمندان زمان احتمالی حیات بر روی مریخ به سه تا چهار میلیارد سال پیش بر می‌گردد. در آن زمان آب همچنان بر روی سطح این سیاره روان بوده است.

نزدیک به سه میلیارد دلار خرج ماموریت «پشتکار» شده است. دانشمندان امیدوارند این کاوشگر با جمع آوری سنگ‌هایی از عمق دو متری مریخ بتواند به آن‌ها در بررسی احتمال وجود پیشین حیات بر روی سطح این سیاره کمک کند. این سنگ‌ها قرار است در سال ۲۰۳۱ به کره زمین بازگردانده شود. تنها راه تائید یا رد فرضیه وجود حیات بر روی مریخ بررسی نمونه‌هایی از سنگ‌های مریخ در بهترین آزمایشگاه‌های کره زمین است.

نخستین عکس مریخ‌نورد پشتکار از مریخ

عملیات ورود، کاهش ارتفاع و فرود

بنا بر گزارش دیجی‌کالا مگ، از آنجا که رسیدن سیگنال‌های رادیویی به زمین با توجه به فاصله‌ی دو سیاره، زمان می‌برد عملیات زودتر از آن انجام شد که تیم کنترل زمینی از لحظه به لحظه‌ی آن آگاه باشد. به همین دلیل این زمان «هفت دقیقه وحشت» (Seven Minutes of Terror) نام گرفته است و پشتکار هم به صورت کاملا خودکار طی عملیات EDL موفق شد آن را پشت سر بگذارد.

EDL نام اختصاری مجموع فرآیند ورود به جو، کاهش ارتفاع و فرود (Entry, Descent, Landing) است. مریخ‌نورد پشتکار پیش از آغاز فاز «ورود» ابتدا مرحله‌ی کروز را پایان داد. سپس با رسیدن به جو مریخ فرآیند ورود آغاز شد تا سپر حرارتی ضمن محافظت از فضانورد سرعت آن را از ۱۹۵۰۰ کیلومتر بر ساعت تا کمتر از ۱۶۰۰ کیلومتر بر ساعت کاهش دهد.

مرحله‌ی ورود فضاپیمای پشتکار به جو مریخ

در ارتفاع حدود ۱۱ کیلومتری و طی مرحله‌ی تقرب (Descent)، چتر نجات فراصوت باز و سپس سپر حرارتی جدا شد. قفل راداری گام بعدی بود و پس از آن فضاپیما از سیستم ناوبری عوارض‌سنجی (Terrain Relative) استفاده کرد تا بتواند با هوش مصنوعی بهترین و ایمن‌ترین موقعیت را در منطقه‌ی چالش‌برانگیز انتخاب شده برای فرود، انتخاب کند.

با انتخاب بهترین موقعیت فرود، سپر محافظ دیگر هم جدا شد تا فرآیند فرود آغاز شود. در این مرحله واحد فرود آتش ۸ موتور خود را روشن کرد تا در بالای منطقه‌ی فرود معلق شود. سپس جرثقیل آسمانی مجموعه‌ی مریخ‌نورد پشتکار را به همراه بالگرد مریخی «نبوغ» (Ingenuity) راهی سطح مریخ کرد تا سرانجام در ۱۵:۵۵ منطقه‌ی زمانی شرقی (۰۰:۲۵ به وقت تهران) نخستین تماس کاوشگر با سطح مریخ انجام شود.

لحظه فرود مریخ نورد پشتکار بر سطح سیاره سرخ و خوشحالی مهندسان ناسا

آغاز روز نخستین روز پشتکار در مریخ

پس از فرود، رایانه‌های مریخ‌نورد پشتکار از فاز ورود، کاهش ارتفاع و فرود، به حالت سطح، تغییر فاز دادند و یک رشته فعالیت‌های خودکار را آغاز کردند تا نخستین روز در مریخ را که به طور رسمی به Sol ۰ شناخته می‌شود، اعلام کنند.

با رسیدن پشتکار به مریخ سومین و آخرین مأموریت مریخی اعزام شده در سال ۲۰۲۰ هم با موفقیت به این سیاره دست یافت. پیش از این مدارگرد «امید» (مبسار الأمل) امارات و کاوشگر «تیان‌ون-۱» (Tianwen-۱) چین که شامل مدارگرد، سطح‌نشین و مریخ‌نورد است به مدار مریخ رسیده بودند. طبق برنامه‌ریزی فرود چین بر روی مریخ در ماه‌های آینده انجام خواهد شد.

دهانه‌ی جزرو مریخ محل فرود مریخ‌نورد پشتکار

بدین ترتیب پس از حدود ۷ ماه در راه بودن و طی حدود ۲۰۲ میلیون کیلومتر، اکنون پشتکار به مریخ رسیده است و می‌کوشد تا نشانه‌هایی از حیات باستانی را در دهانه‌ی «جزرو» (Jezero) که بررسی‌ها نشان می‌دهد در گذشته یک دریاچه بوده است، بررسی کند.

این کاوشگر از ابزار‌های علمی جدیدی بهره می‌برد که امکان انجام آزمایش‌های بی‌نظیری را در مریخ فراهم می‌کند. این کاوشگر به یک ایستگاه هواشناسی، ۱۹ دوربین و دو میکروفن نیز مجهز است که با کمک آنها قادر خواهد بود تصاویر دقیق تری ضبط کند. کاوشگر پشتکار در نقطه‌ای بر روی سطح مریخ فرود آمد که به دلیل غنای بیولوژی فضايی از مدت‌ها پیش موضوع پژوهش بوده است. نقطه فرود این کاوشگر که بستر یک دریاچه و دلتای خشک شده است در تحقیقات دانشمندان برای شناخت سیاره مریخ اهمیت فراوانی دارد ولی درعین حال به دلیل ناهمواری‌های سطح آن برای فرود یک کاوشگر نقطه دشواری است.

طرحی گرافیکی از حضور مریخ‌نورد پشتکار بر سطح مریخ

هدف اصلی این ماموریت فضایی دو ساله با ۲۳ میلیارد دلار هزینه تحقیق در مورد ارگانیسم‌های میکروبی است که احتمالا حدود سه میلیارد سال پیش وقتی مریخ گرم تر و به دلیل وجود آب قابل زیست بوده در این سیاره زندگی می‌کردند. کاوشگر پشتکار برای اولین بار از سنگ‌های سطح این سیاره نمونه‌برداری کرده و آنها را برای تحقیقات بیشتر به زمین بازمی‌گرداند.

اولین تصویر دریافتی از سطح سیاره سرخ در ماموریت مریخ نورد پشتکار